©DEV VIRAHSAWMY AND ICJM
BANN PERSONAZ
LERWA LEKOS: DENNKANN
2 GARSON DENNKANN: MALKOM EK DONALBEINN
BANN NOB DAN LEKOS: MAKBES, BENGKO, MAKDEF, LENOX, ROS, MENNTIS, ANGES, KESNES
GARSON BENGKO: FLIANS
SEKRETER MAKBES: SETONN
GARSON MAKDEF
ENN DOKTER ANGLE
ENN DOKTER EKOSE
ENN PORTIE
ENN VIE BONOM
3 ASASEN
MADAM MAKBES
MADAM MAKDEF
NERS
HEKAT
BANN SORSIER
BANN PERSONAZ DAN VIZION MAZIK
BANN SENIER, OFISIE, SOLDA, SERVITER, MESAZE
LANDRWA: LEKOS EK LANGLETER
AK 1 SENN 1
Enn laplenn abandone. Loraz ek zekler. Trwa sorsier rantre.
SORSIER 1
Kan nou trwa nou pou rezwenn
Dan garrbarr pou kas nou yenn?
SORSIER 2
Kan violans finn rans manze,
Kan lager finn gagn ase.
SORSIER 3
Kan soley pre pou kouse.
SORSIER 1
Kotsa?
SORSIER 2
Dan karo lalwes.
SORSIER 3
Laba mem pou zwenn Makbes.
SORSIER 1
Oja mo la!
SORSIER 2
Viv rachas!
SORSIER 3
Laverite!
TOULETRWA
Kler vinn som ek som vinn kler,
Toulde bengn dan movezer. [Zot sorti]
AK 1 SENN 2
Enn kan militer. Tronpet ek tanbour. Lerwa Dennkann ek so lantouraz akeyir enn kapitenn blese dan lager.
LERWA
Pov diab la! Sirman li kapav donn nou
Dernie niouz. Li kapav dir nou mo sir
Deroulman lager.
MALKOM
Limem kapitenn
Ki ti defann mwa ler solda ennmi
Ti pre pou may mwa. Bienveni ami!
Dir lerwa ennkou sitiasion laba
Avan ou vini.
KAPITENN
Difisil pou dir.
Vadire de fwet toulde mem lafors
Sakenn dam sakenn. Sa tret Makdonnwal –
Limem nam pouritir, akoz samem
Tou bann moutouk piyanter lor later
Kol ar li anvrak – gagn led diktater
Ki fourni plen zarm ek bann mersener;
E bondie lasans zwe lakomedi
Fer li kwar li for. Me pa kapav kal
Lelan brav Makbes – li merit so tit.
San get de kote li fons drwat divan,
Tay-tay adverser, ekzekit ennmi.
Kouraz dan lame li ouver sime
Al zwenn Makdonnwal.
San perdi letan, peyna pou fer zes,
Li rant dan so vant, desir li ande,
Li sot so latet, pik li lor enn lans.
LERWA
Mo fier mo kouzen. Enn dimoun konfians!
KAPITENN
Parfwa Mazeste, kot boner leve
Laba mem maler lev latet lagign;
Zis ler nou kwar toukorek, lerlamem
Tourdisman vini. Tann sa Mazeste.
Zis ler nou ero arme ar kouraz
Fors ennmi Lekos kas pikan, tire
Lerwa Norvezien desid atake
Ar enn gran larme bien-bien ekipe.
Letan pa gagne.
LERWA
Eski sa finn krak
Nou de zeneral, Makbes ek Bengko?
KAPITENN
Wi, kouma enn yev fer enn lion krake.
Okontrer, kouma de kanon sarze
Ar doub doz boulet, zot bonbard ennmi –
Eski zot ti pe rod bengn dan disan,
Ousa re-ekrir enn lot Golgotha,
Difisil pou dir –
Pardonn mwa senier, mo kwar mo pa bien.
LERWA
Ou parol kouma ou blesir, toulde
Onorab. Dir bann dokter okip li!
( Ed li sorti) Ros ek Anges rantre.
Kisannla sa?
MALKOM
Ros, ou alye fidel.
LENOX
Dapre so regar li ena nouvel
Enportan, irzan, extraordiner.
ROS
Long-vi Mazeste!
LERWA
Ki dernie niouz, Ros?
ROS
Mazeste mo ena niouz depi Faif
Kot pavyon Norvez ti ofans lesiel
E rafal glase fer lepep tranble.
Enn larme mons dirize par Norvez,
Apiye par Sef Kordor, sef dan tret,
Ti deklans enn katastrof nasional.
Sans pou nou, fianse Larenn Amazonn
Paret, arme ar lasie envensib,
Manz red ar zot enn pou enn, pwen pou pwen,
Vir-vir zot anbalao. Rezilta?
Nou finn gagn lager.
LERWA
Gran mersi Bondie!
ROS
Aster Sweno, Lerwa Norvez, pe rod
Lape. Li aksepte san kondision
Prezant exkiz e pey konpansasion.
LERWA
Sef Kordor so rengn azordi finn tengn.
Dan sa ka la, lamor sel solision.
Mo donn Makbes so tit ek so later.
Kordor perdi plas, Makbes pran so plas.
AK 1 SENN 3
Enn laplenn abandone. Move letan. 3 sorsier rantre.
SORSIER 1
Kot to sorti mo ser?
SORSIER 2
Touy koson.
SORSIER 3
E twa mo ser?
SORSIER 1
Enn fam peser ti pe manz pistas,
Nana, nana, nana.
” Donn mwa enn”, mo dir.
” Maron mofinn”, Lagres Malsen kriye.
So mari peser lot kote brizan.
Dan touk perse mo al rod li,
Fann lapipi lagli-lagli.
Ala mo vini, bare mo vini.
SORSIER 2
Mo donn twa kouran.
SORSIER 1
Mersi, mersi.
SORSIER 3
Mo donn twa enn lot.
SORSIER 1
Mwa mo may leres.
Lor vites, lor vites
Mo kros li, mo fang li,
Met li sek dan soley.
Mo efas so somey
Lanwit kouma lizour;
Anferm li dan enn four
Bril-bril li set fwa nef.
Tengn so lesperans,
Grandi so soufrans.
Get ki mo’nn gagne.
SORSIER 2
Mo gete, mo gete.
SORSIER 1
Get sa! Pous enn peser
Ki ti zwenn tase yer.
Roulman tanbour
SORSIER 3
Tanbour, tanbour
Makbes so tour.
TOULETRWA
Lespri fatal kole-kole
Travers later, travers lamer
Fer jadou, fer jadou.
Trwa fwa twa plis trwa fwa mwa
Fer nef fwa plis ki tousa.
Silans! Zafer la finn pran.
Makbes ek Bengko rantre.
MAKBES
Premie fwa zwenn kler ek som lor balans.
BENGKO
Nou pre pou arive. E get laba!
Pappa-o! Fouf! Vadire movezer!
Eski zot dimoun? Eski zot konpran
Kan dimoun koze? Zot paret konpran
Me zot tou pe poz zot ledwa mengi
Lor lalev skelet. Zot kouma bann fam
Me akoz zot labarb difisil dir
Ki zot ete.
MAKBES
Ki zot ete? Dir mwa!
SORSIER 1
Viv Makbes! Long-vi-a Gran Sef Glamis!
SORSIER 2
Viv Makbes! Long-vi-a Gran Sef Kordor!
SORSIER 3
Viv Makbes! Limem nou fitir lerwa!
BENGKO
E matlo, to tike, to paret per
Nouvel ki pourtan peper. Zot laba,
Zot enn vizion ousa zot ekziste
Vre-vre mem? Fek-fek la zot finn predir
Ki mo nob partner ena bel fitir,
Kapav vinn lerwa – niouz la sitan sok
Li dan tourdisman. E mwa dan tousa?
Si zot konn triye lagren lavenir,
Get ki pou zerme, ki pa pou zerme
Dir mwa mo desten. Pa pe rod faver,
E pa kwar mo per.
SORSIER 1
Viv Bengko!
SORSIER 2
Viv Bengko!
SORSIER 3
Viv Bengko!
SORSIER 1
Li pli tipti me pli gran ki Makbes.
SORSIER 2
Mem li mwens ere li pou plis ere.
SORSIER 3
Li pa pou lerwa me papa lerwa.
Alor nou dir, viv Makbes ek Bengko!
SORSIER 1
Wi, viv Bengko ek Makbes!
MAKBES
Chombo mesaze golmal. Dir mwa plis.
Eritie Glamis finn vinn Sef Glamis;
Me pa Kordor. Sef Kordor bien vivan,
Enn dimoun dan bien. Aster vinn lerwa?
Enposib! Mo nesans pa permet sa.
Parey pou Kordor. Koze, kot zot gagn
Sa kalte lide. E dir mwa kifer
Dan karo brile zot nek aret nou
Ar mesaz fitir? Koze! Enn lord sa!
Zot disparet.
BENGKO
Parey kouma bann ti-boul dan dilo
Zot fonn dan later. Kot zot finn ale?
MAKBES
Zot finn fonn dan ler. Lamatier finn fonn
Kouma ler dan divan. Fonn avan ler.
BENGKO
Eski vre-vre mem zot ti divan nou?
To pa kwar nou finn manz rasinn pwazon
Ki ferm nou lespri dan prizon lazil?
MAKBES
To pou vinn papa lerwa!
BENGKO
Twa, lerwa.
MAKBES
E Sef Kordor ‘si. Pa samem ti dir?
Pa manti mo Bengko. Kisannla sa?
Ros ek Anges rantre
ROS
Makbes, nouvel ou triyonf dan lager
Fer lerwa ere; so leker kontan
Ler li gagn nouvel kimanier ou finn
Kraz latet ennmi. Li telman kontan
Li foul eksite me li gard so kalm.
Pli tar dan mem zour niouz swiv niouz vini:
Ou pe manz for-for ar larme Norvez.
San per, san repros ou fer enn masak
Ar ennmi Lerwa. Enn trale mesaz,
Enn deryer lot, enn pli zoli ki lot,
Vinn depoz kot so lipie ou kouraz,
Ou grander, ou aksion patriyotik.
ANGES
Sa Mazeste avoy nou pou transmet
So remersiman e pou eskort ou,
Amenn ou kot li.
ROS
E pou exprim so gran apresiasion
Li’nn dimann mwa apel ou Sef Kordor.
Enn ti rekonpans pou ou gran zefor.
Ou merite.
BENGKO
Jab koz laverite?
MAKBES
Sef Kordor vivan! Kifer zot donn mwa
Kostim mo vwazen?
ANGES
Li ankor vivan
Me enn santans lour pez lor so latet.
Li pou bizen mor. Eski li ti mars
Ar Norvez; eski li ti fer konplo
Kont so prop lerwa, mo pa kapav dir.
Me li finn admet enn seri gran krim.
Li finn perdi tou.
MAKBES
( Ar limem) Glamis, Sef Kordor!
Pli gro bout reste. ( Ar Ros ek Anges) Mo remersie zot.
( Ar Bengko) To kapav sir to zanfan vinn lerwa,
Parey kouma mwa, mo finn vinn Kordor.
Bannla ti dir.
BENGKO
( Ar Makbes) Si rant dan zot latrap
Zot nek anflam to anbision rwayal,
Rod plis ki bizen. Pa bliye matlo,
Souvan-souvan pou nou manz dan lamson,
Azan Lisifer donn nou enn dizef,
Enn ti-gous pou dam nou nam dan lanfer.
Ros, ekout sa enn kou.
MAKBES
(Ar limem) De koze vre
Pou ouver laport nouvo destine,
Mo desten rwayal. – Mersi nob ami -.
(Ar limem) Sa bel mesaz sipernatirel la
Pa kapav move, pa kapav tro bon.
Si move, li pa ti pou koumanse
Ar enn sikse. Mo finn vinn Sef Kordor.
Si vremem bon, kifer li fer mwa per?
Ler pans sa, seve drese lor latet,
Leker bat dan mole. Drol, bien-bien drol!
Pa mo labitid sa. Danze prezan
Mwens fer per ki danze imazine.
Enn plan ki so ekzekision pa sir
Boulvers mwa telman ki mo abriti,
Mo lelan kale, e mo lekilib
Vir anbalao.
BENGKO
Ki Makbes gagne?
MAKBES
( Ar limem) Si desten ole, li va kouronn mwa
Par limem.
BENGKO
Nouvo tit ki li’nn gagne,
Kouma nouvo lenz, pou pran bien ar li
Ar labitid.
MAKBES
( Ar limem) Ariv seki ariv,
Bontan, move-tan, letan deroule.
BENGKO
Nob Senier Makbes, ki nou bizen fer?
MAKBES
Sori vouzot. Mo ti pe reflesi
Lor lepase. Zot bonte, nob ami,
Pou grave pou toultan dan mo memwar.
Fale pa nou fer Lerwa atann nou.
(Ar Bengko) Pa bliye seki finn fek ariv nou.
Pli tar, kan nou gagn plis letan, bizen
Nou koz lor tousa leker dan lame.
BENGKO
Peyna problem!
MAKBES
Chomtayt pou lemoman.
AK 1 SENN 4
Tanbour, tronpet. Lerwa, Lenox, Malkom, Donalbeinn ek antouraz rwayal rantre.
LERWA
Finn ekzekit santans Kordor? Eski
Bann responsab finn fini retourne?
MALKOM
Non Mazeste, zot pa’nkor retourne
Me mo’nn zwenn enn kikenn ki ti prezan
Moman ekzekision. Li dir koumsa
Kordor ti rekonet ki li koupab
Traizon. Li ti dimann ou pardon,
Regret so erer. Li ti kit lavi
Ar boukou dinite, fer vadire
Lavi aster peyna okenn valer.
LERWA
Difisil pou lir lentansion dimoun
Lor figir dimoun. Pourtan li ti’enn nob
Mo ti fer foul konfians.
Makbes, Bengko, Ros ek Anges rantre.
Nob, brav kouzen!
Mo santi engra telman mo det gran;
Ou merit sitan rapid, difisil
Ratrape. Rekonesans perdi souf.
Si merit ti mwens kikfwa ti kapav
Balans rekonpans. Seki mo kone
Zame mo pou fini repey mo det.
MAKBES
Ou peyna det. Mwa ki’nn pey enn parti
Det ki mo ena anver mo lerwa.
Mazeste, sa li ou drwa resevwar
Nou devwar. Nou devwar li anver ou,
Nou Lerwa, anver ou zanfan, anver
Tou ou size. Nou fer seki nou fer
Pou merit ou sourir ek ou bonte.
LERWA
Bienveni! Mo’nn plant twa dan mo lestim
E tou mo zefor pou fer twa grandi.
Nob Bengko, mo rekonesans pou twa
Li osi gran. Vinn la kot mo leker.
BENGKO
La si mo grandi tou bann fri pou ou.
LERWA
Mo telman ere ki larm pe koule.
Ekout mwa zot tou. Zordi enn gran zour.
Mo finn deside pou nom mo garson
Malkom Prens Eritie, Prens Kamberlenn.
Enn bien gran loner me pa zis pou li;
Sa bizen briye lor tou bann size
Ki merite. Aster nou tou nou al
Kot Makbes pou selebre laviktwar.
MAKBES
Lavi peyna gou si pa fer pou ou.
Mwa ou mesaze vit-vit mo ale
Anons mo madam nouvel ou vizit.
Orevwar Mazeste.
LERWA
Mo bon Kordor!
MAKBES
(Ar limem) Prens Kamberlenn! Sa enn move baraz.
Si mo pa fransi mo kraz mo nene.
Li bar mo larout. Lalimier dormi.
Ferm lizie lor mo dezir jabolik;
Pa get ki lame pe fer; me les li
Fer seki lizie pe per pou gete. (Li sorti.)
LERWA
Wi mo bon Bengko, li enn gran gerye
E so lwayote nouri mo vie zour.
Enn veritab trezor! Anou swiv li.
Li pran lapenn al anons nou vizit.
Peyna so segon.
Tanbour, tronpet. Zot tou sorti.
AK 1 SENN 5
Ledi Makbes rantre tousel. Li pe lir enn let.
LEDI MAKBES
( Pe lir) ” Zot ti zwenn mwa zour laviktwar e mo finn gagn prev ki zot konn plis ki dimoun normal. Ler mo ti anvi konn plis zot ti fonn, disparet dan ler. Ler mo ti ankor dan sok bann mesaze Lerwa arive e zot apel mwa Sef Kordor, mem tit ki bann ser misterye ti servi pou salye mwa avan zot ti dir ” Limem nou fitir lerwa.” Mo’nn panse bizen dir twa sa, mo partner dan laglwar, pou ki ignorans nou gran lavenir glorie pa fer twa rat enn sel segonn zwisans. Gard bien nou sekre. Abiento.”
Sef Glamis, Sef Kordor. Sir to pou gagn
Lot tit la. Me mo bien per to febles:
To’ena tro dile santiman imen
Pou trap to lasans. To’anvi gran-gran tit,
To’ena anbision, to’le arive
San servi marday. To anvi for-for,
To pa’le ditor; to pa’le fer fawl
To’le zwir fri fawl. Mo kone to’le
Zafer la e pou gagn li bizen fer
Zafer ki to per pou fer me to’le
Enn lot dimoun fer. Vinn isi bonom,
Les mo vers mo kouraz dan to zorey,
Les lafors mo lalang balye obstak
Ki bar to larout ver gran kouronn-dor
Ki to desten ek bann ser misterye
Finn desid donn twa.
Enn mesaze rantre
Wi, ki ou bizen?
MESAZE
Lerwa pe vini.
LEDI MAKBES
Ou latet pa bon!
Kot Sef Glamis? Si ou mesaz ti vre
Limem ti pou la pou organiz tou.
MESAZE
Kwar mwa Ledi. Sef Glamis pe vini.
Enn mo koleg finn galoup telman vit
Ki koze li nepli kapav pou dir
So mesaz kler-kler.
LEDI MAKBES
Fer okip li bien.
So mesaz extra.
(Mesaze sorti.)
Mesaze an-nwar
So lavwa anrwe ar nouvel fatal
Ki Lerwa Dennkann pe vinn fouy so trou
Dan mo sitadel. Lespri malefik
Ki nouri maler, touf mo febles fam
Ranpli mwa net, lao ziska anba,
Ar kriote konsantre. Fer disan
Serpan anpwazonn mo remor konsians,
Anpes santiman natirel vinn blok
Mo lelan sovaz ousa tini mwa,
Pa les mwa fer louvraz la. Vinn pran mwa,
Azan malsen, fer mo dile amer;
Lespri jabolik ed mo plan makab.
Epeser marenwar anvlop later
Ar lafime nwar profonder lanfer,
Pa les mo pwagnar trouv orer so krim,
Pa les lesiel pionn atraver fernwar
Pou kriye “Arete!”.
( Makbes rantre )
Glamis! Kordor!
Pli gran ki tousa. Mo fitir lerwa!
To bann let finn sarye mwa bien-bien lwen,
Andeor prezan banal. Ferm lizie
Mo trouv fitir dan nou lame aster.
MAKBES
Mo lamour, Dennkann vinn kot nou seswar.
LEDI MAKBES
Kan li pe ale?
MAKBES
Dime, li’nn dir mwa.
LEDI MAKBES
Zame ankor so soley pou leve.
Ou figir Senier li kouma enn liv
Ki peyna sekre. Pou anbet letan
Nek zwe rol letan; fer zes lamitie
Ar lalang siro me kasiet lalang
Serpan deryer fler. Sa envite la
Bizen bien trete; les mo diil ar sa.
Les sa gran louvraz la dan mo lame.
Apre sa, nou lanwit kouma lizour
Pou zwir pouvwar san limit, san partaz.
MAKBES
Pli tar nou koz sa.
LEDI MAKBES
Selman gard to kalm.
Pa les to figir trair to lespri.
Les tou dan mo lame. (Zot sorti.)
AK 1 SENN 6
Divan sato Makbes. Lamizik ek bann tors. Lerwa rantre akonpagne par Malkom, Donalbeinn, Bengko, Lenox, Makdef, Ros, Anges ek bann serviter.
LERWA
Sato la bien plase; e mem so ler
Dou ek pezib donn sansasion konfor,
Boner ek biennet.
BENGKO
Bann zozo konde
Ki kontan ranz nik lor twatir legliz
Finn swazir zoli kwen enpe partou
Dan sato la pou elve zot zanfan.
Partou kot trouv zot kapav sir ena
Gran benediksion.
(Ledi Makbes rantre)
LERWA
Onorab otes!
Otan lamour senser fer nou gagn gos
Me nou rekonesan. Mersi Bondie
E mersi onorab otes.
LEDI MAKBES
Senier,
Tou nou lapenn double e redouble
Enn bagatel si nou konpar li ar
Loner san-parey ki ou Mazeste
Finn vers lor nou lakaz. Pou tou bann tit
Ansien ek nouvo nou donn ou parol
Nou res ou sibaltern.
LERWA
Kot nou kouzen?
Nou finn seye pou ariv avan li;
Me lor mont seval peyna so segon;
So lamour pou nou kravas so seval,
Amenn li lakaz avan tou dimoun.
Gran, gran Madam nou pas lanwit kot ou.
LEDI MAKBES
Sak dimoun isi gagn extra plezir
Dan plezir ki sak gram servis donn ou,
Mazeste.
LERWA
Madam, donn mwa ou lame,
Amenn mwa kot Makbes. Enn gran dimoun!
Li merit nou rekonesans toultan.
Avek ou permision, gran, gran Madam. (Zot sorti.)
AK 1 SENN 7
Dan sato Makbes. Enan enn banke. Boukou mouvman lor lasenn. Makbes rantre.
MAKBES
(ar limem)Si ler fer li, fer li prop, san les tras,
Korek, louvraz prop. Si asasina
Ti pou touf leres, efas konsekans –
Koumansman devor finision – isi
Lor rivaz letan ti kapav pran risk
Lor lavi apre. Me malerezman
Lazistis prezan toultan. Nou prop zarm
Bien fite vir kont nou sekirite;
Lazistis enparsial fer nou aval
Nou prop pwazon. Li fer mwa doub konfians:
Li mo kouzen, li osi mo lerwa.
Mo bizen vey li; li mo envite,
Sekife mo devwar se protez li,
Pa pik li momem. E lorla Dennkann
Pa’nn servi pouvwar pou fer dominer;
Li’nn fer sitan bien ki so gran bonte
Pou pled ar lafors tronpet Jeriko
Kont malediksion lame kriminel.
E pitie parey kouma enn baba
Abandone dan siklonn pou fann ler,
Fann sa maler la dan tou nou lizie
Ziska ki larm nway rafal. Mo peyna
Okenn rezon pou defons mo konsians
Apart anbision san born ki depas
So prop kad pou tom dan –
Ledi Makbes rantre
Ena problem?
LEDI MAKBES
Kifer to’nn kit latab?
MAKBES
Li finn rod mwa?
LEDI MAKBES
Aret fer zanfan! Normal li’nn rod twa.
MAKBES
Bizen diskontinie sa zafer la;
Li finn fek dekor mwa e mo loner
Finn grandi ar respe popilasion.
Olie profit mo nouvo sitiasion
Pa gagn drwa fane.
LEDI MAKBES
To lespwar ti ne
Dan boutey larak? Apre li’nn tonbe?
Ler li desoule li tranp so kalson?
Li per so prop fiel? Mo ti kwar to’enn zom!
Zoro lor fer plan, kapon dan aksion.
To fer gran-gran rev pwisans monarsik
Me kan ler vini to koumans tranble;
Ar enn lipie lor “mo pou”, lotla lor
“Mo pa pou” to enkapab fer kiksoz.
Manz lomlet san kas dizef?
MAKBES
Pa kwar sa!
Mo pa per pou fer seki enn zom fer,
Pa rod plis ki sa.
LEDI MAKBES
Dir mwa ki bebet
Ki ti vinn zap sa koze la ar mwa?
Kan to ti koz sa lerla to ti zom
E kan to fer plis lerla to plis zom.
Ni ler, ni landrwa pa ti bon e twa
To pa ti tike. Kan tou dan porte,
Aster to kile. Mo’nn donn baba bwar,
Mo konn santiman mama pou baba;
Me si mo ti donn parol kouma twa,
San tike mo ti pou ris mo tetinn,
Kraz so latet pandan ki so sourir
Pe dir mwa mersi.
MAKBES
Si rate?
LEDI MAKBES
Rate?
Boulonn to kouraz dan fon to leker
E tou pou korek. Ler Dennkann dormi
– Li pou dormi sek akoz lafatig –
Mo dop so bodigard, fer zot lespri
Vinn lafime. Soulezon sarye zot
Kot laport lamor. Lerla twa ek mwa
Nou fer seki nou anvi ar Dennkann
San defans, e fou tou tor lor bannla,
Fer kwar ki de deleryom finn touy li.
MAKBES
Fer zis garson! Tifi, pa pou twa sa!
Nou barbot zot ar disan, nou servi
Zot zarm. Tou dimoun pou kwar zot koupab.
LEDI MAKBES
Normal baba! Pa bliye ki lerla
Nou de nou pou kriye, plore for-for.
MAKBES
Rayto! Mo’nn pare! Aksion redoutab
Nepli fer mwa per. Maske pouritir
Ar zoli vizaz, ar fos-fos sourir.
AK 2 SENN 1
Kot Makbes. Bengko ek so garson Flians rantre. Fer nwar.
BENGKO
Ki ler la, mo garson?
FLIANS
Lalinn finn kouse; mo pa’nn tann laklos.
BENGKO
Li sone minwi?
FLIANS
Mo kwar pli tar la.
BENGKO
Trap sa lepe la. Lesiel la bien nwar.
Tou labouzi tengn. Trap sa ‘si monwar.
Malgre mo de lizie pe ferm tousel
Pa pe kapav dormi. Bondie lao
Protez mwa kont sa bann panse malsen
Ki trouble nou somey.
[Makbes rantre. Enn serviter swiv li.]
Kisannla sa?
MAKBES
Enn kamwad!
BENGKO
Makbes! To pa’nn al dormi?
Lerwa bien kontan. Li’nn fer donn kado
Tou dimoun. E ar sa diaman spesial
Li ole remersie Ledi Makbes,
Otes san-parey; so labous ti plen
Ar konpliman.
MAKBES
Malsans, ti mank letan.
Pa finn reysi fer seki ti anvi;
Finn fer tou prese-prese.
BENGKO
Toukorek!
Yer swar mo ti rev bann ser misterye.
Dan to ka zot profesi koumadir
Pe tom vre.
MAKBES
To’le kwar mo’nn bliye zot?
Me si enn zour nou gagn enpe letan
Nou kapav koz-koz lor sa zafer la.
BENGKO
Avek plezir.
MAKBES
E si to mars ar mwa
To pou arive.
BENGKO
Pourvi sime drwat,
Ler rod mont lao pa tom dan enn pit,
Samem kondision.
MAKBES
Korek. Dormi bien!
BENGKO
Mersi, pareyman.
[Bengko ek so garson sorti.]
MAKBES
Al dir Madam kan latizann pare
Sonn laklos pou fer mwa kone. Bonswar!
[Serviter sorti.]
Enn pwagnar? Koumsa divan mo lizie?
So lamans dan porte. Mo sey trap li.
Li fonn me li res divan mo lizie.
Vizion lamor, eski to ekziste?
Ousa zis lekim limazinasion,
Lafime mansonz lespri fatige?
Koumadir vre-vremem to ekziste
Parey kouma mo pwagnar personel.
Divan-divan mwa to tras mo sime;
To kouma zouti ki mo pou servi.
Swa mo lizie fou, swa bann lezot sans
Bizen al aprann. To ankor lamem
E aster to kouver net ar disan.
Tousa fos! Sirman mo proze disan
Fer mwa trouv disan. Lamwatie lemonn
Aswar paret mor e bann rev malsen
Trik somey ler sorselri fer servis
Lespri malsen. Lerla krim degoutan
Dan-nwar li al viol inosans partou
Kouma nam modi. Later, bous zorey!
Pa ekout mo pa, tansion kas silans
Makab ki mars ar lespri kriminel.
Letan mo koze li pe respire,
Tansion zoli koze tengn mo dife.
[ Enn laklos sone.]
Bizen azir! Laklos dir mwa vini.
Bous zorey Dennkann! Li anons maler.
Swa sime lesiel, swa sime lanfer. [Li sorti.]
AK 2 SENN 2
Dan sato Makbes. Ledi Makbes rantre.
LEDI MAKBES
Dop ki’nn soul zot finn fer mwa gagn kouraz;
Ler zot dife tengn, mo dife monte.
Ki sa tapaz la? Enn sovsouri sa!
Mesaze an-nwar pe anons lamor.
Li pre pou fer li; bann laport ouver;
Bodigard soule, ronfle pe ranplas
Responsabilite. Sa ladrog la
Telman for vadire zot dan leral.
MAKBES
[Andan] Kisannla sa? Koze!
LEDI MAKBES
Ayo! Mo per
Tansion zot finn leve, pa finn reysi.
Kan seye pa reysi, ena problem.
Mo ti okip tou, prepar bann pwagnar;
Pa kapav rate. Si sa Dennkann la
Pa ti resanble, ler li pe dormi,
Mo papa, momem mo ti pou pik li.
[Makbes rantre]
LEDI MAKBES
Mo bonom!
MAKBES
Mo’nn reysi! To’nn tann kiksoz?
LEDI MAKBES
Sovsouri, krapo. To ti dir kiksoz?
MAKBES
Kan?
LEDI MAKBES
Fekla.
MAKBES
Ler mo ti pe vinn isi?
LEDI MAKBES
Wi.
MAKBES
Kisannla lot kote?
LEDI MAKBES
Donalbeinn.
MAKBES
Enn vilen zafer!
LEDI MAKBES
Aret fer zanfan!
MAKBES
Enn ti riye dan so somey, lotla
Kriye asasen; toulede leve;
Mo blok dan enn kwen. Zot fer lapriyer,
Lerla redormi.
LEDI MAKBES
Zot dan mem lasam.
MAKBES
Enn dir “Bondie beni”, lotla “amenn”
Koumadir zot kone mo’enn kriminel.
Ler zot dir “Bondie beni” mo rod dir
“Amenn” me, abba, nanye pa sorti.
LEDI MAKBES
Pa enportan! Bliye sa!
MAKBES
Me kifer
“Amenn” pa sorti? Ler mo plis bizen
Benediksion, “Amenn” tas dan lagorz.
LEDI MAKBES
Si to les sa fatig twa, to kapav
Vinn fou.
MAKBES
Koumadir enn lavwa ti dir
“Aret dormi; Makbes pe touy somey”
– Somey inosan, somey ki demay
Difil lekzistans, lafen sak zourne,
Soulazman lapenn, meksinn nou douler,
Repa prensipal, nouritir vital
Lavi toulezour –
LEDI MAKBES
Ki to pe rod dir?
MAKBES
Li kriye for, “Aret dormi aster;
Glamis finn asasinn somey, Kordor
Pou aret dormi aster; e Makbes
Pou aret dormi aster.”
LEDI MAKBES
Kisannla?
Kisannla ti kriye? Mo gran ero
Kifer to larg lekor, les depresion
Kas to resor? Al pran enpe delo,
Lav to lame prop. Ayo mo Bondie
Kifer to’nn amenn bann pwagnar isi?
Retourn zot laba; frot bien disan lor
Toulde bodigard.
MAKBES
Pa dimann mwa sa!
Mo per pou rapel seki mo finn fer,
Pa dir mwa gete.
LEDI MAKBES
To finn vinn kapon?
Donn mwa bann pwagnar. Dimoun ki dormi,
Dimoun ki finn mor toulde resanble.
Zis lespri zanfan ki per portre jab.
Si li pe segne mo frot so disan
Lor figir bannla. Tou dimoun pou kwar
Zotmem kriminel.
[ Ledi Makbes sorti. Tann tape andan.]
MAKBES
Ki sa kapavet?
Ki pe ariv mwa? Enn nanye ditou
Pe fer mwa soke. Ki’ariv mo lame?
Ayo! Zot kas mo lizie. Mo’nn fini!
Eski lamer pou reysi lav disan
Ki lor mo lame? Non,non, mo lame
Pou fer lamer ble vinn rouz ar disan.
[ Ledi Makbes rantre.]
LEDI MAKBES
Mo lame osi rouz me mo leker
Pa blan kouma twa. [Tape andan] Kikenn pe tape.
Vit-vit anou retourn dan nou lasam.
Ar enpe dilo nou efas tou tras.
Bien-bien senp! To kouraz finn bliye twa.
[Tape.] Pe tape for! Vit nou met lenz dormi,
Fer tou dimoun kwar nou ti lor lili.
Pa les lemosion kas to lekilib.
MAKBES
Si konn mo pese prefer pa konn mwa.
[Tape ankor.]
Lev Dennkann ar to tapaz, silteple. [ Zot sorti.]
AK 2 SENN 3
Sato Makbes. Enn portie rantre. Tape andan.
PORTIE
Tape, tape, tape. Portie lanfer pa konn somaz. Ase tape! Ayo Satan! Ki zot ole? Ala enn ti-planter ki finn swiside akoz lakoup pa bon. Rantre misie. Prepar serviet ek mouswar. Isi ou pou transpir gro. [Tape andan.] Tape! Tape! Ayo Titalber! Kisannla sa? E! Enn fos temwen. Li ti telman konn koz manti, ki li ti kwar ki li ti pou kapav trik enn plas dan paradi. Rantre misie manter. [Tape andan.] Tape! Tape! Tape! Bienveni tayer sef-triker. Ar latwal koken li abiy so metres. Rantre matlo, rantre. Isi garanti to karo pou so. [Tape andan.] Abba! Peyna repo isi. Parye Sen Pier pe kas poz laba! [Tape andan.] Atann! Ena pitie pou enn pov portie.
[Li ouver enn laport. Makdef ek Lenox rantre.]
MAKDEF
Ki arive? Lipie may dan dra?
PORTIE
Anverite Sef, nou ti pe pik-pike ziska omwen de-zer-dimaten. Kouma ou kone, larak provok trwa zafer.
MAKDEF
Ki sa trwa zafer la?
PORTIE
Me mo gran sef, nene rouz, somey ek anvi fer titour. Sef, ar vis li fer trik: li lev choula, li tengn dife. Sekivedir larak fer fos ar vis; li ranze, li kase; li alime, li tengn; li met sofaz, li fer glason; li fer vis dormi dibout; olie kas yenn li kas konte.
MAKDEF
Si mo konpran bien, larak ti kas to konte yer-swar.
PORTIE
Samem Sef! Li rant dan mo lagorz, fer so rann, sey devir mwa; mo manz ar li, mo rann li.
MAKDEF
To patron finn leve?
[Makbes rantre.]
Nou tapaz finn lev li. Ala li la!
LENOX
Bonzour nob Senier!
MAKBES
Bonzour tou dimoun!
MAKDEF
Lerwa finn leve nob Senier?
MAKBES
Pa’nkor.
MAKDEF
Li ti dimann mwa vinn lev li boner,
Mo’nn gagn enn retar.
MAKBES
Nou’al lev li ansam.
MAKDEF
Pa neseser Sef; traka res traka
Mem li agreab.
MAKBES
Me kan enn travay
Donn plezir, li enn plezir fer travay.
Nou’nn arive.
MAKDEF
Mo oblize lev li;
Mo’nn gagn lord.
[Makdef sorti.]
LENOX
Lerwa pe ale zordi?
MAKBES
Samem so program.
LENOX
Dan lanwit letan
Ti bien move. Kot nou ti pe dormi
Lasemine kraze; ti’ena irlman,
Kriye-plore lamor dan ler anons,
Dan enn langaz fer per, ravaz, piyaz
Ki pou pran nesans dan letan modi.
Tout-lanwit bann sovsouri fer letour;
Ena ki pe dir later ti tranble.
MAKBES
Bien move letan!
LENOX
Depi mo zanfan
Pa konn so segon.
[Makdef rantre.]
MAKDEF
Masak, masak, masak! Napeyna mo
Pou dekrir masak.
MAKBES EK LENOX
Ki finn arive?
MAKDEF
Dezord finn fini fabrik so sedev.
Lame kriminel finn rant dan legliz
E li finn detrir nam nou sosiete,
Finn touy…
MAKBES
Ki to pe rod dir par “finn touy”?
LENOX
To’le dir lerwa?
MAKDEF
Vinn gete zotmem.
Les orer kas lizie. Ki mo pou dir?
Gete zotmem e koze si kapav.
Leve, leve tou dimoun! Sonn laklos!
Asasina! Traizon! Feloni!
Bengko, Donalbeinn, Malkom degaze
Leve! Pous somey ki imit lamor,
Vinn get so vre vizaz. Vit! Vini! Vit!
Vinn get vizaz lafendimonn. Ayo!
Kit zot fos tom. Marse koumadir nam.
Lamor finn koken somey. Sonn laklos!
[Laklos sone. Ledi Makbes rantre.]
LEDI MAKBES
Ki pe arive? E kifer alarm
Pe kas somey dimoun? Dir mwa kifer?
MAKDEF
O zanti Madam! Seki mo ena
Pou dir pa bon pou zorey enn madam;
Li pou kas leker.
[Bengko rantre.]
O Bengko, Bengko!
Zot finn touy nou lerwa.
LEDI MAKBES
Kisa? Kot nou?
BENGKO
Enn krim orib nenport kotsa! Matlo,
Vit-vit dir mwa Makdef, tousa pa vre.
[Makbes, Lenox ek Ros rantre.]
MAKBES
Si mo ti mor avan sa maler la
Mo ti’a viv lavi san okenn tristes.
Me aster lavi finn perdi valer;
Gonaz partou; manier, fines finn fonn;
Siro lavi finn sek; aster lekim
Fann pianter.
[Malkom ek Donalbeinn rantre.]
DONALBEINN
Ki maler finn arive?
MAKBES
Gran maler lor ou e ou pa kone.
Lasours, lafontenn ou gran disan nob
Finn sek. Flanbo ou gran fami finn tengn.
MAKDEF
Zot finn touy nou lerwa.
MALKOM
Ki finn fer sa?
LENOX
So de bodigard, paret koumadir;
Lame ek figir kouver ar disan,
Zot pwagnar osi. Ti lor zot lorye!
Zot lizie fixe dan vid kouma fou.
Dan sa leta la zot ti enn danze
Pou nenport kisannla.
MAKBES
Mo regrete
Dan enn moman koler mo finn touy zot.
MAKDEF
Kifer?
MAKBES
Eski kapav saz, ankoler,
Kalm, perplex, lwayal, sagren, obzektif
Anmemtan? Enposib! Mo lafeksion
Kouma enn rafal mont dan mo latet,
Balye larezon. Divan mo lizie
Mo trouv mo lerwa ar riban disan
Lor so lapo lor; so laser ouver
Koumadir lantre destriksion violan;
Lamem pre kot li so de asasen
Kouver ar disan; zot pwagnar ankor
Anvlope ar kous disan inosan.
Kouma zot ole mo tini mo kou,
Mwa ki kontan mo lerwa e pa per
Montre mo lamour?
LEDI MAKBES
Kikenn vinn ed mwa!
MAKDEF
Okip madam la!
MALKOM
[Ar Donalbeinn] Kifer bous labous
Kan noumem de prensipal konserne.
DONALBEINN
[Ar Malkom] Prefer pa koze
Kan danze pe louke dan sak ti-kwen.
Bizen fer atansion! Nou bizen tir.
Traka pa’nkor tengn.
MALKOM
[Ar Donalbeinn] Pou bizen fer fas
Pli gran tourdisman.
BENGKO
Okip madam la!
[ Zot sarye Ledi Makbes, sorti.]
Kan nou finn fini met lenz konvenab
Nou tou nou zwenn pou analiz ansam
Sa katastrof la e va sey konpran.
Lafreyer ek soupson pe manz nou krann.
Mo met tou dan lame Bondie! Me mo
Soupsonn traizon deryer tousala.
MAKDEF
Mwa’si.
TOU DIMOUN
Nou tou parey.
MAKBES
Nou’al abiye,
Lerla nou tou zwenn dan horl.
TOU DIMOUN
Foul dakor!
[Apart Malkom ek Donalbeinn, tou dimoun sorti.]
MALKOM
Ki to pou fer? Fale pa al ar zot.
Fer sanblan plore, li bien fasil sa
Pou bann ipokrit. Mwa mo’al Langleter.
DONALBEINN
Mwa mo al Irlann. Sakenn so kote
Pli sir nou sape. La kot nou ete
Pwagnar dan sourir. Plis nou disan pros
Plis li pou fane.
MALKOM
Fles ki finn tire
Pa’nkor tous so bit. Meyer nou sove
Pou evit lamor. Degaze nou’ale.
Bliye polites! Fonn depi isi.
Mem si dimoun dir nou bien malelve,
Prefer malelve ki tas dan file. [Zot sorti.]
AK 2 SENN 4
Andeor sato Makbes. Ros ek enn vie bonom rantre.
VIE BONOM
Mo memwar pli vie ki swasann-di-zan
E pandan tou sa letan la mo finn
Zwenn boukou garrbarr me zame ti zwenn
Mizer ki yer swar ti fann lor nou tou.
ROS
Wi gran dimoun. Koumadir liniver
Fatige ar gabzi limanite
Pe regle so kont. Dapre lord, lizour
Ti bizen regne. Avredir leklips
Pe trangle soley. Marenwar partou!
Koumadir lizour telman gagn laont
Ki li al kasiet dan trou nwar aswar,
Dan tom marenwar.
VIE BONOM
Tousa pa normal!
Parey kouma seki finn fek pase.
Lot zour enn kankrela fer enn pizon
Sove al kasiet.
ROS
Ou konn bann seval
Lekiri Dennkann. Peyna zot segon!
Zot tou finn vinn fou, revinn sovaz net,
Refiz obeir.
[Makdef rantre.]
Ala gran Makdef!
Ki manier gran Senier?
MAKDEF
Ala manier!
ROS
Eski finn kone kisannla koupab?
MAKDEF
Bann ki Makbes finn touye.
ROS
Enn douk sa!
Ki ti pas dan zot latet?
MAKDEF
Ti pey zot.
Malkom ek Donalbeinn, garson Lerwa,
Finn sove; paret koumadir ki zot
Lame tranpe dan disan.
ROS
Pa normal!
Anbision san born manz so prop mama.
Be si nou get bien, dapre lord aster
Makbes pou mont lor tronn.
MAKDEF
Finn swazir li
E li finn al Skonn pou so kouronnman.
ROS
Kot lekor Dennkann?
MAKDEF
Zot finn al met li
Dan kavo Kolmkil kot tou so fami
Repoze anpe.
ROS
Eski to pe al
Kouronnman Makbes?
MAKDEF
Bliye sa mo frer!
Mo pe al kot mwa.
ROS
Mwa mo pe al Skonn.
MAKDEF
Bonnsans! Orevwar! Tansion nouvo lenz
Anpes nou viv lib.
ROS
Salam gran dimoun!
VIE BONOM
Bondie beni ou e tou bann lezot
Ki fer som vinn kler, e koriz bann fot. [Zot sorti.]
AK 3 SENN 1
Dan pale rwayal. Bengko rantre.
BENGKO
[Ar limem] To finn tap plen: Lerwa, Kordor, Glamis
Kouma bann ser misterye ti promet
Me mo sir to’nn fer fawl. Pa fer nanye,
Ti osi dir to pa pou gard tronn la
Parski mwa ki pou vinn papa lerwa.
Si zot finn koz laverite pou twa,
Makbes, kifer pa pou mwa. Mwa mo sir
Ena bel destine pou mo fami.
Me fale bos tayt!
[ Tronpet. Lerwa Makbes, Larenn Makbes, Lenox, Ros, bann nob, bann serviter ets. rantre. ]
MAKBES
Bonzour Gran Bengko!
Envite prensipal dan nou banke.
LEDI MAKBES
San li, enn banke vinn enn fet bien maf
Kot nanye pa ena gou.
MAKBES
Zordi-swar
Nou pe donn enn gran banke solanel
E mo pou onore par to prezans.
BENGKO
Mazeste ou la pou exprim dezir
E li mo devwar donn satisfaksion
San ezitasion.
MAKBES
To sorti tanto?
BENGKO
Wi Mazeste.
MAKBES
Malsans! Mo ti anvi
Gagn to lopinion ki mo respekte
Lor detrwa problem ki pe fatig mwa.
Me pa fer nanye, dime nou get sa.
To pe al lwen?
BENGKO
Osi lwen ki letan
Permet mwa ant aster ek ler dine.
Mem si mo seval pa fer so katar
Mo pou oblize vwayaz kan fer nwar.
MAKBES
Pa bliye nou fet.
BENGKO
Zame Mazeste.
MAKBES
Tann dir de garson Dennkann pe kasiet
Dan Langleter ek dan Lirlann kot zot
Pe envant toutsort kalite zistwar
Olie konfes krim kont zot prop papa.
Dime nou va get bann problem pei.
Degaze ale. Pa bliye seswar.
Flians pou vinn ar twa?
BENGKO
Wi Mazeste.
MAKBES
Mo souet zot enn bon promnad. Salam
[Bengko sorti.]
Tou dimoun lib ziska set-er-diswar;
Nou pran enn repo ziska ler dine
Pou nou ennjoy plis la bonne compagnie.
Taler nou zwenn.
[Tou dimoun sorti apart Makbes ek enn serviter.]
[Ar serviter] Bannla finn arive?
SERVITER
Wi Mazeste, zot pe atann kot geet.
MAKBES
Fer zot rantre.
[Serviter sorti.]
[Ar limem.] Gagn li pa sifi me chombo li bien –
Bengko danzere, bien-bien danzere
E so personalite telman for
Ki nou bizen per li. Li gran leker
E so gran kouraz petri dan sazes
Anpes li fons brit-brit. Zis li mo per.
So zeni touf mwa kouma Zil Sezar
Ti touf Mark Antwann. Li pa ti chalenj
Bann ser misterye ler zot anons mwa
Mo pou vinn lerwa? E lerla zot ti
Fer enn profesi: li li pou rasinn
Enn filwar lerwa e lor mo latet
Zot met kouronn steril, donn mwa pouvwar
San lavenir. Zot ras desten rwayal
Dan lavi mo zanfan. Si sa koumsa
Pou zanfan Bengko mo’nn gat mo konsians,
Pou so zanfan mo’nn touy Lerwa Dennkann;
Plen mo lespri ar remor zis pou zot;
Vann mo nam ar Satan zis pou bannla,
Pou fer zot vinn lerwa. Batar Bengko
Vinn lerwa! Non! Non! Silefo chalenj
Desten, manz ar li. Kisannla sa?
[Enn serviter ar de kriminel rantre.]
[Ar serviter] Al atann mwa deor.
[ Serviter sorti.]
Se bien yer ki mo ti koz ar zot de?
DE KRIMINEL
Wi Mazeste, yer mem sa.
MAKBES
Bon! Trebien!
Zot finn bien konpran seki mo ti dir?
Zot kone aster Bengko responsab
Tou zot bann maler. Zot ti kwar mwa sa.
Yer mo ti dir zot ki trik, ki metod
Ti servi pou fer zot lavi amer.
Nenport ki enbesil kapav konpran
Ki zis Bengko responsab.
PREMIE KRIMINEL
Dakor Sef!
MAKBES
Aster deside sipa zot anvi
Les li kontinie mont dadak lor zot
Parski Monper dir zot fer bon zanfan.
Ale, al dimann Bondie beni li
Ek so zanfan, li ki finn fouy zot tom,
Fer zot zanfan mandian.
PREMIE KRIMINEL
Nou dimoun nou!
MAKBES
Dimoun? Ki kalite dimoun? Dir mwa.
Tou dimoun dimoun? Tou lisien lisien?
Ena sien-lou, labrador ek roke;
Lisien lasas, gardien, lisien maron,
Tousala lisien me tou pa parey,
Sakenn so natir. Dimoun ‘si parey.
E si zot grad pa pli pre ar bebet
Mo pou fer zot fer enn louvraz serye
Ki pou fini zot ennmi, anmemtan
Gagn mo lestim ek mo rekonesans.
Tank li vivan mo pa pou bien. Touy li
E mo geri deswit.
DEZIEM KRIMINEL
Mwa, Mazeste
Mo finn telman pas kord ki mo pa mayn
Kraz tou pou vanze.
PREMIE KRIMINEL
Mo’si mo parey.
Mo lavi telman rann ki mo pare
Pran risk sap dan dife, swa fini net.
MAKBES
Savedir zot toulede bien kone
Ki Bengko zot ennmi.
DE KRIMINEL
Wi, Mazeste.
MAKBES
Li mo ennmi ‘si. Li sitan move
Ki sak fwa li respire pwagnar rant
Dan mo leker. Si mo’le mo kapav
Servi mo pouvwar fou li dan so tom
Me sa pa tro bon. Ena bon dimoun,
Anbon term ar li, anbon term ar mwa,
Mo pa’le perdi. Li pou plis korek
Ki mo plor for-for lamor mo’nn done.
Akoz samem mo bizen zot servis;
Ed mwa anbet lizie dimoun akoz
Bann rezon-deta.
DEZIEM KRIMINEL
Kont lor nou Gran Sef.
Seki ou dir samem.
PREMIE KRIMINEL
Lavi, lamor!
MAKBES
Mo trouv zot grander lor zot prop figir.
Taler mo pou donn zot tou bann detay:
Kot bizen kasiet, ki sakenn so rol,
Kan bizen azir. Zordi swar bizen
Fer enn louvraz prop, pa pre ar sato
Parski pa bliye mwa mo bien bizen
Res andeor tou. Pa bliye osi
– Enn travay prop, san okenn derapaz –
Ki so garson, Flians, ki pou ar li
Bizen disparet kouma so papa;
Marenwar bizen aval toulede.
Al reflesi. Taler mo vinn get zot.
DE KRIMINEL
Nou finn fini deside, Mazeste.
MAKBES
O.K! Atann mwa laba.
[De kriminel sorti.]
[Ar limem.] Papie finn drese. Bengko, si to nam
Pou al dan lesiel, seswar so program. [Li sorti.]
AK 3 SENN 2
Dan pale Makbes. Ledi Makbes ek enn serviter rantre.
LEDI MAKBES
Bengko finn sorti?
SERVITER
Wi Madam, me li pe retourne seswar.
LEDI MAKBES
Dir Lerwa si li gagn enn tigit letan, mo ti’a kontan koz ar li.
SERVITER
Wi Madam!
[Serviter sorti.]
LEDI MAKBES
Enn gran gaspiyaz! Enn malediksion!
Gagn seki nou’le san satisfaksion.
Kiserti? Preferab pran plas viktim
Olie viv dan balans apre enn krim.
[Makbes rantre.]
LEDI MAKBES
Kifer Senier to viv an-soliter,
Les bann lide bizar fer to letour?
Bliye bann panse ki ti bizen mor
Ar seki to kone. Bizen pa pans
Zafer initil. Seki finn fini
Finn bien fini.
MAKBES
Nou finn bles serpan la
Pa finn touy li. Vit-vit li pou geri,
Lerla nou lavi pou re-andanze.
Prefer kraz tou, devir lesiel, later
Ki manz nou manze san sekirite,
Les kosmar sakouy-sakouy nou somey
Touleswar. Prefer al zwenn dimoun mor
Ki finn zwenn zot bit pou nou gagn nou bout
Olie toultan viv dan prizon tourman.
Laba dan so tom Dennkann li dan bien;
Li pe repoz anpe. Nanye nepli
Deranz li. Ni traizon, ni pwazon,
Ni konspirasion ousa envazion.
Apre tansion ek soufrans li kapav
Dormi trankil.
LEDI MAKBES
Bliye tousa gate!
Mo Lamour, efas tristes lor figir;
Fer sourir ar bann envite seswar.
MAKBES
Kont lor mwa gate. Twa’si fer parey.
Sirtou pa bliye okip Bengko bien;
Tret li spesial ar regar, ar parol.
Sitiasion pe obliz nou pas siro,
Met mask souriyan kan anverite
Nou anvi morde.
LEDI MAKBES
Aret pans koumsa!
MAKBES
Viper dan latet tortir mwa gate.
Bengko ek Flians zot ankor vivan.
LEDI MAKBES
Ki to trakase! Zot pa imortel.
MAKBES
Samem mo pe dir. Zot pa imortel.
Sa enn sans pou nou. Avan sovsouri
Bat lezel aswar; avan movezer
Fer letour bann simitier, pou ena
Enn zafer terib.
LEDI MAKBES
Ki pou arive?
MAKBES
Vomie pa kone; res dan pa kone
Mo Lamour, ziska ki so ler vini.
Vini marenwar, bous lizie lizour;
Ar lame disan envizib kas-kraz
Desten ki krak mo lalign, fer mwa per.
Lalimier opak pe sarye korbo
Da lafore nwar; zanfan lalimier
Pe pati, pe fletri. E letansa
Bann azan movezer pe fons drwat-drwat
Lor viktim inosan. Mo pe sok twa?
Nek gete. Pou ena zoli travay.
Ti-marday prepar pwazon gran-marday.
Ale! Vinn ar mwa.
[Zot sorti.]
AK 3 SENN 3
Pre kot pale. Trwa asasen rantre.
PREMIE ASASEN
Kisannla finn dir ou vinn isi?
TRWAZIEM ASASEN
Makbes.
DEZIEM ASASEN
Fale pa dout li. Li konn tou detay
Lor travay aswar. Mo kwar li korek.
PREMIE ASASEN
Vinn dibout parla. Lorizon dan lwes
Pa finn vinn nwar net e bann vwayazer
Bizen degaze pou pa tas dan nwar.
Nou met tou korek parski nou louvraz
Pe koste for-for.
TRWAZIEM ASASEN
Tann sabo seval!
BENGKO
[deor] Alim lalimier!
DEZIEM ASASEN
Sirman limem sa.
Lezot envite finn fini rantre.
PREMIE ASASEN
Be li pe marse!
TRWAZIEM ASASEN
So labitid sa.
Boukou kouma li kontan kraz enn mil
Ziska geet sato.
[Bengko ek Flians rantre ar enn tors.]
DEZIEM ASASEN
Get enn tors laba!
TRWAZIEM ASASEN
Limem sa!
PREMIE ASASEN
Pare!
BENGKO
Lapli pou tonbe.
PREMIE ASASEN
Ala li vini!
[Zot tom lor Bengko.]
BENGKO
Atansion Flians!
Traizon! Sove mo garson! Sove!
[Flians sorti.]
Sove! Vanz to papa. Ayo Bondie!
[Li mor.]
TRWAZIEM ASASEN
Kisannla finn tengn sa lalimier la?
PREMIE ASASEN
Pa samem ti dir?
TRWAZIEM ASASEN
Nou finn gagn zis enn.
So garson finn sape.
DEZIEM ASASEN
Nou’nn perdi meyer bout.
PREMIE ASASEN
Nou’al dir patron la ki finn arive.
[Zot sorti.]
AK 3 SENN 4
Dan pale Makbes. Enn banke. Lerwa, larenn, bann nob, bann serviter, ets.
MAKBES
Sakenn konn so plas. Asize. Rilax.
Bienveni kot mwa.
BANN NOB
Mersi Mazeste!
MAKBES
Nou pou fer letour, zwenn bann envite,
Met zot tou alez. Larenn letansa
Pou res dan so plas. Taler pou so tour
Pou vinn souet zot enn gran bienveni.
LEDI MAKBES
Mo les sa dan ou lame, Gran Senier.
Nou bann envite konn mo santiman.
[ Premie asasen rantre.]
MAKBES
Zot lizie dir nou ki zot leker kler.
Tou dimoun kontan. Mo asiz kot zot.
Nou tou bizen ge. Nou tou lev nou ver,
Bwar enn lasante.
[Li al ver asasen la.]
Ki disan lor twa?
ASASEN
Sirman disan Bengko!
MAKBES
Meyer li lor twa ki dan so leker.
Fay pat san kler?
ASASEN
So lagorz ouver; mo finn okip sa.
MAKBES
Louvraz profesionel. Zoli travay.
Mo espere finn okip Flians ‘si.
Si twa ki’nn fer sa to enn gran zeni.
ASASEN
Mazeste malsans! Flians finn sape.
MAKBES
[Ar limem] Kosmar revini. Avan mo ti bien,
Lafors kouma marb, solid kouma ros,
Lib pou bouz partou kouma latmosfer.
Me aster mo bloke, anprizone,
Amare ar dout, toufe ar terer.
Me Bengko korek?
ASASEN
Foul korek gran Sef!
Trankil dan so trou. Ven trou dan latet.
Enn ti pou ase.
MAKBES
Sa omwen korek.
[Ar limem] Papa serpan finn zwenn me so tetar
Finn sape. Pou lemoman mo pa per
Me dime mo sir li pou rod mord mwa.
[Ar asasen] To kapav ale. Dime vinn get mwa.
[ Asasen sorti.]
LEDI MAKBES
Gran Senier Lekos! Okip envite.
Enn banke peyna sarm si envite
Pa santi ki zot prezans bienveni.
Sankwa preferab sakenn res kot li.
Enn bon lakey met zepis dan manze.
Sinon pa vo lapenn.
[ Nam Bengko rantre, al asiz dan plas Makbes.]
MAKBES
Mo foul dakor.
Bon apeti zot tou! Nou lev nou ver!
LENOX
Asize Mazeste.
MAKBES
Bann gran dimoun
Dan nou gran pei seswar finn reyni.
Mank zis gran Bengko. Bizen espere
Pa’nn ariv maler, li zis anretar.
ROS
Sa so prop lafot. Me ou Mazeste
Vinn okip seki finn onor parol.
MAKBES
Kot mo plas?
LENOX
Isi. Ou plas rezerve.
MAKBES
Kotsa?
LENOX
La Senier. Ki pe ariv ou?
MAKBES
Kisannla finn fer sa?
BANN NOB
Ki zafer Sef?
MAKBES
Pa mwa sa! Pa fann ou seve disan
Divan mo lizie.
ROS
Tou dimoun diboute. Lerwa pa bien.
LEDI MAKBES
Non. Res asize. Souvan li koumsa,
Depi li bien zenn. Non, non! Pa bouze.
Dan enn timama li pou vinn korek.
Si pran li tro kont li pou eksite.
Manze! Bliye li! – Eski to enn zom?
MAKBES
Wi, enn mari zom ki pa per fer fas
Seki fer Satan tranble.
LEDI MAKBES
Bel zafer!
Samem fabrikasion lespri kapon.
Kouma sa pwagnar imaziner la.
To rapel? Samem fos eksitasion!
Zistwar vie bonnfam! Pa fer mwa onte!
Aret fer grimas. Kouma enn pagla
To pe get dan vid.
MAKBES
La, la, get laba!
Gete! Gete! La! Ki’ete?
Kifer? Mo problem sa? Koze foutou!
Si nou kavo ek nou tom retourn nou
Tou kadav, limanite pou fini
Dan vant korbo.
[ Nam disparet.]
LEDI MAKBES
Latet pa bon?
MAKBES
Mo dir twa li ti la!
LEDI MAKBES
Fer mwa onte!
MAKBES
Pa premie fwa ki disan finn koule!
Ti’ena li avan ki lalwa met lord.
Malgre sa finn ena krim tro atros
Pou zorey imen. Me ziska zordi
Kan laservel fane dimoun ti mor,
Fini net. Aster kadav redibout
Malgre ven kout kouto finn pers latet,
Vinn pous nou lor nou sez. Sa plis terib
Ki krim la.
LEDI MAKBES
Mazeste ou pe bliye
Ou devwar anver ou bann envite.
MAKBES
Ayo! Pa pran mwa kont mo bann kamwad.
Mo ena enn ti problem, pa tro grav
Si konn mwa bien. Nou bwar enn lasante,
Lerla mo asize. Plen sa ver la.
[Nam rerantre]
Mo propoz enn tos pou nou tou isi,
Sirtou pou mo bon, bon kamwad Bangko.
Mo sagren li pa la! Nou lev nou ver.
Tou pou tou!
TOU DIMOUN
Lasante Samazeste!
MAKBES
A foutou! Kit mo lizie! Fonn, mo dir!
Lezo san lamwel, disan san saler;
Lizie korlalinn pe fixe dan vid.
Vans twa, mo dir.
LEDI MAKBES
Mo bann ser envite, pa pran sa kont.
Enn ti endispozision. Pa serye.
Li zis gat lasos, fer plezir vinn eg.
MAKBES
Seki zom kapav fer mo kapav fer.
Lours feros sovietik, mo pa per twa;
Rinoseros Lafrik, tig Malezi
Vini mo manz ar zot, mo fini zot.
Me pa koumsa! Silefo to reviv,
Nou lager feros dan dezer lanfer.
Si mo tik enn pwal apel mwa fifi.
Lonbraz lavi, fonn mo dir twa! Fonndos!
[ Nam ale. ]
Fouf! Aster mo korek. Non, pa leve.
LEDI MAKBES
To finn gat lanbians, fer labous amer
Avek lapeti.
MAKBES
Ekziste tousa
Ki nek grenn lor nou kouma enn rafal?
E twa to normal? Lamanier to fer
Fer mwa poz kestion lor mo prop kouraz.
Kifer to kapav get sa zafer la
E lor to figir peyna lafreyer
Kan mwa mo’nn krake.
ROS
Ki zafer Senier?
LEDI MAKBES
Ayo, napa koz ar li. Pou gat plis.
Kestion eksit li. Vomie nou kas bann.
Bliye protokol! Bonswar tou dimoun.
Li bizen repo.
LENOX
Bonswar Mazeste!
Geri vit!
LEDI MAKBES
Bonswar, bonswar tou dimoun!
[ Bann envite sorti. ]
MAKBES
Li pe rod disan. Disan rod disan.
Ros finn bouz tousel, bann pie finn koze;
Lanatir kas lakle, zwazo parle,
Divilge sekre, denons asasen.
Ki ler la?
LEDI MAKBES
Barlizour pre pou pwente.
MAKBES
To’nn trouve? Makdef refiz vinn kot nou.
LEDI MAKBES
Li ti gagn mesaz?
MAKBES
Li pou gagn mesaz.
Mo konn so zestaz. Mo espion partou.
Dime mo bizen al get trwa ser dainn.
Zot pou dir mwa plis. Mo bizen kone.
Ariv seki ariv! Mo prop dibien
Pas avan tou. Mo finn telman tranpe
Dan disan, aster pa kapav kile.
Kile osi dir ki avans divan.
Mo latet ranpli ar zafer bien drol
Ki mo bizen fer san get kat kote.
LEDI MAKBES
Seki to bizen se dormi enpe.
MAKBES
To’ena bien rezon. Tourman dan mo nam
Koze par lafreyer enn debitan.
Nou ankor tann. Nou lapo pou vinn dir.
[ Zot sorti. ]
AK 3 SENN 5
[ Dan kavern bann sorsier. ]
Loraz. Trwa sorsier rantre pou zwenn Hekat.
SORSIER 1
Hekat, Hekat kifer ou ankoler?
HEKAT
Pa kone kifer? Zot fer zot grannwar,
Deklar bay. Zot toupe depas lodas!
Zot zwe kouk ar Makbes,
Trik li par so febles.
E kot mwa dan tousa?
Mwa, servo zot maja,
Arsitek tou douler
Zot les mwa par deryer.
Pou kisannla? Dir mwa!
Pou enn galimacha
Ki pe rod zis so bout,
Zis so bout kout-ke-kout.
Bon! Nou bliye tousa.
Al atann mwa laba
Dan lagel lougarou;
Al fouy Makbes so trou.
Bachara la anvi
Konn lakle so lavi.
Al dres papie plen-plen
Pou dime gramaten.
Mwa letansa, seswar
Mo profit marenwar
Pou sous lamwel modi,
Tir zi dan nam pouri,
Abiy kosmar ar rev,
Met larezon angrev,
Zwe zoli sinema,
Donn bon-bon tamasa,
Fer sa grannwar la kwar
Limem pli gran tazar.
So vantar depas born,
So fezer depas Morn
Fer li fouy so prop tom,
Fer li eklat so dom.
Kan ou kwar ki oumem gran jak
Fasil-fasil ou may dan lak.
[ Zot sorti. ]
AK 3 SENN 6
[Dan pale Makbes.] Lenox ek enn nob rantre.
LENOX
Rapel tou seki mo ti pe dir zot:
Deroulman pei li bien-bien bizar.
Makbes ti sagren nou ansien lerwa
E kouma mazik nou lerwa zwenn bit;
Bengko al mars-marse aswar dan nwar –
Eta, kapav dir Flians finn touy li
Akoz Flians finn sove. Pa bliye
Zanfan: “aswar dan nwar tansion taker”.
Ayo Bondie! Kisannla ti pou dir
Ki Malkom ek Donalbeinn, de engra,
Ti pou touy zot papa? Pli gran pese!
Rapel douler Makbes? Laraz senser
Tay-tay lavi de bodigard esklav
Larak ek somey. Korek pa korek?
Normal nou koler ti pou deborde
Si sa de tret la ti pou rod fer kwar
Ki zot inosan. Peyna okenn dout.
Li finn konn debrouy so difil bien mem.
Zot kone, si li reysi met lame
Lor Malkom ek Donalbeinn – Bap! Bondie
Protez zot! – Lerla ki zot pou kone
Ki apel touy enn papa. Flians ‘si.
Choup-chap! Tansion, miray ena zorey.
Akoz li koz fran, refiz pas bagou
Makdef dan tourman, so nat dan koutvan.
Ou kone kot li?
NOB
Gran garson Dennkenn li an Angleter
Dan Lakour Lerwa Edwar Konfeser,
Ki finn resevwar li dapre so ran,
Enn Prens Eritie. Laba mem Makdef
Finn ale pou dimann sekour, koudme
Ar Lerwa Angle, enn veritab sen.
Ar so led ek led Bondie, nou kone,
Pa zordi, pa dime, nou pou kapav
Manz anpe, dormi anpe, fet nou fet
San bizen veye sipa kriminel,
Blok dan kwen, pe fann disan inosan;
Nou pou gagn rekonpans dapre merit;
Akonplir devwar, zwir nou drwa anpe.
Pa kouma zordi. Edwar Konfeser
Telman sagren nou ki li pe prepar
Enn plan militer pou ranvers tiran.
LENOX
Eski Makbes finn kontakte Makdef?
NOB
Wi, me so mesaze finn bat lamok.
Vanzans pe kime dan leker. “To pou
Pey mwa bien ser” samem zot lapriyer.
LENOX
Konsey li pran prekosion. Mo priye
Ki bann anz dan lesiel donn li koudme,
Ed li akonplir so mision sakre.
Koumsa lor vites sourir retourne
Dan pei anlarm ki martirize
Par enn diktater.
NOB
Lesiel ekout nou douler!
[ Zot sorti]
AK 4 SENN 1
[ Dan kavern bann sorsier. ]
Loraz. Trwa sorsier rantre.
SORSIER 1
Trwa fwa sat nwar finn miole.
SORSIER 2
Trwa fwa enn tang finn plengne.
SORSIER 3
Dainn grense. Finn ler, finn ler!
SORSIER 1
Fer laronn otour dife,
Kamaleon dan sodron,
Pwazon lare masere
Dan labav koson maron
Trante-enn zour Fevriye.
Pwazon, pwazon bouyone
Dan sodron Tantinn Touye.
ZOT TOU ANSAM
Boulboul-boulboul amenn treboul;
Roul-soul, soul-roul nou devir boul.
SORSIER 2
Met for-for koulev par trans,
Lefwa griye kankrela,
Dile roke ki finn rans,
Royon, larat ti-baba,
Enn pogne zepis vanzans,
Fiel kourpa ek mous-kaka.
Lekim lamor dans-danse
Dan lanfer Tantinn Touye.
ZOT TOU ANSAM
Boulboul-boulboul amenn treboul;
Roul-soul, soul-roul nou devir boul.
SORSIER 3
Lezel sovsouri pouri,
Ledan lera angourdi,
Laviann konfi longanis,
Trip reken gard dan potis,
Leker ganja dan latrinn,
Gardien loka so rasinn,
Lefwa sek marsan mofinn,
Laservel violer, verminn
Dan sodron Tantinn Touye.
Lasoup lagli bouyone,
Anpwazonn lespri anrwinn.
ZOT TOU ANSAM
Boulboul-boulboul amenn treboul;
Roul-soul, soul-roul nou devir boul.
ENN LAVWA
Bravo, bravo tou zanfan!
Nou fer bann sen kas pikan!
Mete choula ar roulman,
Fer laronn, envit koutvan.
Li vini, ala li vini!
Ouver latrap! Tini, tini.
[Makbes rantre.]
MAKBES
Ser dainn misterye, lespri marenwar
Ki zot pe fer?
ZOT TOU ANSAM
Enn zafer peyna nom.
MAKBES
Mo sipliy zot itiliz zot pouvwar
– Mo bien foupamal kimanier zot fer –
Dir mwa – mem si bizen larg enn siklonn,
Kraz lakaz Bondie; si lekim brizan
Vinn lor later pou aval kreasion;
Mem si bizen met tou bann karo plat;
Kraz tou kiltir; kraz sivilizasion;
Met plat partou; detrir rasinn lavi.
Kraze! Kraze! Ziska ki destriksion
Rans ar destriksion. Reponn mo kestion.
SORSIER 1
Koze.
SORSIER 2
Dimande.
SORSIER 3
Nou la pou reponn.
SORSIER 1
To’le tann nou ousa nou gran patron?
MAKBES
Mo prefer tann li. Dimann li vini.
SORSIER 1
Vers disan sat nwar finn manz so piti,
Lagres melanze ar transpirasion
Kriminel, aroze. Flanbe dife!
ZOT TOU ANSAM
Sef Titalber lao, lao
Vinn ekler nou ar to flanbo.
[Loraz. Premie vizion: Enn latet arme.]
MAKBES
Dir mwa pouvwar misterye –
SORSIER 1
Li kone.
Choup-chap, choup-chap, nek ekout so parol.
PREMIE VIZION
Makbes, Makbes, Makbes! Tansion Makdef!
Fer tansion Sef Faif! Samem tou. Ase.
[ Li fonn. ]
MAKBES
Pa kone ki to ete, me mersi.
To’nn tap anplen lor latet mo problem.
Me dir mwa –
SORSIER 1
Choup-chap! Pa rod donn li lord.
Ala lot mesaz! Pli for ki premie.
[ Loraz. Deziem vizion: Enn baba kouver ar disan. ]
DEZIEM VIZION
Makbes, Makbes, Makbes!
MAKBES
Koze, mo tande.
DEZIEM VIZION
Pa per monwar, pa per. Pa per personn!
Riy zot. Zanfan sorti par lekor fam
Divan Makbes zot rann zot nam.
[ Li fonn. ]
MAKBES
Makdef, to kapav viv! Mo pa per twa.
Me si mo’le sir, sir kouma lasir,
Bizen zwe Bondie. To pou bizen mor.
Lerla lafreyer pou pas pou manter
E mwa mo dormi mem loraz irle.
[ Loraz. TRWAZIEM VIZION: Enn zanfan kouronn lor latet, enn pie dan lame. ]
Ki sa ete sa? Koumadir zanfan
Rwayal ki met lor latet enn kouronn
Ki lerwa mete.
ZOT TOU ANSAM
Choup-chap, ekoute, pa koze.
TRWAZIEM VIZION
Pa per fer fezer; movi ar zot tou.
Bliye mekontan, bann konspirater.
Makbes zame li pa pou konn defet
Tank ki lafore Birnam pa koumans
Avans kont li ver kolinn Dennsinenn.
[ Li fonn. ]
MAKBES
Sa enposib. Pie pa kapav marse.
Zoli koze. Konspirasion, konplo
Finn mor. E tank Birnam res dan Birnam;
E Makbes so ler pan’kor arive
Peyna pou traka. Enn sel ti problem.
Si sa li posib, dir mwa enn zafer:
Eski zanfan Bengko enn zour kapav
Diriz nou pei?
ZOT TOU ANSAM
Napa rod konn plis.
MAKBES
Pa refiz mwa. Sinon mo modi zot.
Ki pe arive? Kifer sodron la
Pe kile, ale? Ki sa tapaz la?
[ Tronpet. ]
SORSIER 1
Montre li!
SORSIER 2
Montre li!
SORSIER 3
Montre li!
ZOT TOU AMSAM
Les li gete, fer li plore;
Vini lonbraz, amenn miraz.
[Enn vizion ki montre wit lerwa ek Bengko. Dernie lerwa pe tini enn laglas. ]
MAKBES
Twa to tro resanble Bengko! Sort la!
To kouronn bril mo lizie. To seve
Blon kouler lor resanble premie la;
Resanble trwaziem la. Vilen salte!
Kifer zot montre mwa sa? Ankor enn!
Fouf! Eski sa pou kontinie ziska
Lafendimonn. Enn lot! Ase mama!
Koumadir sannla diriz trwa rwayom.
Tousa bizen vre. Get kouma Bengko,
Ansan, ar sourir foutan, pe dir mwa
So zanfan dan bien. Tousa vre, tousa?
SORSIER 1
Me wi Mazeste, tousala bien vre.
Kifer nou lerwa paret bien perplex?
[ Enn riye makab. Zot fonn. ]
MAKBES
Kot zot! Bann lisien la! Malediksion!
Gard! Kot zot? Vinn la!
[ Lenox rantre. ]
LENOX
Wi vot Mazeste.
MAKBES
To’nn trouv bann ser dainn?
LENOX
Non vot Mazeste.
MAKBES
Zot pa’nn pas par la?
LENOX
Non vot Mazeste.
MAKBES
Lapest enfekte ler zot respire!
Modi seki fer zot konfians! Mo’nn tann
Seval galoupe. Kikenn finn vini?
LENOX
Detrwa mesaze ar move nouvel:
Makdef finn sove, finn al Langleter.
MAKBES
Dan Langleter?
LENOX
Wi Mazeste. Samem.
MAKBES
[ Ar limem.] Ayaya! Malsans dam mo pion disan!
Bann gran-gran proze kapav zwenn tase
Si nou tard-tarde pou kas so pake.
Apartir zordi, kouma lide ne
Nou ekzekite. Peyna pou tarde!
Seki mo anvi samem. Enn larme
Desann lor sato Makdef, kraz partou.
Fam, zanfan, fami, tou pou gout mo sab.
Aret zaze Makbes. Aksion, aksion
Kraz boja avan parol refrwadi.
Bliye vizion! – Kot bann mesaze la?
Amenn mwa kot zot.
[ Zot sorti. ]
AK 4 SENN 2
[Dan sato Makdef. ]
Madam Makdef, so garson ek Ros rantre.
MADAM MAKDEF
Ki pese li’nn fer ki fer li sove?
ROS
Bizen pran pasians, Madam!
MADAM MAKDEF
Ki pasians?
Li li’nn mank pasians. Ler li finn gagn per
Li’nn pas pou enn tret.
ROS
Pa kwar li kapon,
Li ena rezon.
MADAM MAKDEF
Rezon? Ki rezon? Kit fam ek zanfan,
Lakaz, leritaz; al kasiet lot-pey!
Li’nn abandonn nou. Li pa kontan nou.
Zanimo pa fer seki li li’nn fer.
Ala lafreyer ki finn touy lamour,
Ki touy larezon.
ROS
Kouzinn, mo kouzinn
Pa debalanse. Ou mari, Madam,
Enn dimoun korek; li onet, saz, mir.
Li kone ki pei pe devini.
Pa fasil! Me mo bizen bous labous.
Lavi bien golmal kan nou tou vinn tret
Pa kone kifer; kan nou kwar rimer
Zis parski nou per; kan nou pa kone
Kifer nou gagn per; kan laroul lamer
Balot-balot nou dan siklonn feros.
Mo bizen ale me pa pou tarde
Pou mo revini. Kan maler lor top
Li bizen desann. E twa ti-bonom
Bondie beni twa.
MADAM MAKDEF
Li ena papa
Me li orfelen.
ROS
Mo leker bien lour,
E si mo res la mo pa pou kapav
Anpes larm koule. Orevwar Madam!
[Li sorti.]
MADAM MAKDEF
Bolom, to kone to papa finn mor?
Aster ki pou fer? Kouma to pou viv?
GARSON
Kouma zwazo fer.
MADAM MAKDEF
To bek-bek lever?
GARSON
Manz seki gagne parey kouma zot.
MADAM MAKDEF
Pov zozo! To pa per lakol lor brans?
Latrap, file?
GARSON
Mo pa per. Pov zozo peyna valer.
Manti sa! Mo papa ankor vivan.
MADAM MAKDEF
Li’nn mor mo dir twa. To peyna papa.
GARSON
Mo peyna papa? To peyna bonom.
MADAM MAKDEF
Bonom! Mo aste par tonn dan bazar.
GARSON
To al aste zot, lerla to vann zot.
MADAM MAKDEF
To kone to koz tro pou to ti-laz?
GARSON
Vremem papa ti enn tret?
MADAM MAKDEF
Wi, baba.
GARSON
Ki ete enn tret?
MADAM MAKDEF
Dimoun ki bliye
Parol li’nn done.
GARSON
Tou tret zot koumsa?
MADAM MAKDEF
Tou seki fer sa bizen pandi zot.
GARSON
Tou, san eksepsion?
MADAM MAKDEF
Tou, san eksepsion.
GARSON
Kisannla alors pou atas lakord?
MADAM MAKDEF
Dimoun ki onet.
GARSON
Savedir dimoun malonet zot bien bet. Ena ase dimoun malonet pou may tou dimoun onet e lerla pandi zot.
MADAM MAKDEF
To koz tro pou to laz. Vinn la mo baba. To pa finn dir mwa ki to pou fer san enn papa.
GARSON
Si papa ti mor to ti pou plore; si to pa pe plore, savedir to pe tir plan pou donn mwa enn nouvo papa.
MADAM MAKDEF
Ti-peroke, ala to koze la.
[ Enn mesaze rantre ]
MESAZE
Bondie beni Madam. Ou pa konn mwa
Me mwa mo konn ou, ou ek ou fami.
Ena grav danze pe bord ou kote;
Si ou aksepte konsey mo donn ou
Tire vit depi isi. Tou dimoun.
Napa kwar mo pe fer ou per dan vid;
Pese gran si mo ti bous mo labous.
Vit sove Madam. Bondie beni ou.
Mo bizen sove.
[ Mesaze sorti. ]
MADAM MAKDEF
Kot mo pou sove?
Ki pese mo’nn fer? Aster mo rapel
Lor sa later la bann voler gagn tit
E bann bon dimoun souvan pe pas kord.
Perdi letan dir ki mo inosan –
Kisannla sa? Ki zot pe fer la?
[ Bann asasen rantre. ]
ASASEN
Kot to mari?
MADAM MAKDEF
Sertennman pa kot ou gagn drwa ale.
ASASEN
Pa met dan zar. To mari enn tret.
GARSON
To koz manti vilen manter!
ASASEN
Laferm morpion!
[ Li pik li. ]
Batar tret!
GARSON
Li finn touy mwa, ma. Sove mama, sove!
[ Li mor. Madam Makdef galoupe sorti, li kriye osekour. Bann asasen swiv li. ]
AK 4 SENN 3
[ Dan Langleter. Divan pale lerwa. ]
Malkom ek Makdef rantre.
MALKOM
Anou al laba dan lonbraz trankil
Pou plor nou maler.
MAKDEF
Peyna pou plore!
Plito pran lepe kouma dimoun brav,
Al liber nou pei. Sak gramaten
Nouvo vev plore; nouvo orfelen,
Nouvo douler kriye for dezespwar
E lesiel, ki tann zot, plor zot soufrans.
MALKOM
Kan mo kwar li vre mo plor enn maler;
Kan mo konn kiksoz lerla mo kwar li;
E si mo kapav, si so moman bon
Sirman mo va fer seki bizen fer.
Seki ou pe dir, kapavet li vre.
Me sa tiran la – so nom enn lagign –
Ti pas pou enn sen, ou ti kontan li;
Li pa finn tous ou. Mo ankor bien zenn
Me mo per tansion ou rann li servis,
Lerla gagn rekonpans lor mo ledo;
Sakrifie enn inosan pou kalme
Koler Gran Senier.
MAKDEF
Mwa mo pa enn tret!
MALKOM
Me Makbes li enn. Mem enn bon dimoun
Parfwa bizen kourbe divan pouvwar.
Pardonn mwa Makdef! Si ou leker kler
Mo bann soupson nwar pa pou sanz ou nam.
Anz finn res briyan mem si plis briyan
Finn tom dan lanfer. Mem si bann malang
Degiz kouma sen, bann dimoun ki sen
Pa bizen fos temwen.
MAKDEF
Adie lespwar!
MALKOM
Ou dezespwar met dout dan mo latet.
Kifer ou finn kit ou fam, ou zanfan
Dan lagel loulou? Li pa ou devwar
Okip zot bienet? Pa les mo soupson
Ensilte ou nom. Ou bizen konpran.
Mo pran prekosion ki mo kwar bizen.
Kikfwa ou onet.
MAKDEF
Segne pov pei!
Les tirani fer maja. Pa per twa.
Bann dimoun onet finn depoz zot zarm.
Krim finn pran pouvwar. Orevwar Senier.
Mem si promet mwa trezor enn lanpir
Mo pa pou sali mo repitasion.
MALKOM
Atann! Pa mal konpran. Peyna zis ou.
Mo kone ki nou pei pe nwaye
Dan soufrans, dan disan; sak nouvo zour
Amenn nouvo ditor. Mo bien kone
Ena boukou dimoun pou diboute
Dan lalit kont enn pouvwar dominer.
Gran e bon lerwa Angle finn ofer
Soutien total. Mo per, malgre tousa,
Kan mo finn reysi kraz latet tiran,
Nou pei pou konn pli gran tirani,
Pli boukou soufrans ki li finn kone.
MAKDEF
Kifer?
MALKOM
Mo pir ki Makbes.
MAKDEF
Enposib!
Dan lanfer peyna pir ki sa mons la.
MALKOM
Dakor li kriyel, sadik, mesanste,
Tret, manter, violer, violan, koronpi.
Me mwa mo visie kouma’nn trou san fon.
Kan mo’nn pran pouvwar, zot tifi, zot fam,
Zot mama, servant, tou pas dan pake;
Dilo pa ase pou tengn mo dife.
Konpare ar mwa Makbes enn baba.
MAKDEF
Lespri pitasie enn vilen defo
Ki finn met anrwinn boukou gran dimoun
Me pa trakase, dan pei ena
Boukou zoli fam, ki kasiet-kasiet
Pou satisfer ou.
MALKOM
Sa nanye ditou.
Mo deziem defo pli gran ki premie.
Ler mo vinn lerwa mo pou konfiske
Dibien tou dimoun, gran kouma piti.
Lor, larzan, later, bizou, tabisman
Tou mo pran pou mwa. E sa pa fini.
Mo pas letan atas lake ferblan
Ar dimoun onet. Pou pran zot dibien.
MAKDEF
Sa gourmandiz la pir ki pitasie!
Lespri vakabon li tengn ar letan;
Gourman lamone finn detrir lanpir.
Me pa kas latet. Ou prop larises
Li telman enorm ki pa neseser
Zalou pou lezot. Ou detrwa defo
Pou kasiet deryer ou bann bon manier.
MALKOM
Bon manier ou dir? Sa pa ekziste.
Verti enn lerwa kouma lazistis,
Ferple, lekilib, bonte, modesti,
Fermte petri dan zenerozite
Pa vinn rod kot mwa. Me so lekontrer
Ranpli mo leker. Si mo gagn pouvwar
Kont lor mwa pou vers dile armoni
Dan laflam lanfer. Mo dans ar rachas.
MAKDEF
Ayo mo pei!
MALKOM
Aster si ou kwar
Dimoun kouma mwa kapav gouverne
Koze.
MAKDEF
Gouverne! Ou pa gagn drwa viv.
Pei finn fini, peyna solision;
Tirani dan disan pe fer maja.
Plore mo pei. To prop zanfan pe
Vann twa bout-par-bout. Ou papa-mama
Ti bann dimoun prop, viv dan lapriyer,
Dan respe Bondie. Ki pese zot’nn fer?
Adie! Ou konfesion finn bani mwa
Depi mo pei. Ki pou fer aster!
MALKOM
Ou senserite obliz mwa koze,
Dir laverite. Mo soupson finn fonn
Parski ou onet. Sa fourb Makbes la
Finn servi bann trik pou met lak ar mwa.
Akoz sa mo pran boukou prekosion,
Pa fonse brit-brit. Mo’nn rakont zistwar
Lor mwa pou teste ou natir profon
Me laverite li enn lot zafer.
Mo enn dimoun prop. Bann preparasion
Pou liber Lekos finn fini pare.
Tirani so rengn pre pou al dan tengn.
Kifer ou chomtayt.
MAKDEF
Pa fasil Senier!
Bon niouz, move niouz ankor may-maye.
[Enn dokter rantre.]
MALKOM
Pli tar nou koze. … Lerwa pe vini?
DOKTER
Wi. Enn lafoul dimoun pe atann li
Pou gagn gerizon. Kan dokter zet zarm
Li li fer mirak. Li enn dimoun sen.
MALKOM
Mersi Dokter!
[ Dokter la sorti. Ros rantre. ]
MAKDEF
Get kisannla la.
MALKOM
Enn Ekose. Mo pa rekonet li.
MAKDEF
Kouzen Ros, bienveni dan Langleter.
MALKOM
Me wi mo konn li. Ayo Ros! Pardon.
ROS
Pa fer nanye.
MAKDEF
Ki nouvel nou pei?
ROS
Ki mo pou dir ou? Nou later finn vinn
Enn gran simitier kot sourir finn fonn,
Kot nepli pran kont douler nou prosen,
Kot gran lasagren finn vinn enn routinn.
Personn pa pran kont laklos lanterman,
Bon dimoun mor avan fler lazenes
Perdi so petal. Lamor enpasian
Pa atann maladi fer so travay.
MALKOM
Ki dernie nouvel?
ROS
Nouvel talerla
Finn fini rasi.
MAKDEF
Mo fami zot bien?
ROS
Zot ti bien dernie fwa mo ti trouv zot.
MAKDEF
Aret zwe ar mo! Koz kare-kare!
ROS
Ler mo ti lor larout pou vinn isi,
Mesaze move niouz, mo ti tann dir
Ena nob pe pran zarm kont tirani.
Senier, Lekos bizen ou. Ou prezans
Fer zanfan vinn solda, fer fam pran zarm
Pou ranvers dominer.
MALKOM
Pa bizen per!
Ar led Langleter enn larme pwisan
Ede par Bondie pou amenn lape.
ROS
Malsans mo nouvel pa ena mem gou.
Li kapav kas leker.
MAKDEF
Anzeneral
Ousa li konsern enn endividi.
ROS
Li bles tou leker imen, sirtou ou.
MAKDEF
Si li mo douler, les mo siport li.
ROS
Pardonn mo lalang ki amenn nouvel
Sitan degoutan.
MAKDEF
Mo kwar mo kone.
ROS
Li finn fer masakre ou fami net.
Tro-tro dir pou dir.
MALKOM
A Bondie Mama!
Makdef, Makdef napa sey manz kou la.
Les lapenn koze. Tansion ou leker
Eklate.
MAKDEF
Enn fami net?
ROS
Fam, zanfan,
Servant. Napeyna personn ki’nn sape.
MAKDEF
Mo’nn les zot tousel. Ou’nn dir mo fam ‘si?
MALKOM
Pran kouraz, nou’a fer li pey sa bien ser.
MAKDEF
Fasil pou dir. Li peyna zanfan li.
Ou’nn dir mwa, zot tou? Zot tou enn sel kou?
Tou mo bann pousen ek zot mama ‘si?
Enn sel kou? Ayo!
MALKOM
Fer fas kouma zom.
MAKDEF
Wi, mo pou santi douler kouma zom.
Pa ti’ena nanye mo ti plis kontan.
Bann anz dan lesiel pa finn anpes sa?
Makdef, akoz twa zot finn zwenn tase,
Zot finn sarye to pese, zot finn mor
Dan to plas. Bondie pardonn mo pese.
MALKOM
Nou fit nou vanzans lor lamel soufrans.
MAKDEF
Fale pa les larm koule. Okontrer
Ar douler antie mo al an-Ekos,
Enn pou enn manz ar pli gran kriminel
E si li sape Bondie, pardonn li.
MALKOM
Samem bizen fer. Nou al zwenn Lerwa.
Larme finn pare. Ler finn arive
Pou sakouy Makbes, fer mons la grene.
Pran kouraz mo frer. Nou nouvo dime
Enn zour pa enn zour pou ouver lizie.
[ Zot tou sorti. ]
AK 5 SENN 1
[ Dan Dennsinenn, sato Makbes. ]
Enn dokter ek enn ners rantre.
DOKTER
Gete! Depi de nwit nou pe veye. Pa finn trouv nanye.
NERS
Mo dir ou Dokter. Mo finn trouve ar mo de lizie. Omilie lanwit li leve, pran papie ek plim, ekrir sipa ki ete, met dan lanvlop, sel li, retourn lor lili. Tousa lizie ferme ar somey.
DOKTER
Latet fatige! Kan dormi ek leve vinn parey, malad mantal fer ravaz. Li pa dir nanye?
NERS
Pa dimann mwa repete.
DOKTER
Bizen dir mwa, so dokter.
NERS
Zame! Peyna temwen.
[ Ledi Makbes rantre, labouzi alime dan lame. ]
Hen! Ala li la! Gete oumem. Li marse, koze dan so somey. Li fer koumadir li pe lav so lame.
LEDI MAKBES
Tas la pa’le ale.
DOKTER
Ki li dir?
NERS
Shhht!
LEDI MAKBES
Ale modi! Ale mo dir…. Enn, de. Finn ler. Kouraz Senier, peyna pou per! Lanfer bien nwar. Peyna pou per, nou ki for. … Kisannla ti pou kwar bonom la ti ena sitan disan? … Gran Sef Faif ti ena enn fam. Kot li?… Aret tike! To pou met pese deor. … Mo lame ankor sal. Santi disan. Tou parfen lemonn antie pa pou tir sa loder la. Ayo mama! Ayo! … Ale, lav to lame, nou al dormi. … Kifer to per? Lemor pa reviv. Bengko dan so tom. … Kikenn pe tape. Vit, vit nou al dormi. Seki finn arive finn fini arive.
[ Li sorti. ]
DOKTER
Tousa bien vilen. Fardo nou pese
Kan li vinn tro lour, li fer nou latet
Savire. Mo pa pou kapav ed li.
Zis BonDie kapav donn li soulazman.
Tousa bien vilen. Bien vilen. Bonswar.
[ Zot sorti. ]
AK 5 SENN 2
[ Pre kot sato Dennsinenn. ]
Bann nob Ekose ek zot solda. Parmi ena Menntis, Kesnes, Anges, Lenox.
MENNTIS
Larme Malkom-Makdef pou pas isi;
Nou atann zot pou donn zot enn koudme.
ANGES
Zot sime pas kot lafore Birnam.
MENNTIS
Gagn nouvel Makbes?
KESNES
Li finn barikad
Sato Dennsinenn. Ena dir li’nn fou;
Seki pa tro deteste li pe dir
So kouraz jabolik; ena ki kwar
Li pa kapav kontrol bann evennman.
ANGES
Pese pey lor later! So prop dimoun
Enn par enn pe kit li. Seki reste
Reste parski zot per. Zot pa senser.
So tit anpandan kouma lenz zean
Lor lekor enn nen.
LENOX
Nou’al donn enn koudme
Geri nou pei, aras move lerb,
Aroz zarden fler, netway pouritir. [ Zot sorti. ]
AK 5 SENN 3
[ Dan sato Dennsinenn. ]
Makbes, dokter, bann serviter rantre.
MAKBES
Mo pa’le tande. Les zot tou tire!
Mo pa per. Tanki lafore Birnam
Pa mars ver Dennsinenn peyna pou per.
Malkom ki li? Pa ti sort dan vant fam?
Bann Ser Dainn ti dir mo peyna pou per.
Ale bann tret! Al vande ar Angle.
Nanye pa pou fer mwa, Makbes, tranble.
Fou mwa lape! Les mwa tousel! Maron!
[ Zot tou sorti. ]
Setonn! – Ki mo gagne? – Setonn! Kot twa?
– Samem lagar! Swa laglwar, swa kosmar!
Mo ler pe vini. Mo finn ase viv.
Mo vie zour pou kouma fey sek lor pie.
Pa pou konn lamour, lamitie, lape
Me plito flatri, zoure silansie,
Sourir ipokrit. – Setonn!
[ Setonn rantre. ]
SETONN
Wi Senier.
MAKBES
Ki dernie niouz?
SETONN
Ennmi pe atake.
MAKBES
Mo pou manz ar zot ziska dernie bout.
Donn mwa mo larmir.
SETONN
Tro boner Senier.
[ Zot sorti.]
AK 5 SENN 4
[ Pre kot lafore Birnam. ]
Larme Malkom-Makdef plis bann nob Ekose rantre.
MALKOM
Kouma zot apel sa lafore la?
NOB
Lafore Birnam.
MALKOM
Sak zom koup enn brans
Kamoufle prezans. Nou derout ennmi.
NOB
Jabolik Makbes deryer barikad
Pe atann nou.
MALKOM
Normal. Sak pa li fer
Retresi so lafors. Li blok anplas
Pou anpes bann zom abandonn so kan.
MAKDEF
Nou vey bon moman pou pas alatak;
Solision zordi li dan nou aksion.
[ Zot sorti. ]
AK 5 SENN 5
[ Dan sato Dennsinenn. ]
Makbes, Setonn, bann solda ets. rantre.
MAKBES
Mete pavyon partou. Nou pa per zot.
Les zot antoure, rantre zot pa pou
Rantre. Zot va pouri dan move-tan.
Si mo prop dimoun pa ti al ed zot
Bien lontan mo finn fini manz ar zot,
Plen-plen, enn pou enn.
[ Lavwa enn fam dan soufrans.]
Ki sa tapaz la?
SETONN
Lavwa enn fam dan douler, Mazeste.
[ Setonn sorti.]
MAKBES
[Ar limem] Mo’nn preske bliye ki ete gagn per.
Ti’ena enn lepok mo disan ti pou
Kaye e mo seve ti pou drese
Ar sa. Mo finn sitan bengn dan disan
Ki nanye aster pa fer mwa soke.
[ Setonn retourne.]
Ki ti ete sa?
SETONN
Mazeste, Larenn
Finn mor.
MAKBES
Lamor ekzis. Me enn lot ler
Ti pou’ena letan pou sa koze la.
Soley leve, soley kouse, sak zour
Letan ranp-ranpe, al ver dernie son;
E memwar lepase fer nou rapel
Enn ta bachara ki’nn al manz feyaz.
Tengn lalimier! Lavi enn fennsifer!
Enn ta senn dan vid. Enn zistwar ranpli
Ar tapaz, ar zestaz; enn zistwar fou
Ki pa vo enn fout.
[ Enn mesaze rantre.]
E ki arive? Ou finn vinn gounga?
MESAZE
Mo pa kone kouma pou dir.
MAKBES
Koze!
MESAZE
Mo ti lor kolinn, pe vey bann mouvman.
Ler mo get kote Birnam mo gagn sok.
Mo get bien. Lafore koumans marse.
MAKBES
Manter! Kouyoner!
MESAZE
Si ou pa’le kwar
Al gete oumem.
MAKBES
Si to koz manti
Mo pandi twa lor sa pie la. Si vre
Fer seki to anvi. Ki kapav fer?
Bann salte sorsier la finn bien trik mwa.
Manti vinn vre, vre vinn manti ar zot.
“Tank ki lafore Birnam pa koumans
Avans kont li ver kolinn Dennsinenn
Makbes pa pou konn defet”. Lafore
Pe marse. Trap zarm! Pare pou fer fas.
Vo lapenn? Mo finn koumans plen ar tou.
Ti’a meyer lemonn aret tourne net.
Sonn laklos, larg siklonn. Ler nou tonbe,
Nou tom kouma zom, lepe dan lame.
[ Zot sorti.]
AK 5 SENN 6
[Divan sato Dennsinenn.]
Larme Malkom-Makdef rantre.
MALKOM
Aster tou dimoun zet zot brans, montre
Tiran la ki nou veritab lafors.
Sakenn konn so responsabilite.
Zot, atak par laba. Makdef ek mwa
Nou pas par isi.
MAKDEF
Soufle tronpet for.
Pa per pou anons disan ek lamor. [ Zot sorti.]
AK 5 SENN 7
[ Dan sandbatay.]
Makbes rantre.
MAKBES
Zot finn amar mwa. Pa kapav sove.
Mo pou manz ar zot ziska dernie bout.
Me mo peyna pou per zanfan sorti
Par lekor fam.
[ Enn solda rantre.]
Twa ki twa?
SOLDA
Twa ki twa?
[ Zot lager. Solda tonbe.]
MAKBES
Pov jab! Li finn sorti par lekor fam.
[Makdef rantre.]
MAKDEF
Aster mo’nn gagn twa move kriminel!
MAKBES
Non, pa twa! Mo’nn fer tou pou evit twa.
Mo konsians tro kouver ar to disan.
MAKDEF
Pa perdi letan, les nou zarm koze.
[ Zot lager.]
MAKBES
Pa perdi letan. To lepe dan vid
Pe sey pers-pers ler. Mo pouvwar mazik
Pa per zanfan sorti par lekor fam.
MAKDEF
To pouvwar mazik azordi finn tengn.
Mo nesans ti diferan. Mo ti ne
Par sezaryenn.
MAKBES
Mo refiz mat ar twa.
MAKDEF
Rann lekor alor.
MAKBES
Kisa? Rann lekor?
Pou ki bann joukal kouma Ti-Malkom
Fer gran-nwar ar mwa. Non, prefer lamor.
Si to enn bon zom sey bar sa gorl la.
[Zot lager, sorti.]
Malkom, so bann lietnan, so larme rantre.
MALKOM
Rod Makdef. Laviktwar amer san li.
Makdef rantre. Li pe trenn kadav Makbes deryer li.
MAKDEF
Viv Lerwa Malkom. Samem ou vre tit.
Tirani finn mor. Viv nouvo lizour.
Viv Lerwa Malkom!
TOU DIMOUN
Viv Lerwa Lekos!
MALKOM
San perdi letan nou bizen okip
Bann travay prese: kiltiv nou zarden,
Plant nouvo pie-fri, redonn lesperans
Viktim tirani, souy larm ki’nn koule
Akoz dominer azan jabolik
Ek so fam rachas. Avek led Bondie
Nou pou remet lord, amenn armoni,
Lape, devlopman ek demokrasi.
RIDO