TRAZEDI SIR KOUTA-GRAM 001

(Enn badinaz foutan – relouke / Epope lor beki )

©DEV VIRAHSAWMY AND ICJM

PROLOG

Elektron-Elexion-Elektronik,
Bondie protekter sevalie inik
Ki eklo par ta dan nik fer sanblan,
Gaspiy to talan lor mo ti zanfan
Ki kares lespwar pou tengn marenwar,
Ki dispoze, silefo, bwar pisar
Pou gagn plas rezerve dan kabine
( Mo pa’nn dir latrinn, mo’nn dir kabine ).
Li ena plan pou konbat koripsion,
Lamizer, dominer, konstipasion
Entelektiel, moral, pa zis fizik,
E amenn devlopman bann sans plastik.
Desten finn swazir li kouma azan
Pou met lord dan dezord ki dirizan
Lanpir Bechwa, ki exper lor fane,
Dan marekaz brouyar pe kiltive.
(Tou dimoun dir sa, sirman zot senser,
Me mwa mo prefer pa ekout rimer.)

Gran Senier Protekter, twa ki konpran
Laflam ki ravaz enn lespri zanfan
Ki finn fer serman ar fakter lesiel
Pou fer limanite gout so dimiel,
(Lapeti pouvwar ravaz so lespri)
Donn li lekleraz, enn ti labouzi,
(Li pa bizen plis) ase pou ekler
Santie kas-kase nou zenes anfler.
Tann dir anz lanfer pipi dan kalson,
Drogon feros so dife vinn glason
Kan Sir Kouta-Gram, mo ti zanfan la,
Koz dan enn mikro ou fer tralala.

Dan nou ti vilaz nou tou apiy li,
So gran lespri ek so touk lenerzi
Pou demont bout par bout rezim malang
Vilen, santi pi, Sa Mazeste Tang.
Li tousel kapav ( kwar mwa, mo senser )
Fer dime vinn net parey kouma yer.

AK 1

Sir Kouta-Gram, gramaten ar soley
Atann so bann anz vinn kas so somey.
Zot lezel transparan dan lalimier
Vibre ar lamizik teknikouler.
Senfoni diskour anons lavenir;
Kouma soley li resof lanatir.
So larmir lasie pir ekler later;
So kask dekore ar plim tou kouler,
So sarm kouma zon ronfle ar laraz;
So lavwa eklate kouma loraz.
Tou bann anz gro lebra enpresione;
Zot sef finn koze, zot tou tap lame.

Pou propaz so mesaz liberasion
Zot tou anvol dan tou direxion.
Nouvo sover so parol li sakre;
Napa bizen tike; nek axepte.

Nouvo desten finn leve ar soley,
Lakour royal Sa Mazeste andey.
Kouma fey vavang bann konseye Tang
Pe gagn tranbleman dan bor lavarang.
Sa Mazeste Tang pe gagn tarr-tarri,
Li pe korde ar douler lor lili.
So dokter espesialis tourdisman
Finn ekrir enn gran tez lor vomisman.
Bann mexinn dernie model pe tap pil;
Antibiosilinn finn vinn initil.
Zeneral-Kardinal pe trakase;
“Movezer pe sirkile”, li panse.
“Nou bizen fer lapriyer pou pous jab:
Adominolekzikobouyonkrab
Alelektronmanzerkrannsortisi
Briyanisatinidemokrasi.”

Sa Mazeste dan douler ankoler:
“Zot fatig mo zorey ar lapriyer;
Zot mexinn napeyna okenn lefe.
Vit telefonn mo dokter san soulie.”

Mawmi Titalber exper dan mister
Konpran vit kifer lerwa pe gagn per.
“Li bien kler, so maladi politik:
Sir Kouta-Gram pe rod fer repiblik.
Li normal ki lerwa gagn maloker.
Sa pa vedir li enn konservater.
Divan virkitourn pe fer sibversion,
Pe donn lapeti nouvo anbision.
Sel solision kan sitiasion grav:
Bizen ferm bann sibversif dan lakav.”

Dir ou Mazeste drese lor lili:
“Sa enn gran koko; sa enn gran lespri!
Apartir zordi, Mawmi Titalber,
Mo pa pou ena enn lot konfianser
Apart Titalber, nouvo gouverner
E zot bizen apel li Monsenier.”

Elektron-elexion-elektronik
Protez nou kont bann ensten jabolik;
Pa les mo ti zanfan, Sir Kouta-Gram,
Tas dan vavang ousa perdi lagam.
Kwar mwa! Li enn sevalie san repros
Ki zame, to tann mwa, mazinn so pos.

AK 2

Bann fler dan zarden lerwa bie gayar
Parski zardinie rwayal enn renar.
Lor kiltiv zarden peyna so segon
E li konn travay pou fer enn sif ron.
Zardinie rwayal ti bien espesial
Parski dan so ka nanye pa golmal.
Li ti enn monarsis repibliken
Ki kiltiv zarden rwayal gramaten
E tanto kot Kouta-Gram li trase:
“Enn ti tay anplis ti detro zame.”

Sir Kouta-Gram pe admir so lakour
Ki antoure ar karo pomdamour;
Depi so balkon pre kot lekiri
Li dominn lespas, li kontrol lespri.
Anba lor koltar bann vierz par douzenn
(Ena seki vie, ena seki zenn
Ar sertifika, ar tez doktora
Lor rantabilite lefwa? Lafwa?
– Ah Elektron pardonn mo linnyorans
Mo bien bizen enn vakans dan Lafrans -)
Pe sant-sant laglwar zot nouvo lider
Ar petal flanbwayan anplen liver.

Tou finn pare pou gran seremoni:
Koko, banann, kabri nwar, sanbrani.
Bann vierz sakre trap lame fer laronn
Otour kalimay kouver ar fler zonn;
Zot mouvman, zot kadans telman extra,
Zot ti pa frengan telman delika;
Zot bote, zot souples, zot elegans
Kapav fer touris al vizit zonnfrans.
Zot lavwa anzelik pe petiye
Kouma lapli-soley dan lesiel ble;
Bann niaz dan lesiel, bann zwazo lor brans,
Bann fler dan zarden, bann pios san lamans,
Krapo dan basen, fimie lekiri
Pe avoy gro-gro pogne konfeti
Lor laprosesion bann vre serviter
Senier Elektron, destrikter lanfer.
Deryer bann vierz sakre dan zot rob blan,
Sir Kouta-Gram ki toultan elegan
Pe mars ar lapoz; li bien distenge.
Lafoul pe kriye, zot bien exite;
Bann anz pe veye, zot lizie trouv lwen.
Laba dan enn kwen kot pie tamaren
Enn lisien lev lapat pou fer pipi
– “Pa onte! Move malelve! Chichi!”-

Dan Gran Tanp Elektron tou finn pare;
Bann anz fidel nanye pa finn bliye
Pou gran seremoni inisiasion.
Ena enn sel dan sak zenerasion
Ki kapav gagn sa benedixion la;
Desten finn swazir, samem meyer swa.
Nou Sir Kouta-Gram ek tou so bann miz
(Zot tou mem parey, mem kouler simiz)
Pe ranpli zot obligasion sakre
Kan (Benedixion!) lor so fron listre
(Bann zalou apel sa koko-fromaz)
Enn maz ar plim gri dekor so zimaz.
Pa kapav anpes enn pov bengali
Ar polision ler gagn enn ti jaldi.

Sir Kouta-Gram lor vites souy so fron;
Kouma laport ki finn sap lor so gon
So laraz kouma zekler desir ler;
So bann vierz ankoler kriye anker;
So bann anz deside pou koup tou pie;
Lafoul exite; zwazo anvole.
Sir Kouta-Gram pa perdi so lespri,
Li mont lor enn ros, de anz tini li.
So figir serye, so lizie briye,
Dimoun pe tanble, zanfan pe plore.
– “Asasen! Bago Bayon! Sabotaz!
Tou dimoun sove; sove, al lakaz!”

Antoure par so bann anz protekter,
Bann gro lebra pli senser ki senser,
(Pa get kas, mem zot kout ser, foupamal,
Tou manier kontribision rant par bal.)
Sir Kouta-Gram fer fas so bann prensip,
Bare kat kote par so bann disip,
Enn vierz divan li kouma boukliye,
De bay de kote, samem so lepe.
Li kont violans parski li pasifik;
So dezir moraliz lavi piblik.

Lelandime gramaten bel-bel tit;
Lagazet, televizion satelit
Vande kouma gato-pima so-so
(Zournalis kas koko pou bwar dilo)
Parski lepep kontan niouz obzektif,
Laverite mem si lavi dan dif.

“Ar prezans despri ek filozofi
Nou gran ero nasional finn reysi
Anpes trazedi boulvers sosiete,
Anpes konfizion fer boul devire.”
Teori pa manke: Prens Titalber
Finn aste enn nouvo zarm militer;
Sa mazeste Tang finn fer enn lalians
Ar Satan ki ena gran lenflians
Lor zanimo ki deplas ar lezel
E atak inosan depi lesiel;
Ena plan jabolik pou fann kaka
Lor latet Kouta-Gram, gran kalipa.

AK 3

Enn Vandredi 13, zour mari mofinn,
Dan so ti sato ki enpe anrwinn,
Mo ti zanfan la, samem Kouta-Gram,
Ar bann vierz sakre e so lezot manm
Pe dres dernie plan pou viktwar final
Kont Jasous, Saytann ek lafors lemal.
So servis ransengnman bien optimis,
Zot gagn lenformasion ar lapolis
Ki dir li peyna traka, toukorek:
Sa Mazeste bien fay, pe naz dan sek.
“Lepep pa satisfe ar so zestion,
Koripsion, enflasion, devaliasion.
Zot tou dakor pou apiy zot ero,
Prosenn elexion pou balye karo.
Bann boukmeker finn fini deside;
Lakot Sa Mazeste finn bien bese;
Kado personn pa’le aste enn fon;
Peyna pou tike, dimann elexion.”

Lady Kouta-Gram get so sinema,
Sakouy so latet, fixe so kannva.
Preferab pou li manz so kou, bos tayt;
Li kone lemonn maskilen finn fayt.
Yer swar zis minwi enn lavwa dir li:
“Dir li pa bliye, dime Vandredi.”
Kiserti dir li? Li pou riy foutan,
Lerla pou dir li aret fer zanfan:
“Rev enn fam pa kapav aret istwar
So lamars triyonfal ver laviktwar.”

Sa zour la, Vanderdi trez pa bliye,
Partizan sanzman ti marye pike
Dan gran rasanbleman repibliken
Pou tann mesaz lespwar nouvo desten.
Sir Kouta-Gram dres lagorz diboute;
Dan so sato, enn silans relizie
Tom lor bann fidel ar tapaz matrak;
Enn mous pa bouze, mem bann pis gagn trak.

– “Camarades, conpagnons de la liberte …”
Lerla enn grengale kas so konte:
– “Eta bachara, koz lang Morisien!”
Sir Kouta-Gram deteste bann voryen,
Li pa gagn ale ar dimoun vilger
Ki pa konn respe so prop siperyer.
– “Eta ti fangas, to pa ferm to bwat
Mo fer mo larme kraz-kraz to jawat,
Kas-kas to lagel, kas-kas to gro f….
Boure kouma enn fles. Ale ris kales!

Enn sans salerla Sef-Anz Politik,
Enn zeni stratezik ek taktik,
Mirmir enn konsey dan so zorey saz,
Dir li lor vites zot bizen tourn paz:
– “Avan elexion, pa bon koz koumsa!
Mem si ou finn plen ar sa fatra la,
Pou pa perdi vot, bizen pas siro;
Apre elexion nou tay so palto.”

Sir Kouta-Gram fer zefor pou konpran,
So laservel vif koumans pran lelan;
So koko fromaz kouver ar rigol,
Li nepli listre kouma enn patol;
Kouma enn balon ki finn gagn enn fit
Li pe degonfle. Amenn laponp vit!
Sef-Anz Politik, exper retorik
Chombo mikro vit, servi toutsort trik,
Fer choula monte, apiye mem bap,
Parol konfeti fer sega vinn rap.
Lepep admirab koumans bouz waya;
Zot tou sant anker, “Limem nou lerwa!”

Apre deziem mach nil, zero partou,
Serviter lepep pe koumans kas kou.
Ler finn arive pou li al dormi
Pou so ti servo gagn enn ti repi.
Li les tou detay dan lame exper
Sef-Anz Politik, rival Titalber,
Ki pe dres papie, pe organize
Dan tou so detay, lager relizie
Ant demon lanfer ek anz paradi
Parski limem pou vinn ‘Pradann Manntrri’.

AK 4

Dan lakour rwayal Sa Mazeste Tang,
Kordon-ble pe prepar enn dexi bang
Pou servi bann emiser espesial
Ki exper lor tou bann aspe legal,
Ki pa anvi al ver konfrontasion
Avan epwiz sime negosiasion.
Prens Titalder anpersonn pe veye
(Ospitalite enn zafer sakre)
Pou ki nanye pa manke dan festen
Ki kapav desid lemonn so desten.
Anverite enn gro koko pwisan
Ki osi enn gran palto enflian
Finn dimann negosiasion ar lerwa;
Li foul satisfe, li ena lafwa
Ki sitiasion dimann konpromi,
Working arrangement, nouvo teori
Pou permet pei pas par tranzision,
San difikilte, san revolision,
Letap par letap, al ver repiblik
Atraver bann mwayen demokratik
Efikas, efisian, endepandan,
Dan respe stabilite marsan.
Lerb dan zot poumon, bang dan zot servo
Nou bann gran koko pe drafte, Ayo!
Zoli-zoli tez. Apel sa Big Bang,
Reset espesial Sa Mazeste Tang.

Dan lakour rwayal nou ti zardinie
Pe yam sinema garnizon kourtie.
Zot ale, vini; tousa bien normal
Me enn zafer pe paret bien golmal:
Peyna okenn dout! Sef-Anz Politik,
Dosie dan lame, so figir mistik
Kouma enn lonbraz, travers lantouraz,
Fonn dan gran koulwar kouma enn miraz.

Trwa-zer tan apre gran laport ouver;
Bann anz gro lebra, simiz lot kouler
Antour zot gran sef, Sef-Anz Politik,
Sorti ar fraka. Zot pa per piblik.
Lerwa anpersonn finn vinn lor peron
Pou swet bon vwayaz bann konpayon.
Akolad, anbrasad; zot tou kontan
Nouvo program ek nouvo santiman.
Ti zardinie pa’le kwar so lizie;
Pourtan yer li ti tann enn lot koze.
Prens Titalber ek Sef-Anz Politik
Lame dan lame? Zot pe sanz perik.

AK 5

Sir Kouta-Gram finn desid kas piso;
Pa kapav toultan nek zero/zero.
Tou finn pare pou deklans faz final
Ki li sir aster pou devir bol dal.
Enn ti zafer drol! Sef-Anz Politik
Anretar zordi. Sir akoz trafik!
Kikenn tap laport. Sirman limem sa.
Ler laport ouver zardinie ki la.
So lenz kas-kase; seve sifone;
Disan pe koule; li kouma toke.
– “Ki finn ariv twa? To finn trouv mirak?
Kikenn finn bez twa detrwa kout matrak?”
(Enn fam dimande) “Ki finn ariv twa?”
– “Toulede mo ser, ou pa pou kwar mwa.
Move frikase! Nou karay bien so!
Boul finn devire! Dife dan karo!”

Apre enpe letan Sir Kouta-Gram
Koumans konpran ki bizen sanz program.
– “To kouma toke! Ki finn ariv twa?
To fer koumadir dife dan langka.”
– “Dife dan langka? Ou finn bien trouve.
Ar mo de lizie mo finn bien gete.
Ler zot remark mwa (zot konn mo kouler)
Bate kondire! Fer mwa trouv zekler.”
– “Zot! Zot! Kisannla zot? … To agasan!”
– ” Tou ou bann azan. Li’si li ladan.”
– ” Li? Kisannla sa? … To finn vinn gounga?”
– “Ou pa pou kwar mwa, enn fay zistwar sa.
Ou lebra drwat finn faypat-sime-kler.”
– “Aret koz parabol, pa fer bezer.
To kalomni, planter kotomili
Merit pli gran pinision mo piti!
Mo pardonn twa parski mo leker gran,
Selma aret fer to ensinifian.
Fer apel li, mo sir li dan biro
Pe prepar teren pou balye karo.”

Kan li aprann ki so bann anz finn fonn
Kouma Othello divan Desdemonn,
Sir Kouta-Gram ar laraz eklate
Kouma bann nob dan bann gran epope.
Li kime ar lakoler aristo,
Lor so sime li pou tay tou palto,
Lor so pasaz li pou fer enn ravaz…
(Pou mwa li pli saz retourn mo lakaz!)

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.