RAKONT ENN ZISTWAR TONTON GRIMM

©DEV VIRAHSAWMY AND ICJM

HANSEL EK GRETEL

Enn zour Hansel trap lame so ser Gretel, dir li, “Depi nou mama finn mor nou pas bien mizer. Nou nouvo mama bat nou touletan; kan nou koste kot li, li pous nou; li donn nou dipen sek pou manze. Mem nou lisien pli bien trete. Li omwen li gagn laviann tanzantan. Ayo Bondie! Ed nou! Si mama ti kone kouma nou gagn maltrete! Nou ale, nou al rod boner kikpar laba, dan lemonn.” Pandan enn zour antie zot marse, travers karo apre karo ziska ki zot ariv kot enn gran lafore. Zot ti telman fen ek fatige ki kouma zot asiz anba enn gran pie, zot gagn somey, zot dormi.

Lelandime kan zot leve, soley ti deza ot dan lesiel. Hansel dir so ser, ” Mo gagn bien swaf. Si mo trouv enn ti larivier, mo va kapav bwar dilo e amenn enpe pou twa. E ekoute! Andire dilo larivier pe desann.” Hansel dibout, trap lame Gretel e ansam zot al rode ki kote larivier ete. Me zot belmer kriel ti enn move fe. Li ti swiv zot dan lafore pou fer zot mesanste. Ler de zanfan la ti ariv kot larivier – dilo kler desann lor grabo tou kouler – Hansel galoupe pou al bwar dilo me Gretel tike. Li kwar koumadir li ti tann dilo kler sante, “Seki bwar dilo isi pou vinn enn tig.” Li kriye for, ” Hansel, mo frer, pa tous sa dilo la! Kouma to gout li, to pou vinn enn bebet feros e to pou devor mwa.” Hansel ekout so ser malgre so lagorz ti sek. ” Va atann prosen larivier,” li dir.

Me ler ariv kot enn lot larivier, mem zafer. Koumadir li tann dilo dir,”Seki bwar dilo isi pou vinn enn loulou.” ” Hansel,” li dir li, ” pa bwar sa dilo la, li pou fer twa vinn enn loulou e lerla to pou manz mwa.” ” Rayt! Sannkoutla ‘si mo pa pou bwar me prosenn kout, dir seki to anvi, mo pou bwar. Mo tro swaf.”

Kot trwaziem larivier Gretel tann, ” Seki bwar dilo isi pou vinn enn ti serf.” ” Silteple Hansel, pa bwar sa dilo la; to pou vinn enn ti serf e lerla to pou kit mwa, to’ale.” Tro-tro tar! Hansel so lalev ti finn fini tous dilo la e dan so plas enn ti serf ti pe diboute.

Gretel so leker desire ar douler. E lizie ti serf ranpli ar larm. ” Pa fer nanye, mo zoli ti serf,” Gretel dir, ” mo pou okip twa.” Li pran so kolie lor, met li otour likou ti serf la; pran laliann, tres enn lakord soup, atas li ar kolie la e lakord dan so lame li amenn pov piti la ar li dan profonder lafore.

Apre ki zot finn marse pandan bien-bien lontan zot ariv kot enn ti kabann. Gretel get partou. Lakaz la vid. ” Nou kapav viv isi.” Dabor li al sers lapay ek fey tann pou fer enn lili pou so pov frer. Toulegramaten li al kas fri sovaz, fouy pistas maron e ramas bon lerb tann pou so konpayon. Ti serf la manz dan so lame e zot zwe ansam. Aswar ler Gretel ti bien fatige, apre so lapriyer, li ti kontan poz so latet lor vant ti serf la pou dormi. Kan Hansel pou revinn kouma nou Hansel avan? Si sa arive ala nou pou ere!

Pandan lontan-lontan zot ti res dan lafore koumsa ziska ki enn zour lerwa desid pou vinn lasas dan sa rezion la. Ler ti serf tann bigoul sone, lisien-lasas zape, bann saser exite kriye, li anvi al gete ki pe pase.

” Gretel, mo Gretel, les mo al gete ki pe arive; mo nepli kapav tini.” Li telman sipliy so ser ki finalman so ser dir li, “O.K, to kapav ale me selman to bizen retourne avan soley kouse. Mo pou ferm laport akoz sa bann saser exite la. Ler to vini, tap laport e dir, ‘ Gretel mo ser ouver laport,’ e mo pou vinn ouver laport la. Rapel bien, si to pa koze laport res ferme.”

Pa bizen dir, lespas enn segonn ti serf gayar dan lanatir, pe galoupe, sote, fransi. Lerwa ek bann saser trouv li, sey zwenn li me pa kapav. Parfwa ler zot ariv bien pre ar li, li zis fransi lor enn touf e fonn dan lanatir. Ler koumans fer nwar li pran sime lakaz, tap laport, dir ‘ Gretel mo ser ouver laport’. Kouma laport ouver li fons andan, zet lekor lor lili, dormi ziska landime gramaten.
Kouma soley leve lasas rekoumanse. Lamizik bigoul eko dan lesiel, apel ti serf.

– ” Gretel, mo bizen ale,” li dir.

– ” Pa bliye ki mo ti dir twa yer,” so ser dir li.

Ler lerwa ek so bann saser trouv ti serf ar kolie lor dan so likou zot rekoumans lasas li me enposib may li. Enn lazourne pourswit la kontinie. Ver tanto zot ti preske gagn li; enn saser mem bles li dan so lapat. Li koumans bwate, trenn so lapat, retourn lakaz. Saser la, kasiet-kasiet, swiv li e tann li dir, ‘ Gretel mo ser ouver laport.’ Toutswit laport ouver, les li rantre, e referme. Li al dir lerwa tou seki li ti’nn trouve ek tande.

– ” Dime nou tou nou pe real lasas,” lerwa dir.

Gretel ti bien trakase ler li ti trouv blesir so frer-ti serf. Li netway dimal la, prepar enn kataplas ar plant spesial, met li lor lapat blese.

– ” Aster al dormi mo zoli ti serf. To pou bien vit, kwar mwa.”

Kouma dimal la pa ti serye, lelandime gramaten pa ti mem ena tras. Lamizik bigoul rezone dan lesiel.

– “Pa kapav reste, bizen ale. Pa per twa, mo pou pran prekosion. Zot pa pou gagn mwa.”

– ” Non pa ale. Ena maler deor.”

– ” Non Gretel, maler lor mwa si mo res andan ler bigoul sante deor. Si to blok mwa mo leker pou eklate.”

Tristes dan leker, Gretel ouver laport, get so frer-ti serf sot-sote, galoupe ziska li disparet dan bwa. Ler lerwa trouv li, li dir so bann saser, “Swiv li ziska zot may li me fale pa fer li dimal ditou.” Ler labrim fini leve, bann saser ti pe touzour bat lamok. Lerwa apel saser ki ti dekouver kabann ti serf kolie lor e li dir li, ” Aster montre mwa sime pou al kot ti serf kolie lor.” Ler zot ariv laba, li tap laport, li dir, ” Gretel mo ser ouver laport.” Kouma laport ouver lerwa rantre. Ki li trouve? Divan so lizie pli zoli mamzel lor later ti pe diboute. Gretel koumans tranble ler li pa trouv so frer-ti serf.

Dan so plas li trouv enn lerwa ar so kouronn-dor lor so latet pe dibout dan so kabann. Lerwa la enn bon dimoun, bon mannyer. Li trap so lame e dir li zantiman:

– ” Mamzel eski ou pou axepte vinn ar mwa dan mo sato, marye ar mwa, vinn mo larenn?”

– ” Mo dakor si mo ti serf ‘si pou vinn ar mwa. Mo pa kapav viv san li.”
Gretel dir.

– ” Peyna problem. Li va viv ar nou. Li pou gagn tou seki li bizen.”

Zis sa moman la ti serf fransi, rantre. So ser atas lakord la ar so kolie e ansam zot kit kabann dan bwa pou al viv dan sato lerwa.

Ti ena enn gran maryaz rwayal. Pli tar kan lerwa aprann ki ti ariv Hansel ek Gretel, li ti fer aret move fe la e ti donn li enn bon koreksion. Anmemtan move sor fonn e ti serf revinn Hansel. E zot ti viv ere ansam ziska lamor. … Zistwar fini.

PRINS-KRAPO

Enn tanto kan ti pe fer bon, enn zenn prenses al dan enn ti bwa, al asiz dan bor enn ti lasours kler. Dan so lame li ti ena enn boul an-nor, so pastan favori parski li ti kontan zwe ar li, avoy li dan ler, gob li ler li tonbe Enn kou li avoy li telman ot ki ler li tonbe, li ribawnn, sap dan so lame, roul anba, tom dan basen lasours. Prenses la rod so boul dan basen ki telman profon ki pa trouv so fon. Li ti dan enn gran dezespwar parski li ti perdi obze pli presie dan so lavi. “Ayo Bondie! Fer mwa regagn mo boul. Pou regagn mo boul mo dispoze donn mo pli zoli lenz, mo bizou, tou kiksoz presie ki mo posede.” Pandan ki li ti pe koze enn krapo so latet sorti andeor dilo.

– ” Prenses, kifer ou pe plore koumsa?”

– ” Krapo malang, peyna nanye ou kapav fer pou mwa. Mo boul an-nor finn tom dan basen lasours.”

– ” Prenses, mo pa bizen ou lor, ou larzan, ou zoli lenz, ousa ou bizou. Me si ou axepte kontan mwa, les mwa viv ar ou, manz dan ou ti lasiet an-nor, dormi lor ou ti lili mo fer ou regagn ou boul.”

Prenses la panse, ” Li koz nenport, sa enbesil la! Kot li kapav sorti dan sa basen la?. Me … me li kapav al rod mo boul. Ki mo pou perdi? Mo promet li tou, bous so lizie, gopia la.”

– ” Rayt! Si ou reysi ramenn mo boul, mo axepte fer tou seki ou dimande.”

San perdi letan krapo la plonze, al dan fon basen lasours. Enn timama apre li reparet ar boul la dan so labous. Li avoy li dan sek. Pa bizen dir, prenses la sot lor so boul, ramas li. Li ti telman kontan ki li bliye krapo net. Lor vites li retournn so lakaz. Krapo la kriye, ” Atann prenses, ou ti promet ou pou amenn mwa ar ou.” Me prenses la pa gagn letan arete pou ekout li.

Lelandime ler li pe pas atab pou dine li tann enn tapaz bizar, koumadir kikenn pe mont bann mars leskalie an-marb. Flap! Flap! Enn tipe pli tar kikenn tap laport dousma e dir:

‘Ouver laport prenses eme,
Ouver laport ou bieneme!
Rapel parol nou’nn partaze
Dan bor lasours bien kler, bien fre.’

Prenses la galoupe, al ouver laport e la divan so lizie krapo malang ti pe diboute. Li ti finn bliye krapo net. So leker bat for-for, li trouv nwar. Vit-vit li ferm laport, retournn dan so plas. Lerwa, so papa, konpran ki kiksoz pe fer so tifi per.

– “Ki pe fatig twa mo tifi?”

– “Ena enn krapo malang kot laport. Yer ler mo boul ti tom dan basen, li ti al tir li apre ki mo ti promet li mo pou les li viv ar mwa isi. Mo ti kwar zame li ti pou kapav sorti dan so basen. Me li la kot laport e li ole rant andan, isi.”

Pandan ki li ti pe koze krapo la retap laport e dir:
‘Ouver laport prenses eme,
Ouver laport ou bieneme!
Rapel parol nou’nn partaze
Dan bor lasours bien kler, bien fre.’

– “Mo tifi, to finn donn to parol. Parol done, parol sakre. Al ouver laport, fer li rantre.”

Kouma laport ouver krapo la sot-sote rantre, al direk kot latab. “Met mwa lor sez koste ar ou,” li dir. Ler met li lor sez li dir, “Met ou lasiet divan mwa pou mo manz ladan.” Ler li finn bien manze li dir, “Mo bien fatige, sarye mwa, amenn mwa dan ou zoli ti lili.” Prenses la pran li dan so lame, al poz li lor so prop lorye, dan so prop lili e la li dormi tout lanwit. Kouma barlizour paret dan les krapo la sot depi lili, desann leskalie, sorti, ale.

Prenses la ti panse ki tou so traka ti’nn fini anplas.

Me non! Kouma lanwit tonbe krapo revini e mem sinema kouma lavey. Trwaziem nwit ‘si parey. Me gramaten katriyem zour prenses la gagn sok. Olie krapo dan so lili, ki li trouve? Enn zoli prens ar pli zoli lizie lor later ti pe dibout kot so lili.

Lerla li rakont so zistwar. Enn move fe ti zet enn move sor lor li, ti fer li vinn enn krapo.

– “Mo ti pou res koumsa tank ki enn prenses pa ti vinn delivre mwa, les mwa pas trwa lanwit lor so lili. Mo sel dezir aster se ki ou vinn ar mwa don rwayom mo papa kot nou va selebre nou maryaz. Mo promet ou mo pou kantan ou lavi-lamor.”

Kouma zot dwatet devine prenses la pa ti tarde pou axepte. Ler zot pe koze mem enn gran kales rwayal tire par wit seval dekore ar plim zean tou kouler ek arne an-nor, arive, eskorte par Henry, serviter lwayal nou prens. Depar ti fer dan lazwa, maryaz ti fer dan pli gran lazwa e zot ti viv ere ansam dan ankor pli gran lazwa. … Zistwar fini.

ENN PESER EK SO MADAM

Enn fwa dan enn pei ti ena enn peser ki ti viv dan enn ti lakaz lapay dan borlamer ansam ar so madam. Misie la, toule-bomaten, boner li kit so lakaz al dan bor dilo, asiz lor enn ros, fil so lalign, get so bouson danse lor dilo. Toulezour mem zafer. Enn zour enn kout sek so bouson koule, so lalign redi. Li ris so lalign e dekouver enn gro pwason dan so lamson. Pwason la dir li, ‘Pa touy mwa misie peser. Mwa mo pa enn vre pwason; mo enn prens ki ena pouvwar mazik. Remet mwa dan dilo, les mwa’le.’ ‘ Ayo!’ peser la dir, ‘ Pa bizen ou trakase. Ki mo pou fer ar enn pwason ki konn koze? Al kot ou desten apel ou.’ Li met li dan dilo. Kouma zekler pwason la plonz dan fon me deryer li ti ena enn long filwar disan.

Kan peser la retournn so lakaz, li rakont so lavantir ar so madam.

– ‘To’nn nek larg prens-pwason la koumsa? To pa’nn dimann li nanye?’ madam la dimann so mari.

– ‘Non. Ki mo ti bizen dimande?’ misie la dimande.

– Ayo bourbak! Nou viv dan enn ti lakaz lapay. Nanye mo pa ena. Mo viv lavi mizerab. E twa to pran mo sans to zet dan dilo. Voryen! Ale, retourn laba, dir to prens-pwason donn nou enn gran lakaz tol ek bardo ar enn lavarang vitre.’

Nou peser ezite me li rod toultan fer plezir so madam. Li retourn borlamer. Lamer ti zonn ek ver. Li al dibout dan bor dilo, li dir,

‘O Prens Pwason Losean
Ekout, ekout mo tourman.
Mo madam marye, ayo,
Enn pikan dan lipie,
Pe dir ou pa bliye so kado.’

Pwason la naz ver laplaz e dimann nou peser, ‘Dir mwa ki li ‘le?’

– ‘Prens-Pwason, kouma pou dir sa? Mo madam marye panse ki mo ti bizen dimann ou enn rekonpans avan larg ou dan dilo. Ou kone, li panse ki nou lakaz lapay tro tipti, tro malang, tro mizer. Li ti’a kontan viv dan enn gran lakaz tol ek bardo ar enn lavarang vitre ek enn gran lakour.’

– ‘Al lakaz! Ou madam pe atann ou dan so gran lakaz tol ek bardo ar enn lavarang vitre ek enn gran lakour.’

Nou peser retourn kot li. Li trouv so madam divan laport enn gran lakaz tol ek bardo ar enn lavarang vitre ek enn gran lakour.

– ‘Rantre! Rant dan mo lakaz. Li pa pli korek ki to lakaz lapay?’

Enn zoli lakaz. Ti’ena salon, salamanze, lakwizinn, saldeben, drenaz, 3 sanmakouse ek enn gran lavarang vitre. Akote lakaz la ti’ena enn verze plen ar toutsort kalite fri; par deryer ti’ena enn potaze plen ar legim, bred ek zepis; divan lakaz la ti’ena enn gran parter garni ar fler; dan enn kwen lwen ar lakaz la ti’ena enn baskour kot poul, kok, pousen, kanar, pentad plen latmosfer ar zot prop lamizik.

– ‘Anfen nou pou kapav viv ere!’ peser la dir.

– ‘ Va gete ki arive!’ madam la dir.

Tou ti mars korek-korek pandan detrwa semenn. Enn zour madam la dir so misie, ‘Sa lakaz la tro tipti. Peyna plas pou bouze. Lakour sere, lakaz sere, baskour sere. Kouma pou viv dan sa prizon la? Al dimann to prens-pwason donn nou enn sato.’

– ‘Ayo, pa dimann mwa al redimann li kado. Mo pou gagn latet. Mo per li sap lor kal. Mo panse nou bizen satisfe ar seki nou ena.’

– ‘To tro bet! Ale, al dimann li e to gete li pou fer mwa plezir. Ale monwar, pa per’.

Peser la pran sime borlamer. So leker ti lour. Ler li arive li trouv ki lamer ti ble fonse e bien tris. Li dibout dan bor dilo e dir kouma premie fwa,

‘O Prens Pwason Losean
Ekout, ekout mo tourman.
Mo madam marye, ayo,
Enn pikan dan lipie,
Pe dir ou pa bliye so kado.’

– ‘Ki li ‘le aster?’ Prens-Pwason dimande.

– ‘Li ‘le viv dan enn sato’, peser la dir.

– ‘Al lakaz, ou pou trouv ou madam dan lantre so gran sato.’

Peser la retourn kot li e li trouv so madam dan lantre enn gran sato.

– ‘Get mo sato, li pa mari-siper hen? Ki to dir?’, madam la dir.

Sato la ti telman extra ki mem lerwa koumans zalou. Enn trale serviter, enn trale lasam dekore par gran-gran artis, meble ar meb an-or; par deryer ti ena enn zarden pli gran ki zarden Panplemous e pli deryer ti ena enn park imans kot ti ena toutsort kalite zanimo, depi lelefan ziska yev; akote sato la ti ena lekiri seval ar omwen 50 zoli bebet bien nouri ek antrene.

– ‘Aster nou bizen satisfe dan nou sato. Ki nou bizen anplis?’ peser la dir so madam.

– ‘Pa kone. Les nou al dormi. Dime nou gete.’

Zot al dormi. Boner gramaten madam la pens so mari, obliz li leve.

– ‘Leve ta pares. Degaze, degaze! Nou bizen vinn lerwa.’

– ‘Vinn lerwa? Mo pa anvi vinn lerwa, mwa.’

– ‘ Mwa mo anvi.’

– ‘To enn madam. Kouma to pou vinn lerwa? Pwason-Prens pa pou kapav fer twa vinn lerwa.’

– ‘Get sa bonom! Aret zaze! Pa pe dimann twa to lopinion. Zis fer seki dir twa fer. Mo bizen vinn lerwa. Enpwensetou!’

Lafreyer dan leker, sagren dan lizie, peser la repran sime borlamer. Ki pe ariv so madam? Kifer li ole vinn lerwa? Lamer ti vinn gri fonse e ti kouver ar lekim. Li re-apel Prens-Pwason

‘O Prens-Pwason Losean
Ekout, ekout mo tourman.
Mo madam marye, ayo,
Enn pikan dan lipie,
Pe dir ou pa bliye so kado.’

– ‘Ki li’le sannkoutla?’ Prens-Pwason dimande.

– ‘Ayo Prens-Pwason, sannkoutla mo madam ole vinn lerwa.’

– ‘Al lakaz, li finn fini vinn lerwa.’

Nou peser retourn lakaz. Ler li ariv pre kot sato, li trouv reziman lor reziman solda pe fer parad, pe mars lefrayt; tenk ek kanon dan defile, lorkes militer divan-divan. Ler li rant dan sato li trouv so madam lor enn gran tronn an-or ek diaman e lor so latet ti ena enn kouronn an-or; sak kote so tronn sis fidoner, enn pli gran ki lot, ti pe diboute, fer leskalie.

– ‘To kontan? Aster to finn vinn lerwa,’ peser la dir so madam.

– ‘Normal!’

– ‘Aster mo konpran kifer to ti’le vinn lerwa. Nou dan bien. Nou ena tou seki nou bizen.’

– ‘Pa kone,’ madam la dir.

– ‘Kifer to dir sa?’

– ‘Mo pa ena tou seki mo bizen. Enn lerwa pa osi gran, osi pwisan ki enn anperer. Wi, aster mo kone ki mo bizen. Mo bizen vinn pli gran anperer, lerwa tou bann lerwa,’ madam la dir.

– ‘Nou bizen satisfe ar seki nou finn gagne,’ peser la dir so madam. ‘Tou manier Prens-Pwason pa kapav fer twa vinn anperer.’

– ‘Get sa! Mwa ki lerwa, twa to mo esklav. Mo donn twa lord al dir to pwason ki mo bizen vinn anperer, to’nn tande.’

Nou peser santi ki zot pe al tro lwen, ki maler pe lev latet deryer laport. Li per ki Prens-Pwason plen ar zot. Lerla pou bizen pey lepokase. Ler li ariv lor lakot, lamer ti bien nwar, labou-labou e rafal siklonn ti pe fer tourbiyon lor dilo. Li pran kouraz, dibout lor laplaz e dir,

‘O Prens Pwason Losean
Ekout, ekout mo tourman.
Mo madam marye, ayo,
Enn pikan dan lipie,
Pe dir ou pa bliye so kado.’

– ‘Ki li bizen ankor,’ Prens-Pwason dimande.

– ‘Li anvi vinn anperer.’

– ‘O.k! O.k! Al lakaz, al zwenn ou anperer,’ Prens-Pwason dir li.

Ler li ariv kot li, nou peser trouv so madam lor enn tronn grander sitadel. Otour li ti ena enn trale lerwa, prens, prenses, kardinal, levek, ambasader kalite lor kouler ki pe azenou divan li pou montre zot respe ek zot soumision.

– ‘Ala to zoli, ala to gran! Anfen nou finn gagn tou seki nou ti anvi,’ peser la dir so madam.

– ‘Tou? To latet pa bon, pagla?’ madam la dir ar saler. Mo bizen vinn lepap.

– ‘Lepap? Enn fam lepap? Tou manier kapav ena zis enn sel lepap. E lepap ankor vivan.

– ‘Kisannla finn dimann twa to lopinion? Finn donn twa enn lord. Ekzekite. Sinon!

Ler li ariv kot lakot divan siklonn ti pe desir lesiel ek later. Bann vag demonte, bouyone ti pe mont kouma montagn ziska lesiel e vinn kraz kouma loraz-zekler lor brizan. Ena pirog ti tas lor pie. Apart enn ti bout lesiel ble leres lesiel ti rouz-flam, kouler lanfer.

Nou pov peser ti pe tranble ar freyer, so leker ti pe bat dan mole. Timid-timid lor laplaz li dir,

‘O Prens Pwason Losean
Ekout, ekout mo tourman.
Mo madam marye, ayo,
Enn pikan dan lipie,
Pe dir ou pa bliye so kado.’

– ‘Ki zot’le ankor?’

– ‘Vinn lepap.’

– ‘Rayt! Al rezwenn ou madam ki finn fini vinn lepap.’

Ler li retourn lakaz li trouv so madam lor enn tronn oter enn gratsiel, enn kouronn zean lor so latet, enn filwar ti kouronn otour so likou ek enn lafoul anperer, lerwa, prens, prenses, kardinal, levek, diniter, anbasader pe asiz kot so lipie pou eksprim zot respe ek soumision divan so Grander. Tout otour ti ena enn lafore flanbo toutsort oter. Oter montagn, oter kolinn, oter mel-ros, oter nik karya.

– ‘To kontan? To finn ariv lor top,’ li dir so madam.

– ‘Dime nou gete,’ madam la dir.

Madam la ti pas enn lanwit blans, azite, tourne-roule. Sey dormi mem me, abba, lizie pale ferme. Biento barlizour ar enn penso timid koumans met kouler dan lorizon. Pli tar enn reyon soley travers lafnet, vinn sikann so lizie. Madam la sap lor kal. Kifer li pa kapav anpes soley leve? Kifer li pa kapav donn lord lalinn, bann planet, bann zetwal, bann galaxi? Kifer? Li bizen sa pouvwar la. Wi, samem li bizen. Kontrol liniver.

– ‘Al dir to pwason mo bizen pouvwar pou kontrol liniver? Al dir li toutswit!’

Deor later pe tranble, volkan pe pet dife, siklonn pe kraz partou. Kabose, tranble-tranble nou pov-pov peser mars dan marenwar pandan ki loraz pe sakouy liniver. Lamer araze pe kime dan nwar. Apart enn tras lekim parsi-parla pa trouv nanye. Peser so lavwa apenn sorti, telman li ti onte ek per.

‘O Prens Pwason Losean
Ekout, ekout mo tourman.
Mo madam marye, ayo,
Enn pikan dan lipie,
Pe dir ou pa bliye so kado.’

– ‘Ki zot bizen?’ Prens-Pwason dimande sek-sek.

– ‘Pardon Prens-Pwason. Ou kone, mo madam panse ki ti’a bon si koumadir li ti kapav kontrol lalinn, soley, … liniver …

– ‘Koumsa hen! Bon! Al lakaz kot ou madam dan zot vie lakaz lapay’ ….

… ZISTOIR FINI…

ZISTWAR TOM POUS

Enn fwa dan enn pei ti ena enn pov bisron ki ti pe asiz dan so ti lakaz pandan ki so fam, koste ar li, ti pe rakomod vie lenz.

– ” Ayo!,” misie la dir so madam, ” Ala lavi tris, ala lavi rann! Nou kouma de zako sagren. Nou peyna zanfan pou egey nou lavi, tandik ki lezot zot ge, zot ere ar zot zanfan.”

– ” Ki mo pou dir twa ?” so fam dir li ar enn soupir, ler li pe anfil so zegwi. “Ayo Zezi-Marie, si mo ti ena zis enn zanfan, enn sel, mem si li ti zis enn ti bout, pa pli gran ki mo pous, ala mo ti pou ere la! Mo ti pou donn li tou mo lamour.”

Mirak arive. Detrwa mwa pli tar madam la gagn enn ti baba, enn zoli ti baba, for, frengan, gayar me pa pli gran ki enn pous. Zot pa kapav plengne, zot panse. Zot ti finn gagn seki zot ti pe rode.

Zot ti apel li Tom Pous. Li ti grandi dan boukou lamour. Zot ti bien nouri li. Akoz samem li ti bien portan me li ti res grander enn pous. So lizie briye. Li ti enn bonom bien-bien malen ki ti konn debrouy so difil.

Enn zour bisron la ti pe prepare pou al sers dibwa dan lafore. Li ti bien prese. Tom Pous tann li dir ki li ti pou kontan si kikenn ti kapav amenn so saret pli tar pou sarye dibwa. ” Papa,” Ti-Tom dir, ” les sa dan mo lame. Kouma to pare, saret rekta pou lor baz.” So papa riye.

– ” Kouma to pou fer mo ti bout? Oter to peyna pou trap renn.”

– ” Pa traka papa. Mo fer mama met arne ar seval e lerla mo rant dan zorey seval, mo dir li kot bizen ale.”

– ” Rayto, nou seye, nou gete.”

Kan so ler ti arive, mama Tom atle seval ar saret, e apre li plas Tom Pous dan zorey seval la. Depi dan zorey seval nou ti bout bonom koumans diriz bebet la. Li kriye “haysh” pou fer li avanse e ” ho” pou fer li arete. Koumsa san problem li amenn saret la kot ti bizen, san okenn difikilte. Me lor sime de etranze ki ti pe pase tann enn lavwa pe dir “dousma babou, dousma”.

– “Drol!” enn dir. “Mo tann enn sartie koz ar seval, me sartie la envizib.”

– ” Bien drol!” lotla dir. “Anou swiv saret la pou kone kot li pe ale.”

Saret rant dan bwa; de etranze swiv saret ziska ki zot ariv kot bisron pe travay. Ler Tom Pous trouv so papa li kriye, ” Papa, papa ala mo la. Saret pare, tou korek. Aster desann mwa.” So papa trap seval ar enn lame, ar so lot lame li tir so garson depi dan zorey seval, poz li lor enn gran fey tann. Tom Pous! Dir ou lerwa pa so kouzen. De etranze la pa’le kwar zot lizie.

” To kone”, enn dir lotla, ” sa ti vakabon la kapav fer nou vinn ris si nou amenn li partou, fer dimoun peye pou vinn get li. Bel tamasa, bel pitay! Nou bizen aste li.” Zot toulede al koz ar bisron la, dimann li komie li pou rode pou so ti bout piti.

– “Ar nou li pou dan bien, plis ki aster.”

– ” Vann mo zanfan? Mo prop disan? Gard ou lamone!”

Ti-Tom ki ti finn tann sa tranzaksion la, grenp ziska zepol so papa e lerla dousma dan so zorey li dir li, ” Pran zot kas ‘Pa, les zot pran mwa. Pa traka, mo pou retourn lakaz.”

Finalman bisron la aksepte vann Tom pou enn gro bout lor.

– ” Kot to’le asize?” enn ladan dimann li.

– ” Met mwa lor rebor ou sapo, koumadir mo lor mo balkon. Mo va kapav mars toutotour e admir bote lanatir.”

Zot axepte. Kan Tom fini dir orevwar so papa, zot deklase. Zot marse mem ziska tanto, ler labrim leve. Lerla Ti-Tom dir, ” Mo fatige, poz mwa anba.” Etranze la tir so sapo, poz Tom lor enn plot later dan bor sime kot enn karo fek laboure. San perdi letan Ti-Tom tire, galoup dan rigol e rant dan enn trou lera. “Salam, grandimoun, mo fonndos; prosenn fwa vey bien ti dimoun.” Zot rod li partou, fons enn baton dan tou bann trou. Abba pou zot! Tom Pous bien-bien lwen. Letansa, ti finn fini fer nwar e de etranze la, dekon, oblize retournn kot zot, lame vid, pos vid.

Kan Tom kone nepli ena danze li sorti depi dan so trou. Pa fasil mars dan enn karo fek laboure. Si glise, tonbe kapav gagn bien dimal. So sans pou li, li trouv enn gro lakok kourpa. Sa enn bien zoli lakaz pou pas lanwit. Pa dir ou! Ti-Tom kas enn poz. Zis kouma li pe koumans gagn somey li tann de zom koze.

– ” Bizen fer enn lespri kouma pou tor Monper so lor ek larzan”, enn dir lotla.

– ” Les sa dan mo lame”, Tom kriye.

– ” Ki sa tapaz la?” voler la dir, leker bat dan mole, ” To pa’nn tann kikenn koze?”.

Zot toulede dres zorey.

– “Amenn mwa ar zot e mo pou montre zot kimanier balye karo”, Tom dir.

– ” Me kot ou ete”, zot dimande.

– “Get anba e veye kot son la sorti.”

Apre enpe rode zot trouv li; zot pran li dan zot lame.

– ” Eta ti vakabon! Kot to kapav ed nou?”

– “Mo kapav rant atraver antivol dan lakaz Monper e lerla avoy zot tou seki zot anvi.”

– “Enn mari lide sa! Vinn ar nou, nou gete ki to kapav fer.”

Ler zot ariv kot lakaz Monper, Tom pas par baro, rant dan lasam e koumans kriye for-for, “Zot’le mo avoy zot tou seki ena isi?”. Bann voler la krake, zot sipliy li koz dousma, pa koz for, tansion li kas somey bann ki dan lakaz. Tom fer sanblan li pa konpran, li koz pli for ankor. “Koze, avoy tou, pa avoy tou?”. Kwizinier ki ti pe dormi dan lasam akote, leve, ekoute. Me kouma nou de voler ti finn al kasiet li pa tann nanye.

De voler la apre enpe letan regagn kouraz. Zot revinn kot lafnet, zot dir Tom aret fer so zokris, avoy tou lamone ki ena. “Aaan!”, Tom dir pli for ki li kapav, “Zot ole koken tou lamone Monper? Avoy lame, mo donn zot tou.” Sannkoutla kwizinier tann tou, konpran tou. Li deboule depi so lili, galoupe, al ouver laport. Bann voler la kas pikan, tire, koumadir dife dan langka. Madam kwizinier la seye mem trouv kler dan nwar me abba. Li al rod enn lalimer. Letan li pran pou retourne, Ti-Tom fini gagn letan pou al kasiet dan langar akote lekiri. Madam la retourne, rod dan tou kwen, anba, lao. Tou paret normal. Li desid pou real dormi. Sirman li ti reve lizie gran ouver, li panse. Nou ti bout bonom mars kat-pat dan lapay ziska ki li trouv enn ti kwen siper pou dormi leres lanwit dan konfor ziska gramaten kan li pou pran sime so lakaz. Me kouma nou kone souvan-souvan lavi kriel kas nou konte ar tabisman lamerdman.

Madam kwizinier la ti desid pou leve boner, avan soley leve, pou al nouri bann vas. Li al direk dan langar, pran enn pake lapay – nou pov ti bonom ti pe dormi ladan. Ler so somey kase, ki li trouve? Li dan lagel vas. “Ayo mama! Ki mo finn fer pou rant dan lagel moulen?” Me bien vit ti malen la konpran ki pe ariv li. Bizen tir enn plan pou anpes ledan vas fer satini ar li. Li tik parsi, li trik parla ziska li reysi rant dan vant vas la entak. “Fer nwar isi! Parye zot finn bliye met enn lenpos pou les lalimier soley rantre! Bann fatra la! Enn ti labouzi pa ti pou detro!”

Mem li sey fer fas, li pa apresie ditou seki pe ariv li. Pli grav se ki manze vas ti pe kontinie desann e plas dan vant ti pe koumans manke. Alafen li desid pou kriye pli for ki li kapav, “Ase manze, aret donn mwa manze!” Madam kwizinier ki ti pe tir dile ar enn vas retann enn lavwa me pa trouv personn. Sannkoutla li sir mem lavwa ki yer swar sa. Telman li per, li sap lor stoul, li tonbe, devir seo dile. Li galoupe, li al get so patron.

– “Monper, Monper! Nou vas pe koze.”

– ” Ou fol ou!”

– “Vinn gete oumem.”

Ler zot ariv dan lekiri, Monper tann vas la dir, “Ase manze, aret donn mwa manze!” Monper kaye. Sa vas la posede par move lespri. Li donn lord fer touy li toutswit. Zot touy li, al zet so trip dan depotwar.

Pov Tom! Li fer tou pou sorti. Pa fasil! Zis kouma li ti pe al tir so latet deor enn lot maler arive. Enn loulou afame fransi lor trip, aval tou enn sel bouse. Ki pov Tom pou fer? Pov djab la! Li pa perdi kouraz. Bizen met enn lak ar loulou.

– “E mo dalon, mo ena enn mari tiyo pou twa.”

– “Ki tiyo?”

– “Ena enn lakaz kot, si konn rantre, gagn manze kalite lor kouler. Manze ziska rasazie.”

– “Ki kote? Kouma pou rantre?”

Tom Pous explik li sime pou al so prop lakaz e kimanier pas par enn ti trou sere dan lakav pou rant dan lakwizinn. Dir ou loulou pa ti bizen enn deziem envitasion. Sa swar lamem li pran direksion lakaz Tom Pous, pas par trou sere dan lakav, rant dan lakwizinn, koumans manze, bwar ziska ki so vant gonfle kouma enn tenk. Ler li desid pou ale, li pa kapav parski so vant ti vinn telman gro ki li nepli ti kapav pas par trou da lakav. Li ti’nn tas dan piez. Tousa ti dan plan Tom. Li kas enn poz dan enn ti kwen vant loulou e koumans sante for-for.

– ” Ti-kou ti kou touy loulou
Baton piondenn pou lougarou.
Titalber gagn maloker
Tiglaketig dendenkouden.”

– ” Shouuut! Aret fer tapaz! To pou lev tou dimoun.”

– ” To ti bien amize talerla. Aster mo tour. Ti-kou ti kou touy loulou, ti kou ti kou touy loulou .”

Tou sa tapaz la kas somey bisron ek so fam. Zot louk dan lakav. Zot trouv enn loulou ki finn may dan trou. Pa bizen dir, toulede gagn bien per me pa kapav kil parad… Bisron la pran enn lars e li donn so fam enn lafo. ” Dibout deryer mwa . Mwa mo donn li enn kout lars lor so latet e twa to ouver so vant ar sa lafo la.” Tom ki ti tann tousa kriye for, “Papa, papa mo dan vant loulou.”

Gran mersi Bondie, nou finn retrouv nou zanfan,” bisron la dir. Li dir so fam pa servi lafo, tansion fer Ti-Tom dimal. San perdi letan ar enn sel kout lars li eklat latet loulou, lerla ouver so vant ar prekosion, delivre Tom Pous. Pa bizen dir ki kantite touletrwa ti kontan.

– “Ayo mo garson!,” papa la dir, “nou ti kwar zame nou pa ti pou retrouv twa.”

– “Papa, papa mo finn fer enn gran vwayaz otour lemonn depi nou ti separe me mo kontan, plis ki kontan, rerespir ler fre nou lakaz.”

– “Kot to ti ale koumsa?”

– ” Mo ti rant dan trou lera, mo ti dormi dan lakok kourpa, mo ti vwayaz dan vant enn vas e apre mo ti perdi dan trip loulou. Mo kontan aster mo finn retournn mo lakaz.

– ” Nou’si baba, nou’si! Ayo, tourn zorey! Zame nou pou vann twa ankor mem si ofer nou pli gran trezor.”

Zot may li, zot anbras li, bengn li, met zoli lenz nef ar li, donn li pli bon manze, lerla met li dan so lili pou li repoze… Zistwar fini.

ZISTWAR SANTEKLER EK PERTELOT

1. SEZON PISTAS MARON

– ‘Pistas maron finn pare lor flan montagn. Nou’ale vit-vit plen nou boyo avan zako al fer piyaz,’ Santekler dir so madam, Pertelot.

– ‘Avek plezir,’ Pertelot dir. ‘ Nou profite, pas enn vakans ansam.’

– ‘Pa manti! Pa manti! Pa manti ditou!’ Santekler sante for-for.

Misie Kok ek Madam Poul pran sime montagn pou pas lazourne e kouma letan ti peper zot pa ti prese pou retourne. Ler labrim koumans leve, kan ler finn arive pou retourn lakaz, zot vant ti telman lour ar pistas ki marse zot nepli ti kapav. Ena panse ki zot ti vinn pares. Mwa mo pa kone. Anfendkont Santekler ek Pertelot deside ki zot tro enportan pou marse kouma kreatir ordiner.

Donk Santekler desid pou konstrir enn karyol pou so bieneme ar lakok pistas maron. Bien-bien vit enn karyol tip-top dibout lor baz. San perdi letan Pertelot rant dan karyol, dir so mari pran plas seval pou ris karyol.

– ‘ Non! Non! Non! To pe fer riye! Silefo mo asiz dan plas kose me pa dimann mwa ranplas seval.’

Zis sa moman la enn kanar, kwak-kwake vini. Li kriye for-for, ‘ E voler, vakabon, fenean ki zot pe fer lor mo teren. Atann, aster zot pou kone!’ San perdi letan li tom lor Santekler pou donn li enn rakle. Me Santekler pa kone ki apel kil parad. So plim drese, li tik ar lapat gos, flank enn kout zergo ar lapat drwat, tik ar lapat drwat, flank enn kout zergo ar lapat gos. Kanar zet zarm, dimann pardon. Santekler met so kondision. Kapav pardonn li zis si li aksepte ris karyol Santekler ek Pertelot. Kanar pa kapav refize. Li aksepte. Santekler chombo renn e donn lord.

– ‘Haysh kanar, haysh! Rise sa karyol la, vit.

Karyol demare lor vites.

Apre ki zot finn kouver enn bout sime zot zwenn zegwi ek zepeng ki ti pe marse ansam dan bor larout.

– ‘Stop!’ zegwi kriye. ” Donn enn ti seke ar zot. Pe fer telman nwar ki sime nou pa pe trouve. Ena telman lapousier ki respire pa pe kapav.’

Zegwi rakonte kimanier li ek so kamwad zepeng ti pe telman amize dan enn tavern detrwa mil pli lwen ki zot ti’nn bliye get ler. Li dimann Santekler si li kapav donn zot enn lif dan so zoli karyol. Santekler get zot bien. Li panse ki kouma zot meg-meg zot pa pou pran tro boukou plas. Li dir zot monte.

– ‘Monte, monte vit-vit! Souy lipie avan rantre! Tansion! Pa kraz kor mo Pertelot!’

Bien-bien tar aswar zot ariv kot enn lotel. Pa kapav kontinie vwayaze dan nwar. Tro danzere. Lot kote pov kanar ti telman fatige ki li ti pe balot-balote agos-adrwat, adrwat-agos. Santekler ek Pertelot desid pou pas lanwit dan lotel. Propriyeter lotel pa ti tro kiin donn zot enn lasam. Li ti per tansion zot bann fos-kliyan. Me kouma zot koz enn langaz bon manier e zot donn li enn dizef fre ki Pertelot ti ponn sa zour la mem, propriyeter la desid pou fer zot konfians. Anplis Santekler ti promet pou donn li kanar la ki, dapre nou konper, rekta ponn enn dizef sak zour. Nou de konplis komann enn bon repa ek pli bon diven. Zot pas enn bon moman avan zot al dormi.

Boner lelandime gramaten kouma barlizour pwente dan lorizon e ler tou dimoun ankor pe dormi, Santekler ek so madam leve, pran dizef ki zot ti donn patron lotel, pers enn ti trou, aval so andan e zet so lakok dan foye. Zot tom lor zegwi ek zepeng ki ti ankor pe dormi, chom zot par lilou, fons enn dan sofa patron la ek lotla dan so mouswar. Apre zot glise-ale.

Selman kanar ki ti pe dormi deor tann zot pe vini. Li plonz dan larivier ki ti pas akote lotel e lor vites li fonn.

Pli tar ler propriyeter lotel la leve e li pran so mouswar pou souy so figir normal zepeng pik li e rey so figir. Ler li al dan lakwizinn pou pran enn labrez pou alim so pip, lakok dizef eklat dan so figir e lasann rant dan so lizie.

– ‘Ayo Bondie!’ li dir. ‘Tou pe mars traver zordi.’

Dekouraze, li larg so lekor lor so sofa e zegwi rant dan so deryer. Li kriye ar douler ek ar laraz. ‘Mo sir sa de la sa,’ li panse. Li al rod zot dan zot lasam. Abba! Zot ti fini flonn.

Lor sime lakaz Santekler bek enn ti dou lor lalev Pertelot e dir li ‘Pa fasil ar twa Pertelot.’

– ‘To kontan mwa mo gro toutou?’

– ‘Pa fasil ar twa mo dir twa.’

– ‘Kifer?’

– ‘Pa fasil pou viv ar twa; me enposib pou viv san twa.’

2. LOUGAROU ZWENN TASE

Enn lot zour Santekler ek Pertelot desid pou al vakarne. Konper Santekler ranz enn siper kales kat-larou rise par sis lera-miske. Lor sime enn sat aret zot e dimann zot kot zot pe ale.

Santekler reponn:

‘Tikou-tikou touy loulou
Nou’al regle kont ar lougarou.’

– ‘Les mo vinn ar zot,’ sat la dimande.

– ‘ Monte, monte!’ Santekler dir li. ‘Tansion tonbe! Haysh lera-miske, haysh!

Napa fane dan mo kales,
Tansion kraz kor mo Pertelot.
Lera-miske pa per kas kot,
Roule-roule zoli kales.
Tikou-tikou touy loulou
Nou’al regle kont ar lougarou.’

Enpe pli lwen enn janta, enn dizef, enn kanar, ek enn zepeng dimann li enn lif. Santekler ramas zot tou.

Ler zot ariv kot lougarou li pa ti la. Lera-miske ramas kales dan langar, Santekler ek Pertelot anvole al kas enn poz lor biim, sat la al asiz kot foye, kanar la rant dan levie lakwizinn, zepeng rant dan lorye, janta al tini lekilib lor lento ek dizef anroul limem dan serviet.

Ler lougarou retourn lakaz, li al kot foye pou alim dife. Laba sat avoy lasann dan so lizie. Li galoup kot levie pou lav so figir kan kanar fann dilo lor li. Ler li sey souy so figir, dizef dan serviet kraze, fann partou lor li. Plen, ankoler, degoute li desid pou al dormi san manze. Kouma li poz so latet lor so lorye, zepeng rant dan so lazou. La, li sap lor kal net. Kouma enn fou-firye li desann leskalie atout vites pou sorti deor. Me kouma li ariv lor pa laport janta desann lor li vadire enn bom, kraz so latet, touy li sek.

3. AKOZ SA PISTAS LA

Pli tar mem sezon, Santekler ek Pertelot retourn lor flan montagn pou manz pistas. Sa lepok la pa ti’ena sinema. Zot ti tom dakor ki tou seki zot gagne zot pou partaz ande. Pertelot, gran malinn, zwenn enn pistas ekstra gro. Li chom tait, gard tou pou li… Me malsans pou li, pistas la ti telman gro ki, ler li sey aval li, lemesan pistas tas dan so lagorz. Li sey tou pou kras li me abba, pistas la dir mwa ki la.

– ‘Osekour mo lamour! Vit-vit amenn enpe dilo, sinon mo mor.’

Kouma enn fles li pran direksion larivier. Ler li ariv dan bor dilo li dir:

‘Larivier, larivier donn mwa ou dilo!
Pertelot, mo madam, laba lor montagn
Pe toufe, pe trangle akoz enn pistas.
Larivier, larivier donn mwa ou dilo!’

Larivier reponn:

‘Santekler, Santekler al kot Mamzel Zann,
Dimann li pret enn kou so sentir laswa
Pou kapav tir dilo depi larivier.’

Kouma fles Santekler al kot Mamzel Zann. Ler li ariv laba, li dir:

‘Mamzel Zann, Mamzel Zann donn sentir laswa
Pou kapav tir dilo depi larivier.
Pertelot, mo madam, laba lor montagn
Pe toufe, pe trangle akoz enn pistas.’

Mamzel Zann reponn:
Santekler, Santekler al sers kolie fler
Anpandan dan zarden lor enn pie toulsi.’

San perdi letan Santekler al sers kolie fler; Mamzel Zann donn li sentir laswa; li donn sentir laswa larivier ki donn li dilo pou Pertelot. Ler li ariv lor flan montagn ti deza tro tar. Pertelot ti fini mor.

Santekler santi so leker pre pou eklate ar douler. Li plor telman for ki tou zanimo dan lafore vini pou sey konsol li. Sis lera-miske ranz enn korbiyar pou sarye lekor Pertelot. Tou bann lezot zanimo swiv. Anba pie pistas maron zot fouy so tom, met lekor Pertelot dan trou, kouver li ar later e lao net poz enn gro ros. Ler lanterman fini, tou zanimo ale. Santekler tousel dan so soufrans. Li koz tousel.

– ‘Pa ti fasil pou viv ar twa, mo koko. Me boukou pli difisil pou viv san twa.’

Enn gro sanglo eklat so leker. Li al rezwenn so Pertelot. … Zistwar fini.

SIFON MARMIT

Enn fwa dan enn pei ti ena enn misie bien-bien ris me so madam ti malad-malad. Zot ti’ena enn tifi. Enn zour madam la santi so ler pe vini. Li apel so tifi kot so lili e dir li, ‘Beti, mo bizen parti pou fer enn gran vwayaz dan lesiel. Fer bon zanfan toultan mo gate, to tande, toultan. Pa per! Depi lao mo pou vey twa.’ Enpe pli tar li ferm so lizie pou toultan. Zot ti anter so lekor dan enn kwen zot zarden anba pie flanbwayan. Toulezour tifi la al vers so larm lor tom so mama. Li ti gard parol li ti donn so mama. Li pa fer move ditou. Ti lapli liver ti pe aroz fler lor tom so mama me avan flanbwayan koumans kolorye so bann brans ar petal dife misie la ti remarye. So deziem madam ti ena de tifi ki ti vinn viv ansam ar zot. Sa de tifi la ti bien-bien zoli me zot leker ti bien-bien sal. Akoz samem zafer ti bien sal pou nou pov ti tifi.

– ‘Ki sa nenport la pe fer dan nou salon,’ enn ladan dir.

– ‘Si to’le manze to bizen travay. Dan lakwizinn to plas, ar bann servant,’ lotla azoute.

Lor vites zot ras so lenz, donn li enn vie rob perkal, avoy li dan lakwizinn. Pa bizen dir kouma zot ti sikann li.

Boner gramaten ziska tar aswar li ti bizen travay: sarye dilo, lav lasiet, kwi manze, netway lakaz, servi manze, lav lenz, drese… Ler tou dimoun ti finn al dormi lerla li ti sey repoz enpe lor enn gouni pre kot foye. Normal li ti kouver ar lasann ek dinwar. Pou boufonn li, so lantouraz ti pe apel li Sifon Marmit. So papa fer sanblan li pa tande telman li ti per so madam ek so de tifi. Sifon Marmit desid pou soufer ansilans pou pa anbaras so papa, ki ti vinn enn toutou depi lamor so premie madam ki ti konn gid li pou so prop dibien.

Enn zour papa la ti bizen parti pou okip so biznes lot kote dilo. Li dimann so madam ek de tifi la ki zot ti’a kontan li amene depi deor. Zot dir li amenn bizou, lenz otkoutir, parfen, materyo farde, soulie dernie model. Misie la prepar enn long lalis. Kan tou dimoun finn al dormi, li desann dan lakwizinn pou dimann so prop zanfan ki li ti’a kontan gagne kom kado. Sifon Marmit gagn sok ler li trouv so papa. Li dir so papa li pa bizen nanye, li ena tou seki bizen. So papa ensiste. Pou pa depler li, li dir so papa,

“Zour to pe retourn lakaz, donn mwa premie ti brans ki tous to latet.” So papa retourn dan so lasam. Sa swar la Sifon Marmit, so kote, sey dormi mem me abba.

Apre enn labsans apepre enn mwa, misie la retourne, so valiz ranpli ar zoli kado. Letan pa gagne pou ouver valiz e deza de tifi la pe koumans lager. Sa pou mwa sa! Sa mwa ki ti dimande! Sifon Marmit gagn anvi for get so papa me pou evit dezagreman li prefer res dan lakwizinn. Pli tar so papa vinn get li ar enn ti brans kaliptis. San perdi letan li al plant li lor tom so mama e aroz li ar so lamour. Kouma mirak ti brans la pran rasinn ek koumans grandi. Bien-bien vit li vinn enn zoli pie ar fey velour parfime. Kan divan soufle dan so fey, vadire sante so mama ti abitie sant ar li kan li ti baba. Enn zour enn ti zwazo larkansiel vinn fer so nik lor pie la. Toulezour Sifon Marmit amenn enn tipe timil pou li. Li nepli santi li tousel. Kouma li gagn enn ti letan li souk deor, okip tom so mama, so pie kaliptis ek so zwazo. Li trouv so boner dan lamour partaze.

Lane ki Sifon Marmit gagn dizwit-an lerwa desid pou organiz enn gran fet pandan trwa zour pou permet so pli gran garson, Prens Eritie, swazir tifi ar lakel li ole marye. Touleswar pou ena enn gran bal, tou tifi ki finn fini gagn dizwit-an envite. Trwaziem zour, zis minwi, Prens la pou deklar so lamour.

Pa bizen dir! Tou dimoun fite. Bann demi-ser Sifon Marmit pas tou zot letan divan laglas. Toulede sir Prens pou swazir zot. Letansa nou eroinn kontinie fer so louvraz, okip tom so mama, so pie kaliptis ek so zwazo.

Vandredi arive. Zour premie bal. De demi-ser Sifon Marmit met zot pli zoli lenz e al dan bal dan enn karos. Sifon Marmit al get so belmer pou gagn permision pou al dan bal. Madam la riy dan so figir.

– ‘To’nn get to zar? To anvi fer boufon? Tou manier to ena louvraz pou fer.’

– ‘Mo’nn fini tou mo louvraz pou zordi.’

– ‘Nou’al get enn kou!’

Madam la al dan lakwizinn, pran enn vann plen ar lanti nwar ki Sifon Marmit ti fek fini triye, zet li dan lasann foye. ‘Kan to’nn fini ramas tou sa lagren lanti la to kapav al dan bal’. Li vir so deryer, li sorti. So riye mesanste plen lizie Sifon Marmit ar larm. Li galoupe, li al kot tom so mama pou rod sekour ek soulazman. Enn labriz fre ek dou fer pie la dans elegans; bann brans frot-frot lezerman enn kont lot, bann fey kaliptis sifle dousma kouma lalang enn klarinet e enn lavwa mizikal desann lor later.

– ‘Beti! Kifer to tris mo beti?’

Sifon Marmit rakont so problem. Pie kaliptis ek zwazo larkansiel fer enn ti komite e lor vites dres enn papie. San atann, enn gro niaz zwazo tou kouler desann lor baz, rant dan lakwizinn e dan lespas enn zekler tou lagren lanti retourn dan vann. Lerla, bann brans ek fey, bann zwazo ek papyon ranz enn rob diswar kouler lesiel ble garni ar zetwal. Apre, enn labriz kapitone sarye li, amenn li dan bal. Ler li rant dan lasal tou dimoun gagn sok. Dimoun aret danse, lorkes aret zwe, tou lizie fixe lor li. Dimoun koumans mirmire. Kisannla sa? Premie fwa zot zwenn sa kalite zoli tifi la. Enn viziter sorti dan enn lot pei? Prens Eritie vinn envit li pou danse e pou lerestan lasware li dans zis ar Sifon Marmit. Ler barlizour pwente dan les, nou eroinn profit enn moman kan so kavalie ti pe koz ar enn lot dimoun pou tire, fonn depi laba. Kan prens la realize ki finn arive, so leker ranpli ar tristes. Pli grav ankor, li ti bliye dimann li so nom, so ladres telman bote misterye sa mamzel la ki manitiz so lespri.

Deziem zour ‘si mem parey.

Trwaziem zour ti ena plis exitasion parski sa swar la, zis minwi, Prens Eritie pou fer lerwa konn so desizion. Tou bann tifi dan pei fer zot bes. Kan so de demi-ser ti fini sorti Sifon Marmit al dimann so belmer permision pou al dan bal. Madam la, sannfwala zet trwa vann diri dan lakaz, dan lakour, riy so riye jabolik retourn dan so lasam kot li servi so sarm pou anpes papa Sifon Marmit poz kestion. Deor pie kaliptis ek zwazo larkansiel pe stennbay. Peyna pou dir zot nanye. Zot konn tou. Enn galaxi zwazo tou kouler ramas tou bann lagren diri pandan ki bann koutiryer liniver prepar so rob ek soulie an-nor dekore ar perl ek diaman. Lerla enn tapi volan amenn li dan pale lerwa. Kouma li paret lor bor laport, Prens Eritie ki ti mosad-mosad regagn so sourir e koumans danse. Li pa larg so kavalier prefere. Zis minwi tou lalimier tengn. Tann enn roulman tanbour. Kouma lalimier re-alime enn gran mirmir sirpriz travers lasal. Kavalier prefere Prens Eritie nepli ti la. Zot rode partou. Abba! Prens la enkonsolab. Resers kontinie. Lor peron pale prens la trouv enn kote soulie an-nor brode ar perl ek diaman. Li trap li, anbras li, pez li kont so leker, plore.

Lelandime, boner prens la ek so konpagni koumans al lakaz par lakaz pou dimann tou bann tifi ki ti finn fini gagn dizwit-an sey soulie la. Zour lekip la ariv kot bann Sifon Marmit, de demi-ser la koumans lager pou sey soulie la anpremie. Madam la ti bizen entervenir pou dir so pli gran tifi seye anpremie. Li mok so ti ser telman li ti sir ki soulie la pou zis ar li. Kouma li fons so lipie, vadire li pe refiz so lipie, soulie la retresi. Li sey tout sort kalite seye. Li ramas so lipie, ploy so ledwa; li mem rod koup so ledwa lipie. Peyna sime. Soulie la dir mwa ki la. Finalman, dekouraze li abandone, fret soulie la anba, kit tou anplan, al plore dan so lasam. Kouma so ti ser trap soulie la, divan so lizie li koumans larzi. Ler li met so lipie ladan li kouma bato. Vit-vit li met enn pake sifon divan me plis li ranpli li plis soulie la grosi. Tifi la transpir gro. Larm ek transpirasion melanze. Bann konpagnon Prens Eritie gagn riye me zot kontrol zot riye.

– ‘Peyna personn ankor?’ Prens la dimande.

– ‘Non, samem tou,’ Madam la dir.

Prens Eritie ek so konpagni pran sime depar kan enn lavwa aret zot.

– ‘Ena kikenn ki pan’kor sey soulie la. Li laba dan lakwizinn. Mo prop tifi.’

– ‘Aret radote! Pa fer nou Prens perdi so letan. To’le fer Sifon Marmit sey soulie rwayal?’ Madam la dimann so mari.

– ‘Lerwa finn donn lord ki tou zennfi ki finn fini gagn dizwit-an oblize sey sa soulie la,’ Prens la dir ar enn lavwa ferm. ‘Al sers sa mamzel la.’

– ‘Nou’al dan lakwizinn,’ papa la dir.

Ler zot ariv dan lakwizinn zot pa trouv personn. Madam la dir Prens Eritie ki latet so bonom pa tro bon, pa bizen pran li kont. Me Prens la santi lay.

– ‘Mo kone kot li ete. Swiv mwa!’ papa la dir.

Li amenn zot kot tom so premie madam. Divan tom la ki zot trouve? Enn zoli tifi dan enn rob diswar an-nor dekore ar perl ek diaman. Dan so lipie ena enn sel kote soulie, enn soulie an-nor brode ar perl ek diaman. Prens la pa’le kwar so lizie. Li rann Sifon Marmit so soulie.

Ti ena enn gran maryaz. Mo pa ti envite me mo ti sey frode. Malsans dan mwa, enn gard ti dekouver mo grimas e san perdi letan li aziste enn mari koutpie direk lor mo deryer. Mo voltize dan lezer ziska mo ateri isi pou dir zot. … Zistwar fini.

ZISTWAR DOUZ APOT

Trwa san banane avan nesans nou Senier Zezikri, ti ena enn vev ki ti ena douz zanfan. Madam la ti pe viv dan lamizer nwar. Amizir so zanfan ti pe grandi, li ti pe gagn plis difikilte pou zwenn de bout. Me madam la so lafwa ti mama gran. Gramaten-tanto, li ti priye Bondie pou beni so zanfan e permet zot viv ansam ar Sover ki Profet ti anonse.

Ler dife lor li ogmante, enn par enn li ti dimann so bann zanfan al rod zot lavi lot kote dilo.

So pli gran zanfan ti apel Pier. Tristes dan leker, garson la ti kit lakaz so mama. Li ti marse, marse, marse san arete pandan enn zour. Divan li ti ena enn lafore e amizir li ti pe marse, li ti pe rant dan leker lafore la. Omilie lanwit, lafen ek fatig ti chombo li. So lipie ti pe tranble. Enn kou li ti santi enn gran febles e li ti tom anba lor lerb. Li ti kwar li ti pe mor.
Zis minwi, enn ti garson ki briye kouma enn anz, ti paret divan li.
– “Ki to pe fer anba lor lerb?”
– “Mo telman fatige ek fen ki mo lazam finn vinn lagom. Mo bizen lafors pou al ver Sover ki profet ti anonse. Samem mo pli gran dezir.”

Ti garso anzelik ti dir Pier swiv li. Li ti gid so pa atraver lafore, ant de falez ziska zot ti ariv kot enn lakav dan parwa enn montagn beni. Ti garson la ti dir Pier rantre. Andan ti ena enn lalimier mazik, dou. Enn veritab mervey pou lizie ek lespri! Omilie lakav la ti ena douz ber, enn akote lot.
– “Al alonz dan premie la” ti garso la ti dir Pier.

Pier ti rant dan ber la. Zame li ti gout sa kalite douser ek konfor. Ti garson la ti balans ber la e sant bersez ‘Larivier Tanie’ ziska Pier so lizie ti ferme par fors.

Pandan ki li ti pe dormi, enn par enn ti garson anzelik ti gid so bann lezot frer ver zot ber meveye ek konfortab. Zot ti dormi pandan trwa san banane. Zour nesans nou Sover, zot tou ti leve anmemtan e zot ti al zwenn li pou ed li akonpli so mision. Samem zistwar douz apot.

KAN SAT EK LERA VINN PARTNER

Enn zour Misie Sat Marday ti zwenn Mamzel Souri Naif. Sat Marday ti reysi fer Souri Naif kwar dan lafeksion senser ki ti atas zot ansam. Akoz samem zot ti desid pou al viv dan mem lakaz.
– “Bizen pran prekosion pou movetan. Pa pou kapav sorti pou al rod manze.”
Zot ti met tou zot lamone ansam pou aste enn bwat diber. Aster ti bizen kone kot pou ramas li. Sat ti dir Souri ki meyer plas se dan legliz kot (sa lepok la) voler pa ti rantre. Li ti enform so partner ki li ti konn enn bon plas anba lotel, enn plas dan foul sekirite. Zot ti desid pou gard li anrezerv laba pou letan dir.

Pa bizen dir, Misie Marday ti pe tir plan lor diber. Ler li ti nepli kapav reziste tantasion, li ti rakont enn zistwar ki so ser ti gagn enn tibaba ek ki li ti finn dimann li vinn paren. Difisil pou refize! Li ti dimann souri okip lakaz pandan so absans.

Manti lergete. Misie Marday ti al direk legliz, glis anba lotel, ouver bwat diber e koumans lise. Ler li ti finn aval enn bon kantite, li ti desid pou al trene dan lavil. Bien tar li ti retourn lakaz.
– “Bien amize?”
-” Kotsa! Mo finn zis fer mo devwar.”
– “Kouma li apele?”
– “Kisannla?
– “Baba la.”
– “Han! Diber Mens.”
– “Enn nom drol!”
– “Pa pli drol ki to nies ki apel Kamanber.”

Detrwa zour pli tar yenn diber ti rechombo li par lagorz. Li ti envant enn kouzinn ki ti finn gagn tibaba e ki ti ole ki li, Marday, vinn paren. Pa ti kapav refize. So kouzinn ti pou dir ki li ti pe fer preferans, get ar de lizie.
Pa bizen dir. Marday ti retourn anba lotel dan legliz. So lalang ti netway mesan bwat. Apre li ti al dan fet e ver minwi li ti retourn lakaz.
– ” Ki nom zot finn donn baba la?”
– ” Bien drol. Diber Nayba.”
– “Diber Nayba? To pa’nn fer marday ar mwa?
– “Mo pa Misie Marday mwa? Mo prosen fiyel pou apel Naif Nayba.”

San atann li ti sot lor Mamzel Naif, aval li enn sel kou.

Fer atansion taker ki deklar sover.

MESAZE LAMOR

Enn zour enn zean, pli ot ki gratsiel, ti pe vakarne dan Valedouniya. Parfwa, malgre so oter, li ti bese net pou santi parfen enn fler ou pou kares ledo enn toro.

Enn kou, pa kone kot li ti sorti, enn tilom pa pli ot ki enn bourik, fay-fay, meg-meg, ti paret divan zean la. Li ti koz for-for ar lavwa plen ar menas.
– “Chombo! Ou finn rant dan mo teritwar. Maron depi isi.”
– “Eh ou la, ti pretansie. Enn ti moustik kouma ou kapav anpes mwa fer seki mwa mo anvi? Taler mo fer twa vinn bagas.”
– “Pa get zozo par so plim. Ou kone mwa ki mwa?”
– “Ou enn zako ki pe dir mantagn avanse.”
– “Momem Lamor. Tou dimoun per mwa. Zot desten dan mo lame.”

Zean la pa ti kil parad. Ler Lamor rezenbe, zean la ti flank li enn klak ki ti sone kouma enn bom. Lamor ti anvole al tas lor enn pie. Pandan enn semenn li ti san konesans. Ler li ti regagn konesans, li ti koumans trakase. Li ti tro feb pou desann par limem. So sans dan li, enn zenn kosto, Mister Morisious, ti pas par la. Li ti tann enn plengne feb lor pie. Ler li ti get lao, li ti trouv Lamor pe anpandan lor enn brans. Li ti mont lor pie la, sarye Lamor, desann.
– “Mersi ou finn sov mo lavi. Sankwa ti pou ena enn katastrof.”
– “Katastrof?”
– “Momem Lamor. Si mo ti mor, lamor ti pou mor. Lerla ti pou ena telman kreatir lor later ki plas pa ti pou ena. Ti pou ena soufrans eternel san lamor. Travay Bondie ti pou vir anbalao.”

Mister Morisious ti okip li ziska li ti revinn fit.

Avan zot separe, Lamor ti dir so sover: “Lamor ekziste, lamor neseser. Me akoz ou finn rann mwa enn gran servis, avan mo vinn sers ou, kan ou ler finn arive, mo pou avoy plizier mesaze pou prepar ou, pou ki mo pa tom lor ou antret.”
Sakenn ti pran so sime. Lamor ti al kiltiv lekilib ant lavi ek lamor; Mister Morisious ti al kitiv so misk pou li vinn Mister Younivers.

Lane ale, lane vini. Mister Morisious-Younivers ti pe koumans santi laz pez lor li. Laz senkant-an li ti gagn enn problem leker; pli tar dokter ti dir li ki li ti gagn diabet; apre rematis ti koumans pens li; ver laz swasannsenk-an, li ti koumans bliye-bliye.

Ler so madam ti mor li ti bien sagren. Viv tousel ti bien difisil.
Enn tanto, ler li ti pe repoze lor so fotey, kikenn ti tap laport. Trenn-trenn so lipie li ti al ouver laport. Lamor ti la divan li.
– “Mo finn vinn sers ou.”
– “Be ou ti dir ou pou avoy mesaze pou prepar mwa.”
– “Mo finn avoy omwen senk.”
– “Non!”
– “Mo dir ou wi. Rapel malad leker, diabet, rematis e sirtou lamor ou madam… Ou finn mal konpran bann mesaz. Nou’ale!”

Dan silans aswar lalimier ti tengn.

MARI PARES

Motka ti lerwa dan pares. Sel travay ki li ti ena pou fer se amenn enn kabri patiraz e malgre sa, toulezour li ti plengne vadire li ti pe kas montagn.
– “Ayo mo fatige! Toulezour mem zafer. Pa kwar mo kapav dormi ler kabri pe plen so boyo. Non! Non! Non! Bizen anpes li manz lekors, bann zenn pous; anpes li rant dan lakour madam; veye tansion li kas lakord e tir. Ayo! Fatigan.”
Li ti pe kas so latet pou trouv enn sime sorti. Abba! Dan vid! Me enn gramaten li ti gagn enn lide.
– “Zenial! Mo enn zeni. Mo kone ki bizen fer. Mo marye ar Motki e kouma li’si li ena enn kabri, li va amenn toulede dan patiraz e mwa mo kapav repoze san problem.”

Li leve, li al direk kot lakaz Motki e dimann so mama-papa permision pou marye ar zot tifi. Kouma depi lontan Motki ti aret gagn demann, zot pa ti ezite pou donn zot konsantman. Tou manier, zot ti panse, Motka ek Motki ti ena boukou ankomen. Toulede ti pez plis ki san vinnsenk kilo sakenn. Zako mem grimas protez zot montagn.

Apre maryaz, Motki ti pe amenn toulede kabri patiraz e Motka ti pe vinn pli gro ek maf telman li ti pe fatige repoze. Parfwa li ti pe akonpagn so madam pa parski li ti anvi partaz travay me parski li ti bizen enn exkiz pou dir, “Mo fatige.”
Pa kwar ki Motki ti enn gran travayer. Pa vre ditou. Enn zour li ti dir so bonom:
– “Gate, nou pe rwinn nou lasante akoz sa de kabri la. Anou vann zot. Nou vwazen pe ofer nou enn risamiel anretour. Mous dimiel al rod so manze limem.

Peyna traka. Nou kapav dormi lanwit-lizour.

Apre tranzaksion la zot ti ramas enn gro po dimiel ki zot ti gard lor enn tablet dan zot lasam. Motki ti poz enn gro dibwa goyav kot so lili pou ki li kapav ris po la san leve e osi pou rakle voler si zot rod fer lespri ar so dimiel.

Motka ek Motki ti dormi ziska midi normalman e zot ti kontan dir: “Kan lev boner, apel maler.”

Enn zour ver midi-edmi, Motka dir Motki.
– ” Mo trouv twa pe gagn enn ale ar sa dimiel la. Avan to balie li prop, preferab nou vann li pou aste enn mama-poul ek sis pousen.”
– “Poul, pousen? Kisannla pou okip zot?”
– “Nou donn enn ti kas garson nou vwazen … me … tansion li pou pran kas san fer travay.”
– “Ki to pe dir? Mo montre twa ki mo fer ar li. To trouv sa gro dibwa goyav la.”

Li ti trap so dibwa pou fer enn demonstrasion kouma ti pou ronfle garson la. Par aksidan dibwa la ti tap ar po dimiel ki ti al kraz lor sali.
– “Get sa bwat la. Ki pou fer la?”
– “Pa pou fer nanye. Mo tro fatige. Nou’al dormi. Pli tar nou gete.”
– “To ena rezon. Kifer prese? Al vit, mor brit.”

ZOLI PRINSES ANVEYEZ

Lontan, lontan dan enn pei ti ena enn lerwa ek so larenn. Zot ti ena tou: pouvwar, popilarite, larises, lasante. Me zot ti toultan tris parski zot pa ti ena zanfan.

Enn zour ler li ti pe naze dan so basen personel, larenn tap ar enn krapo. Li ti gagn per, li ti kriye osekour. Ler bann gard ti galoupe vini, krapo la ti dimann larenn pardon, sipliy li pa denons li parski bann gard la san pitie ti pou touy li. Larenn ti sagren li e ler gard ti arive, larenn dir zot ki toukorek, ki li ti kriye pou nanye.

Ler tou gard ti ale, krapo la ti dir larenn la ki so ve pou ekzose, ki li pou gagn enn tifi, pli zoli tifi ki later ti finn kone.

Nef mwa pli tar zot tifi ti ne. Enn bote baba. Lerwa ek larenn ti extra kontan. Zot ti desid pou organiz enn gran fet kot tou bann dimoun ti envite. Malsans zot ti bliye envit Prens Titalber, sef longanis.

Zour fet tou dimoun ti met lake pou beni tibaba la. Ler tou dimoun ti preske fini beni baba la, laport divan ti ouver ar fraka. Prens Titalber ti rantre. Enn labriz glase ti travers lasal tronn kot baba la ti pe repoze dan so ber annor dekore ar diaman. Kan tou dimoun ti pe swet baba la boner, prosperite, Prens Titalber ti modi zanfan la.

– “Kan to gagn dizwit-an, enn sereng pou bles twa e to pou anveyez pandan san banane.”
Kouma li ti fini donn so malediksion, li ti tourn so ledo, ale. Larenn lor so de zenou ti dimann li pardon me Prens Titalber pa konn pardone.

Lane ti vini, lane ti ale e avek pasaz letan tou dimoun ti bliye malediksion la. Prenses la ti grandi bien e li ti vinn enn zoli mamzel, zenere, bon, entelizan. Li ti fer ranz enn klinik dan sato kot li ti okip bann zanfan maltrete. Toulezour li ti pas boukou letan laba pou ed bann malere zanfan dan tourman.

Zour so laniverser dizwit-an, boner li ti al okip bann zanfan. Enn ners ki pourtan extra konpetan ti les enn sereng ki li ti fek servi lor latab anba enn fey papie.

Ler prenses la avans papie la, zegwi ti pik li. Li ti tom anplas.

Dezespwar ti rant partou. Enn karo pikan raket ti koumans anvlop sato la e ar letan raket ti vinn sitan ot ek epe ki tou tras lavi ti efase.

Enn lezand ti pe devlope: zistwar enn prenses anveyez. Boukou zenes ti pe rod travers baraz raket ki ti tres so pikan ar may-sere. Zot tou ti zwenn tase.

San banane pli tar, enn zenn prens ki ti tann zistwar Prenses Anveyez, ti desid pou al gete ar so prop lizie. Ler li ti ariv divan baraz raket, sak pikan ti vinn enn petal fler. Li ti rant dan touf petal san douler, kouma kouto dan diber, ziska ki li ti ariv dan enn lasal kot enn zoli prenses ti pe dormi. Bote sa mamzel la ti telman trouble li ki li pa ti kapav reziste dezir pou poz so prop lalev lor lalev Prenses

Anveyez. Kouma enn mirak, prenses la ti ouver so lizie e baraz raket ti vinn enn zarden fleri.

Ti ena enn gran maryaz. Tou dimoun dan pei ti envite. Ankor enn fwa ti bliye envit Prens Titalber.

LAMOR LAKESOUNGWA

Enn fwa dan enn pei ti ena enn kouper-kann ki ti enn exper lor pas bagou, tir plan e blefe. Enn zour li ti zwenn manejer tabisman e dan blage li ti dir li ki so tifi ti telman entelizan ki li ti kapav fer lapay kann vinn lor.
– “Amenn to tifi kot mwa. Si to pe koz vre, mo pou donn twa enn milion roupi. Si to pe koz manti … mo prefer pa dir twa ki pou ariv li.”

Ler li ti amenn Kawnselia, manejer la ti ferm li dan enn lasam dan lekel pa ti ena nanye apart enn pake lapay. Ler zot ti finn ferm laport la akle, zot ti dir pov Kawnselia ki si tanto ler ti pou ouver laport la, li pa ti finn fer lapay vinn lor, garali. Pov tifi la ti asiz anba pou plore. Amizir letan ti pe pase so plore ti vinn plis enkosolab. Ler soley ti pre pou kouse, enn ti bonom gro latet, ti lekor, abiye an nwar paret divan li.
– “Ed mwa misie, fer sa lapay la vinn lor.”
– “Ki to donn mwa?”
– “Lasenn lor dan mo likou.”
– “Oke!”

Sizer zis, ler manejer ti ouver laport, dan plas lapay ti ena enn bar lor. Sa ti fit lapeti manejer la. Li ti fer ferm tifi la dan enn gran godam kot ti finn stok de tonn lapay. Li ti ena enn lanwit pou fer transformasion la. Sinon …!

Pov Kawnselia! Larm nepli ti ena dan so lizie. So sans, ti bonom abiye an nwar ti retourne e anesanz enn ti bag lor li ti fer louvraz la pou li. Ler manejer la ti trouv sa kantite bar lor, li ti desid pou marye ar mamzel la pou ki toulezour ek touleswar zot fer lor.

Dir ou misie kouper-kann ti dan mangann. Manejer pli ris dan pei ti pe marye ar so tifi. So lipie nepli ti tous later telman li ti vinn vantar. Apre maryaz manejer ti ranpli tou bann langar ar lapay e pov, pov Kawnselia ti bizen fer louvraz. Ler manejer ti al dormi, ti bonom rantre e li ti enpoz enn kondision terib. Kan

Kawnselia ti pou gagn so premie zanfan li ti pou bizen donn li ti bonom la. Kawnselia ti oblize aksepte parski so mari ti dir li ki si li pa ti fer louvraz la, li, so mari, ti pou personelman sot so likou.

Enn-an pli tar, enn zoli baba ti ne. Letansa Kawnselia ti fini bliye promes ki li ti fer ti bonom. Zour batem, ala ti bonom ki debarke e san perdi letan li ti reklam so zanfan. Kawnselia ti sipliy li pran tou so larises me les baba la trankil. Ti bonom ti refiz sede. Parol done, parol sakre.

Kawnselia ti telman enkonsolab ki mem ti bonom leker ros ti gagn enn ti sagren.
– “Bon, mo donn ou trwa zour pou dir mwa kouma mo apele. Si ou reysi, mo kansel promes la. Sinon, mo pran baba mo ale.”

Premie zour Kawnselia ti sey enn filwar nom ki li ti kone. Nanye pa ti bon. Deziem zour li ti envant enn filwar nom bizar ek etranz kouma Pomzako, Lakordlabaka, Pakpanndol, Dilopannjale, Lalang Kabri, Pimakari. Zero plonbaz. Nanye pa ti bon. Trwaziem zour, ler ti finn ariv pre sizer, okenn nom pa ti marse.
Enn mama zame abandonn so zanfan. Kawnselia ti desid pou mor ansam ar so zanfan silefo. Li ti ena ziska sizer. Zis sizer mwen enn, enn mesaze rantre pou dir madam, ki lor sime li ti tann enn ti bonom, gro latet, ti lekor, abiye an nwar pe sant enn sante bizar:

Momem pli gran, momem pli for
Mem mo vilen, lekor diform.
Gwasoungkela, lakesoungwa
Mera nam Lakesoungwa.

Sizer zis, ti bonom abiye an nwar ti rantre.
– “Madam ou ena zis trwa sans. Ki mo nom?
– “Kesoungwa?”
– “Fel!”
– “Soungwala?”
– “Fel. Dernie sans.”
– “Lakesoungwa.”
Ti bonom so figir ti dekonpoze. “Enn tret finn vann mwa,” li ti dir ar koler. Li ti tap so lipie drwat telman for ki li ti pers enn trou dan sali ziska so leren. Ar so de lame, li ti ris so lazam gos ziska ki so lekor ti desir ande.

Ala kouma rengn Lakesoungwa ti fini.

MASINNAKOUD, METIE EK ZEGWI

Marie-Ange ti enn orfelinn ki ti pe viv kot so marenn dan enn kwen retire dan vilaz Lesperans. So marenn ti enn modis ki ti travay bien dir pou zwenn de bout. Dousman-dousman li ti montre Marie-Ange koud, brode, trikote, fer krose. Ler li ti santi lafen lavi pe aprose li ti apel so fiyel.
– “Marie-Ange, mo koko. Mo pou bizen ale aster. Fodepa to tro sagren. Mo ler finn vini. To ena enn metie. To enn bon modis. To ena zouti pou travay. Si to konn viv to pou viv bien. Mo pe donn twa mo masinnakoud, mo metie ki servi pou fer pentiralegwi, mo koleksion zegwi. Adie mo gate.

Apre lanterman, Marie-Ange ti reorganiz travay dan so manier. Tou dimoun dan vilaz ti vinn kot li pou zot lenz sorti.

Vilaz Lesperans ti fer parti zonn lizinn Mohennjo. Manejer Tabisman ti ena enn garson ki ti bien spesial. Li ti ena enn lespri nouvo. Li ek so papa pa ti lasas ansam me zot ti tom dakor ki sakenn pou respe lotla. Avan li mor, mama garson la ti dimann papa ek piti zame lager, touzour trouv enn sime ant de extrem. So papa ti rod boukou tifi risar pou marye so garson me Mikash – samem ti nom garson la – ti refiz maryaz aranze. Li ti kwar dan lamour.

Mikask ti enn gran amater bisiklet. Li ti fek aste enn bisiklet touteren. Ler li ti pe teste so nouvo bisiklet li ti pas kot lakaz Marie-Ange ki ti pe travay dan so lasam-koutir. Dan ler ti ena enn kouran dou. Toulede latet ti vire anmemtan e zot regar ti krwaze. Kat lizie ki ti pe rod zot desten ti zwenn e leker ti akselere. Marie-Ange ti leve, al kot lafnet pou get bisiklet tou teren disparet dan lwen dan kontour.

Ler Marie-Ange ti retourn kot so masinn li pa ti pe kapav konsantre. Li ti rapel enn sante so marenn ti kontan sante.

Masinnakoud, masinnakoud
Al sers mo bieneme,
Amenn li isi
Dan lebra so bieneme.

Kouma li ti sant sa parol la, ala masinnakoud ti koumans sot-sote, anvole dan direksion kontour kot siklis touteren ti pase.

Pou pa perdi letan, Marie-Ange ti al pran so metie pou fer pentiralegwi.
Letansa masinnakoud ti fini zwenn siklis bieneme, fer so letour, blok so sime, obliz li fer demitour, retourn ver lakaz Marie-Ange.

Marie-Ange ti extra ge. Li ti koumans enn nouvo sante ki li ti konpoze anplas.

Metie, metie, twa ki ed mwa kre bote
Montre mo bieneme lamour so sime.

Ala metie mazik, kouma soukoup volant al zwenn masinnakoud. Enn divan ek enn deryer zot ti eskort siklis bieneme.

Marie-Ange ti al pran enn zegwi, anfil difil pou rabat rebor me zegwi ti fini rant dan sega. Ar so lake blan, li ti kouma enn zetwal filant dan lesiel. Ler li ti zwenn so de koleg, li ti fer ti kadans lor latet siklis bieneme. Pedal ritme ek regilie ti amenn siklis kot lakaz Marie-Ange.

Pa ti neseser koze. Marie-Ange ti asiz lor kad e siklis bieneme ti sarye li ver nouvo lavi.

LONGER LAVI

Ler Bondie ti fini kre lemonn, li ti bizen deside ki longer lavi sak kreatir pou ena. Bourik ti koste premie.
– “Senier, komie letan mo pou viv?”
– “Trant-an enn bon laz, non?”
– “Ayo Bondie! Tro long. Ou ole mo pas trant-an sarye marsandiz, gagn kout baton. Pitie Senier.”

Bondie ti sagren li. Li ti donn li dizwit-an. Bourik ti satisfe. Lisien ti rantre.
– “Komie pou donn twa? Bourik dir mwa trant-an tro boukou. Twa ki to panse?”
– Ou pou touy mwa Senier. Pandan trant-an galoupe, zape, morde? Sa apel tortir Senier.”

Bondie ti donn li douz-an. Satisfe, li ti sot-sote ale. Lerla ti zako so tour.
– “Twa zako, to pa sarye marsandiz, to pa vey lakour. To pas to letan fer grimas. Mo sir to pou dakor viv trant-an.”
– “Ki ou pe gagne Senier! Ou kwar mo fer grimas parski mo ere. Grimas, li enn mask pou kasiet tristes. Trant-an martir? Non mersi.”

Bondie ti sagren li. Li ti donn li zis dis. Dernie dan lake ti imen. Gayar, frengan li ti dimann Bondie desid lor dire so lavi.
– “Trant-an. Satisfe?”
– “Ou pe badine. Kan mo lakaz finn pare, mo karo finn koumans raporte, mo bann zanfan finn vinn ase gran pou fer louvraz, lavi pe koumans vinn nisa, lerla ou’le mo ferm lizie. Ou pe fer riye.”
– “Bon, nou azout dizwit-an bourik. Karantwit-an. Satisfe?”
– “Pa fer lare. Enn ti zefor.”
– “Plis douz-an lisien.”
– “Aret marsande Bondie. Konpran gordonn.”
– “Nou azout dis-an zako. Pa dimann plis.”

Imen ti ale, grogn-grogne.

Akoz samem imen viv swasantdis-an. Pandan trant-an li imen me sa peryod la pas vit. Lerla li viv so peryod bourik – sarye marsandiz, gagn kout dibwa. Answit li gout so lavi lisien san ledan. Dan dernie ferlong, li zis bon pou fer zako.

ENN KADO SPESIAL

Enn zour lete de kamarad ti pe vwayaze ansam. Enn ladan ti enn bizoutie ki ti apel Krabkarle. Li ti bien ot e kouma li ti ena enn bos lor so ledo li ti kabos divan e pa kone kifer, sa ti fer li vinn enn fonser. Nanye pa ti fer li per. Lorla li ti ena mari toupe. So kamarad, Lormizir, ti enn ti misie, meg-meg ek timid. Zot ti lor enn sime tourn-tourne kouma serpan kan zot ti tann enn zoli lamizik kadanse. Zot ti desid pou al dan direksion lamizik la ziska ki zot ti ariv lor latet enn kolinn. Soley ti pe desann deryer lorizon e bien vit marenwar ti rantre.

Divan zot lizie ti ena enn group tidimoun pa plis ki senkant santimet oter. Zot ti pe trap lame, fer laronn ankadans. Omilie serk la ti ena enn vie ti bonom ar labarb blan ki ti desann ziska so ches. Ler vie bonom la ti remark prezans Krabkarle ek Lormizir li ti fer zot sign rant dan jalsa. Lormizir ti tike me Krabkarle ti ris li, amenn li dan ladans. Pandan ki zot ti pe fer laronn, danse otour vie bonom labarb blan, li ti tir enn kouto fite kouma razwar, donn signal so bann zom amenn de etranze ver li. Zot ti may Krabkarle ek Lormizir, sarye zot lao-lao, prezant zot latet divan zot sef. “Ala nou fini”, Krabkarle ti dir; “Bondie pardonn nou pese”, Lormizir ti mirmire.

Kouma enn exper lor servi kouto, sef ti la raz zot koko ek zot figir prop. Lerla, vadire li ti satisfe ki de viziter la pa ti rezenbe, li ti dir zot al plen zot pos ar sarbon avan zot ti deklase.

Nou de konper ti telman ere ki zot latet ti touzour lor zot zepol ki san enn houn, san enn han, zot ti met sarbon dan pos e ti deklas lor vites.

Ler zot ti ariv dan enn vilaz, laklos legliz ti sonn minwi e lamizik lor kolinn ti arete anmemtan. Zot ti al dormi lor ban dan enn ti zarden piblik.

Bien boner barlizour ti kas zot somey. Ler zot ti pas lame lor zot figir ek latet, zot ti gagn sok. Labarb, soursi ek seve ti la parey kouma avan. Ler zot ti sey diboute zot ti gagn difikilte parski zot pos ti vinn extra lour. Ler zot ti met lame dan pos ala mahasok ti chombo zot. Sarbon ti vinn boul lor gro kouma boul tenis.

Komdabitid Krabkarle ti met plizier bout sarbon dan so pos. Parkont Lormizir ti pran zis enn pou pa abize.
– “Bizen retourn laba seswar. Mo’le to koud san pos dan mo lenz. Mo plen zot tou ar sarbon. Matlo, matlo, mo pou vinn pli gran risar lor later.”
– “To kwar toulezour fet zako? Nou kontant nou ar seki nou ena. Deza, nou ena plis ki bizen.”
– “Ki to kone dan lor twa? Fer seki mo dir twa fer.”

Ler soley ti pre pou kouse, zot ti pran sime kolinn e ler zot ti ariv laba zot ti trouv mem zafer ki lavey. Mem zafer ki lavey ti arive. Krabkarle ti plen tou so pos ora. Lormizir pa ti pran nanye parski konportman so kamarad ti fer li sagren. Ler zot ti pe desann kolinn, plizier fwa Krabkarle ti glise, tonbe parski so bann pos ti tro lour. Finalman Lormizir ti bizen tini li, fer li marse pou retourn dan zarden vilaz.

Premie reyon soley ti kas somey Krabkarle. Li ti pas lame lor so figir. Li ti lis kouma deryer tibaba. So koko ti rong. Panik. Li ti met lame dan pos. Tou so pos ti plen ar sarbon. Li ti get dan direksion Lormizir. So kamarad ti ena labarb, soursi ek seve lor latet. Li ti pe dormi enn somey profon.
– “Leve, leve Lormizir. Dife lor nou.”
Lormizir so somey ti kase me li pa ti pe konpran ki ti pe arive.
– ” … Ki … Ki to … g…g gagne?”
– “Finn ena marday. Zot finn koken mo lor.”

Ler Lormizir ti get figir Krabkarle li ti konpran ki ti finn arive.
– “Kaspalatet! Ar seki mo ena nou kapav viv bien. Pa bizen plis. Anou retourn lakaz.

Dousma-dousma enn ti bos ti pouse lor ches Krabkarle e sa ti redres so lekor. Me so latet ti res koko-rong. Akoz sa toultan li ti met sapo.

PLANTER LEGIM EK SATAN

Enn zour enn planter legim dan Rodrig ti trouv Satan pe asiz lor enn ta labrez omilie so karo. Planter legim la ti enn gran malen. Li ti al ver Satan e li ti koumans koz ar li.
– “Sirman enn trezor sa, lamanier ou pe asiz lor la.”
– “Pli gran trezor ki ekziste.”

Planter la ti dir li ki sa trezor la bizen pou li parski li dan so karo. Satan ti realize ki li ti finn zwenn enn latet dir ki pa ti pou les li sape. Li ti desid pou fer enn diil ar li. Li dir planter la ki si zot partaz rekolt fifti fifti pandan de-zan, planter la ti pou kapav pran trezor la. Planter la ti dir ki li ti dakor akondision ki seki anba later li ti pou Satan e seki dan ler li ti pou planter.
– “Dakor!”, Satan ti dir.

Zour rekolt Satan ti borde pou reklam so drwa. Planter legim ti pran tou pomdamour e ti dir Satan pran bann rasinn ale.
– “Prosenn fwa, seki anba later pou twa, seki dan ler pou mwa.”
– “Foul dakor!’, planter ti dir.

Ler zour rekolt ti arive, Satan ti pwente, sir ki sannkoutla li ti pou tor planter. Ala li ti regagn kabo. Planter la ti plant pomdeter.

Ala kimanier enn senp ti planter legim dan Rodrig ti fer Satan fer defet trwa fwa.

Kifer trwa fwa? Be li ti osi gagn trezor Satan.

PLANTER LEGIM EK SATAN (VERSION SKECH KOMIK )
Dan enn karo legim, Gaspar enn planter, souy so fron, get so plantasion. Li satisfe. Enn kou li trouv enn zafer etranz. Satan pe asiz lor enn ta labrez, omilie so karo. Li al ver li.
GASPAR
Mo konn twa?
SATAN
To bizen konn mwa. Momem kouyoner iniversel.
GASPAR
Ki to pe fer dan mo karo lor enn ta labrez?
SATAN
Pa labrez sa. Bann pepit lor, tou dimansion. Enn veritab trezor.
GASPAR
Tousa dan mo karo. Savedir tousa lor la pou mwa sa.
SATAN
Koumansa? Lor la pou mwa. Mwa ki pe asiz lor la.
GASPAR
Tou seki dan mo karo pou mwa. Mwa ki propriyeter.
SATAN
Pa dakor.
GASPAR
Be nou’al lapolis.
SATAN
Atann! Atann! Kouma to apele?
GASPAR
Gaspar Tikoutokoupgroziromon.
SATAN
Kisasa?
GASPAR
Gaspar Tikoutokoupgroziromon.
SATAN
Bon Gaspar Sipakiete .
GASPAR
Gaspar Tikoutokoupgroziromon.
SATAN
Samen. Nou tom enn dakor. Si pandan de-zan nou partaz rekolt sa karo la fifti fifti, mo aksepte ki to pran tou mo lor.
GASPAR
Satan, ou pa pou rod fer marday ar mwa?
SATAN
Kaspalatet! Momem ki plis onet dan kouyoner.
GASPAR
Enn sel kondision.
SATAN
Ki kondision?
GASPAR
Tou seki dan later pou twa; tou seki dan ler pou mwa.
SATAN
Peyna marday ladan?
GASPAR
Kaspalatet! Momem pli onet dan kouyoner.
SATAN
Tap ladan. Parol done, parol sakre.
Enn-an pli tar
GASPAR
Satan! Ki move divan finn amenn twa isi.
SATAN
Mo finn vinn sers mo par.
GASPAR
Ki par?
SATAN
Tou seki anba later.
GASPAR
Get sa bwat la! Mo ti pou al bliye. Oke, pran to par.
SATAN
Kot li?
GASPAR
Anba later.
SATAN
Ki ti plante?
GASPAR
Pomdamour.
SATAN
Marday!
GASPAR
Parol done, parol sakre!
SATAN
Lane prosenn, tou seki dan ler pou mwa.
GASPAR
Korek sa. Kaspalatet!
Enn-an pli tar
SATAN
Gaspar Sipakiete ..
GASPAR
Gaspar Tikoutokoupgroziromon.
SATAN
Samem. Sannkoutla mwa ki pou tor twa. Donn mo par.
GASPAR
Pran.
SATAN
Ki ti plante?
GASPAR
Pomdeter.
SATAN
Pa dakor! Marday! Traizon! Foser! Manter! Voler!
GASPAR
Kaspalatet mo bourzwa. Parol done, parol sakre!
[Satan, ramas so lake, sorti. Enn group dimoun ( fam, zom, zanfan, vie) rant lor lasenn ar zot enstriman lamizik e Gaspar sant so sante.]

Satan vayo, rod fer marday matlo.
Li pa ti kone ki zanfan Bondie
Ti pou fann ar li, ti pou mat ar li.

refren
Mo tik agos, mo pas adrwat;
Met li koson e mo rant dam.

Satan vayo, rod fer marday matlo.
Li pa ti kone ki zanfan Bondie
Konn servi lespri, lerla manz li kri.

refren
Mo tik agos, mo pas adrwat;
Met li koson e mo rant dam.

Satan vayo, rod fer marday matlo.
Li pa ti kone ki zanfan Bondie
Pou ranz so kari, plonz li dan lagli.

refren
Mo tik agos, mo pas adrwat;
Met li koson e mo rant dam.

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.