©DEV VIRAHSAWMY AND ICJM
PREMIE PARTI
Bien-bien lontan dan enn galaxi lwenten ki ti apel Dilekabri ti ena enn zetwal ki ti apel Kamanber. Otour Kamanber ti ena plizier planet enportan ek enn tipti planet ensinifian ki ti apel Gonndouana kot tou pouvwar ti dan lame enn gran mazisien-artis ki ti apel Konntou me ti ena dimoun ki ti kwar ki so vre nom li ti Gonndou. Ti ena mem ki ti kwar ki so vre nom ti Gonnd ousa God parski dapre lord li ti enn kouzen ar Merlin, profet-mazisien dan Lanpir Kamanber Mazer, enn lot sistem soler. Enn zour, plis ki san senkant milion banane desela, Konntou ki ti koumans plen ar routinn desid pou diviz lamas later an plizier kontinan pou permet plis boukou kreatir later ennjoy plezir lamer. Anplis li ti pe sagren bann kreatir ki ti pe bizen fouy long-long kanal pou fer dilo lamer vinn ziska zot vilaz. Si li ti kone, pov jab la, ki enn zour bann kreatir la ti pou lager pou kontrol lamer li ti pou les zot anplan dan sek. Me sa enn lot zistwar sa! Kikfwa nou va koz sa enn lot zour.
Lavi dan Gonndouana ti bien senp. Popilasion ti pe regle so krwasans par limem. Kan lavi ti dan goun boukou tibaba ti ne. Amizir popilasion ti grandi, problem ti grandi e enn gran maler ti vini pou balie karo, koup dan karo diferan zenerasion. Vit-vit lekilib ant lavi ek lamor ti retourne. Pou popilasion Gonndouana tousa ti normal, roulman normal. Dan Gonndouana, sak vilaz ti enn gran fami, koumadir enn tribi ousa enn klan e ti pe ankouraz bann zenn marye, otan ki posib, andeor vilaz ar dimoun mem jati. Koumsa nouvo disan rant dan bann vilaz me nouvo disan pa mem jati ti konsidere kouma enn soy, enn zafer bisagn, enn gran pese. Plantasion, lapes, ti-metie ek ti komers ti permet lavi kontinie e bann gran biznes ek tranzaksion ti bien lwen, kouma rev, dan konsians mazorite abitan Gonndouana. Propriyeter enn bisiklet nef ti vinn enn gran ero tank ki bisiklet la ti nef; proriyeter enn rajo ki ti mars ar batri ti enn gran senier; propriyeter enn pirog lor lakot ti enn gran misie. E lavi ti kontinie dousma-dousma.
Dan enn ti vilaz dan sant Gonndouana, dan enn ti lakaz antoure ar karo banann, enn tibaba ti ne. Pousari ti get dan liv e ti dir bann paran ki so nom bizen koumans par let ‘J’. Sa tifi la pou ena enn gran desten parski so gran seve nwar pou al aroz enn gran larivier ki pou donn nesans enn nouvo Shakti Devi. Zot desid pou apel li Jamouna. So papa ti enn gran-dimoun dan landrwa e zour so batem mem Misie Grannkaz ti vinn dan fet. Tou dimoun ti bien amize. Lanfans Jamouna ti pase san problem. Kan li ti gagn senk an li ti al lekol primer dan so vilaz, pa lwen kot so lakaz. Sa so sans. Bann zanfan dan bann vilaz avwazinan kot pa ti ena lekol primer ti oblize mars long-long distans depi boner gramaten pou gagn enn ti sans aprann lir, ekrir ek konte san bliye kout roten bazar lor tonken pou sak ti fot. Ler li ti sorti premie dan lekzamen katriyem so papa ti anvi li fer ziska siziem parski sa ti pou donn li enn sans gagn travay dan gouvernman pli tar kouma monitris ousa ners. Me mama Jamouna ti kont net. Enn tifi bizen aprann kwi manze, koud, brode, netway lakaz, lav lenz. Ki monitris? Ki ners? Travay lakaz tro fay pou mamzel la? Papa Jamouna kaptile. Apartir sa zour la li ek so mama, toultan ansam ti pe okip lakaz, al lav lenz larivier, al sers lerb pou nouri kabri, okip plantasion banann, okip poulaye e fer ti komers banann ek dizef. Si okoumansman Jamouna pa ti konpran kifer so mama ti ole li aret lekol, dousma-dousma li ti koumans realize ki so mama ti bizen koudme pou okip lakaz, vie paran so bonom, so bann zanfan, so de bofrer ki pa ti ankor marye.
Jamouna dan konpagni so mama, tantinn, kouzinn ek vwazinn ti pe grandi dapre koutim ek tradision. Zour li ti gagn so reg zot tou ti pran li gran kont, donn li mitay pou manze me ti dir li li ti bizen res ferme dan enn lasam. Konportman so granmer ki ti entrig li plis. Kifer li ti dir li ‘chichi’ ar admirasion dan so lizie? Me bien vit li ti konpran ki sengnman lemwa ti fer parti roulman lavi enn fam parski depi ki ti li finn gagn so reg relasion ant li ek so mama, tantinn, vwazinn ek granmer ti vinn enn lot. Andire li ti finn gagn enn nouvo galon ki ti permet li rant dan lemonn adilt. Souvan zot ti pe koz koze maryaz ar li. Kan li ti finn fini gagn kenz an, enn zour so mama ti dir li ki ti ena enn bon fami dan lenor Gonndouana ki ti viv dan enn vilaz lor lakot ki ti finn fer so demann pou zot garson ki ti finn fini gagn ven banane e ki ti pe travay profeser dan lekol gouvernman. Sa ti enn gran lasans. Dan enn semenn pou ena renionnfami. Garson la ti apel Devadass me tou dimoun ti apel li Dass. Kan tou dimoun ti reyni dan salon, Jamouna ki premie fwa ti met sari, gos-gos ti al ofer Dass enn tas dite pou zot kapav kone seki desten ti swazir pou zot. Jamouna pli tar ti toultan panse ki depi sa zour li ti pass so letan done e Dass ti pas so letan pran. So mama ti bien explik li seki ti marke dan desten fam. Atraver li roulman ti pe kontinie. Dass koumans frekante enn fwa par mwa, apre enn fwa toulesemenn, pli tar li ti koumans reste Samdi-Dimans. Papa ek frer Jamouna ti bien kontan Dass ki ti pas tou so letan ar zot koumadir li ti pe vinn frekant boper ek bofrer plito ki so prop pretan. Mama Jamouna ti dir li ki sa ‘si ti normal dan roulman lavi. Sakenn ena so plas e sakenn bizen konn gard so plas e respekte plas lezot. Lerla tou ti pou tourn ron.
Kouma ti so premie zanfan ki ti pe marye, Papa Jamouna ti desid pou fer pli gran tamtam posib. Tou dimoun ti bizen santi bien for ki se li ki ti premie notab dan vilaz. Bann ki pa ti kontan li, ti bizen ki zot zalou telman fermal ki zot ti korde ar kolik koumadir vant ti finn deranze. Depi enn semenn avan maryaz fet ti koumanse. Bann fami pros ki ti res lwen ti fini borde boner. Vandredi ti met safran. Samdi ti fer enn gran gamat kot bann gran santer ek mizisien dan landrwa ek lezanviron ti vinn sante. Tifrer ti kas dan ta. Dimans, maryaz ti fer dan enn latant imans. Sak envite (papa, mama, zanfan) ek kirye ti gagn enn sak gato ki banndari spesial ti prepare. Lendi ti ena ennalou (ena ti pe apel sa seremoni la vinndou, lezot ti apel li chawtarri). Lendi tanto Jamouna ti kit lakaz so paran pou al viv dan lakaz so belmer. Mama Jamouna so lagorz ti sere, li pa ti kapav kasiet so larm ler so tifi trap li plore. Ler Jamouna ti al anbras so papa, misie fer koumadir enn ti zafer normal san konsekans. Me so leker tris ti pe gagn pokpok. Ki pou arive? Maryaz sivil ti pou fer dan enn semenn si tou korek. Bann vilger ti pou dir “si marsandiz la bon”. Mardi swar doula ek doulinn ti gagn zot lasam. Dass ti ena lexperyans me pa Jamouna. Tou seki Jamouna ti kone se bann tipti bout lenformasion ki li ti ramase dan konversasion, dan bann jok ki bann vie bonnfam ti fer dan lavey maryaz. Li pa ti enn linndemiel me enn fernwar fiel. Me plis enportan ki tou, Dass ti satisfe. Limem ti premie. Fami ki ti vinn vizit zot, boner lelandime, ti satisfe. Zot ti trouv seki bizen trouve. Loner ti sov partou kote.
Jamouna bien vit ti rant dan roulman lakaz belmer. Kouma roulman dan langrenaz. Li ti okip so mari, so belmer, so boper, so bofrer, so belser parey kouma avan li ti pe okip so papa, so mama, so frer, so ser. Jamouna ti trouv sa normal ki dime ti pou deroule kouma yer. Li ti bien relizie e sa, bizen dir, ti permet li aksepte so desten san grogne. Gramaten-tanto li ti priye Konntou pou remersie li parski so mama ti dir li ki Konntou kone ki bon pou tou. Konntou ti beni so maryaz. Enn an apre maryaz li ti donn nesans enn garson. Sa evennman la ti fer Dass ek so fami extra plezir, ti donn tou dimoun extra satisfaksion. Apre li ti gagn de tifi ki ti swiv par de garson. Apar sa li ti fer plizier pert ek enn fwa li ti fer zet enn. Enn day dan Gonndouana ti fer louvraz la. Li ti perdi boukou disan; dokter ti dir li ki li ti manke mor. Depi sa lepok la ansent ti nepli so problem. So gran garson ti swiv sime so papa. Mem manier, mem degenn, mem mantalite. Depi boner li ti dir li pou vinn profeser me li pa ti tro kontan fer zefor. Tou dimoun ti pe tro gat li. Bien vit li ti kler ki garson la ti bizen tras enn nouvo sime. Ler li ti gagn vente-enn an li ti gagn enn seke pou al rod so sans dan Lanpir Kamanber Mazer. Tou dimoun ti bien sagren me ki pou fer. Konntou ti deside, tou dimoun bizen aksepte. So gran tifi ti foto so mama dan tou sans. Sirman Konntou ti fini tras so desten ki ti pou swiv Jamouna kouma dilo swiv kanal. So trwaziem zanfan ki ti apel Ganga ti enn ka spesial.
Li ti enn felonn, enn garson manke, enn rebel. Li ti toultan prefer zwe foutborl ar so frer ek kouzen ki zwe lakaz zouzou ar so ser ek kouzinn. Timama li ti lor pie goyav, timama li ti lor pie tamaren. Ti enn mirak si enn semenn ti pase san ki Ganga ti retourn lakaz san ki disan ti pe koule parla. Me enn sans pou li. Vadire Konntou ti ena enn latansion spesial pou li. Zame so blesir ti tro grav. Zis enn gratignir, enn blesir siperfisiel.
Roulman ti kontinie. Bann zanfan ti pe grandi dapre program Konntou.
Amizir letan ti pe pase Jamouna ti pe santi ki so mari, toultan etranze, ti pe vinn plis etranze. Lor diziem lane maryaz zot lili ti fini vinn fre ek steril. Dass ti pe viv dan enn godon.
Okoumansman li ti dir ki li ti bizen enn plas trankil kot li ti pou kapav travay trankil. So travay ti dimann boukou preparasion, boukou kaye pou korize. Apre li ti dimann so fam amenn so manze dan so lasam. Kan Jamouna ti montre bann sign kler ki li ti anvi fer lamour, Dass ti fer koumadir li ti agase. Jamouna ti konpran vit ki ti ena enn lot fam dan so lavi. Parfwa kan li ti al donn li so manze li ti santi lor so mari enn parfen lekor fam ki pa ti so prop parfen. Mama Jamouna ki ti pas parla avan li ti fini fer li par sa kalite problem menaz la. Sa ti fer parti roulman lavi so mama ti dir li.
Dass ti pe koumans rant lakaz bien tar. Li ti bizen donn leson pou fer de bout zwenn me mem zour li pa ti donn leson li ti prefer al kot kamwad ousa so mama ki ti fer tou pou atas so garson dan lakord so zipon. Jamouna ti koumans pran labitid viv tousel. Me zame li ti rezenbe ousa proteste. Li ti konn so leson par ker.
Ler Jamouna ti ena anviron vennsi-zan ti ena enn gran devlopman politik dan Gonndouana. Fam ti gagn drwadevot. Jamouna ti fer sourir sak fwa li ti get bann azan politik zot demars. Avan lalwa la ti pase zot ti pe fer koumadir fam pa ti ekziste. Fam ti zis bon pou servi dite kan ti ena renion politik.
Me depi ki lalwa la ti pase bann azan politik ek bann politisien ti pe fer sourir ki fer letour zot latet. Bann mari, bann papa, bann frer, bann fianse ti gagn enstriksion pou fer fam konpran pou kisannla ti bizen vote.
Dan rezion kot Jamouna ti reste lalit ti ant Dokter Ram, kandida ‘nou bann’ ek Misie Robert kandida ‘bannla’. Pa kapav vot Misie Robert, Dass ti dir Jamouna, li pa nou bann. Bliye sipa Dokter Ram ti res lwen, sipa Misie Robert ti enn bon dimoun ki ti pe rann dimoun boukou servis, ki li ti defann frer Dass gratis kan lapolis ti may li pe koken dibwa dan kraounlenn. Li pa nou bann, Dass ti dir ar boukou fermte. Jamouna ti zis ekoute san dir nanye. Zour eleksion so mari ti akonpagn li e ti repet enstriksion ziska dernie minit parski dapre li so fam ti tro bet pou konpran. Jamouna ti met so lakrwa kot nom Misie Robert. So senbol ti enn balans. Ler ti kas bwat Dokter Ram ti gagne. Jamouna ti fer enn sourir. So premie ti revolt ti tom pouf.
Lavi ti roule, deroule, maye, demaye. Soley ti leve, soley ti kouse; tanto ti swiv gramaten, gramaten ti swiv tanto; gran dimoun ti vieyi, zanfan ti grandi. Sak fwa Jamouna ti pans so gran garson ti ena enn sagren ki ti chombo so lagorz. Pourtan piti la pa ti bet. Eski li ti ena enn desten fam? Tou seki li ti kontan so papa pa ti trouv bon. Li ti kontan desine. So papa ti trouve ki li ti enn pares ki ti kontan perdi so letan. Ti bizen aprann tab. Li ti kontan ekout so granper rakont zistwar lontan dan lang Gonndouana me so papa ti kwar ki li ti bizen aprann gramer ek diksioner pou vinn enn fwet dan lang Kamanber Mazer ek Kamanber Miner. Kikfwa akoz samem kouma li ti gagn enn ti lokazion li ti sot lor la pou al viv dan Lanpir Kamanber Mazer.
So gran tifi ek so de dernie garson zot ti pe grandi san difikilte. Zot ti rant dan lagrenaz kouma zekrou dan boulon. Tou dimoun ti dir ki zot ti bann bon zanfan. Li vre ki zot paran pa ti gagn problem ar de garson la ziska laz katorz-kenz an. Gran tifi la, Nilou ti so nom, ti diferan ar zot tou. Jamouna ti ena enn santiman ki Nilou, ti kouma dilo trankil. Kalm, silansie me profon. Zame li ti fronte, zame li ti deborde, toultan li ti ena enn bon ti parol. San tamtam, li ti koul ant bann obstak, ant ros, ant baraz ek baryer pou ariv kot li ti anvi arive dapre so plan. Li pa ti ena gran-gran plan plen ar tapaz, tansion ek stres. Par reaksion li ti ole konstrir so lavi dapre so rev kot li ti pou ena dinite. Andire li pa ti ole vinn enn lot Jamouna. Ant li ek so mama santiman ti koule lib, kler. Parfwa san mem servi parol zot ti pe kominik zot lazwa, zot tristes, zot lespwar.
Ler Nilou ti al lekol li ti fer bien. Pa extra bien. Me bien. San gran zefor, san gran problem li ti travers primer, rant dan segonder, pas sinior grad 2, gagn admision dan Treining pou aprann metie profeser primer, gagn so sertifika e koumans travay. Enn zour li ti desid pou dir so mama ki li ti kontan enn garson, profeser kouma li e ki zot ti finn deside pou marye. Andire Konntou ki ti aranz sa lamour la. Mem klas sosial. Mem relizion. De kote fami dakor. Maryaz selebre san problem. Prem, so zann, ti mont so prop lakaz. De-zan apre zot maryaz zot ti desid pou gagn zot premie zanfan. Enn tifi ti ne. Zot ti apel li Shanti. Toulede ti anvi enn deziem zanfan. Enn garson fotespere. De-zan pli tar zot ti desid pou gagn enn deziem. Enn deziem tifi ne. Zot ti desid pou apel li Shakti Devi me tou dimoun ti pe apel li Devi. Me so granper paternel ti ensiste pou apel li Shakti Devi.
So deziem tifi, Ganga, ti pe desir koltar. So anbision ti kler. Li ti bizen montre bann garson ki li ti pli for, pli malen, pli debrouyar ki zot. Dan lakaz, dan lekol, lor later, dan dilo li ti toultan top. Bann garson ti entimide par so tanperaman. Zot ti per li. Sa ti fer Jamouna plis per ki tou. Enn tifi ki fer garson per zame pou gagn demann. Ah Konntou, ki pese li ti fer. Papa Ganga ki antretan ti vinn metdekol parski li ti enn proteze gouvernman, azan souteren Premie Minis, pa ti pe pran so fami kont. Li ti pe pas so letan fer plan pou li vinn enspekter e pli tar sef-enspekter. Kouma tou fonksioner ki pre pou pran retret li ti pe deza koumans negosie pou enn prezidans parsi-parla, enn ti kontra dan enn minister e kifer non, enn tiket pou prosenn eleksion. Kifer non, kikfwa minis ledikasion.
Pa zis anbision Dass ki ti pe gonfle kouma tekwa. Lekonomi Gonndouana ‘si ti pe gonfle. Konntou ki ti fatige get bisiklet ek saret, desid pou donn popilasion enn lot zouzou: loto. Loto lor disab, loto dan karo, loto kot biro, lekol, lopital. Kot ou gete ou trouv loto. Kat-kat, trwa-kat, de-kat, enn-kat. E lor sime dimoun par tonn ti pe kat. Mem ti ena enn zenn biolozik ki bann siyantis ti pe apel ‘loto’. Bann ti baba kan zot ti ne, nepli ti pe plore pou gonfle zot poumon me ti pe fer vroum-vroum. Sime enn vwa ti vinn de vwa, trwa vwa, kat vwa. Bann pon ti koumans peple. Zot nepli ti zis sot larivier. Zot ti koumans sot sime ek lotorout.
Si lemonn zom ti pe gonfle for-for, lavi Jamouna ti kouma enn memwar fele partou, fragmante, kas-kase kot tou, pase kouma prezan, ti paret kouma bann bout niaz separe dan lesiel. Ti difisil pou konekte. So long seve nwar ki li ti bizen lav dan enn bake enn fwa par semenn ti koumans ena bann bren blan. Okoumansman li ti pe ras bann seve blan ziska zour ki li ti konpran ki li ti pe perdi so letan. Seve nwar ti pe koumans perdi lager. Souvenir ti lok-loke, sot-sote, rat-rate.
Amizir lavi ti pe avanse ver silans li ti pe viv plizanpli tousel. So garson ki ti al viv dan Lanpir Kamanber Mazer ti vinn vizit zot enn fwa. Li ti amenn so fam ar li. Enn etranzer ki ti fer zefor pou adapte me ki pa ti pe kapav konpran kiltir ek manier viv dan Gonndouana. Anplis Dass so bann komanter rasis lor bann fam Kamanber Mazer ti telman boulvers so garson ki zour so depar li ti dir so mama ki zame li pa ti pou retourn Gonndouana ankor. Ler li ti anbras so mama avan li ale, Jamouna ti santi ki separasion la ti kouma lamor.
Kan so mari ti desid pou grandi zot lakaz, li ti konstrir so prop kwen – sanmakouse, biro, saldeben-drenaz atenant – e Jamouna ti vinn enn mama-selibater-servant. So de garso pli souvan pa ti dan lakaz. Ganga ti swa dan so lasam, swa liniversite, swa dan libreri, swa lor stad ousa dan pisinn. So sel boner se ki Nilou, Prem ek zot de zanfan souvan ti vinn get li.
So deziem garson ki ti gagn enn job grasa proteksion ki so papa ti pe benefisie ti pe pas tou so letan dan lakanbiz ousa Sannmars. Kot li ti pe gagn tou sa kas la personn pa ti kone ziska ki enn zour lapolis ti aret li pou trafik ladrog. Premie Minis limem ti entervenir pou fayle kees la. Erezman sa ti fer li sanze. Enn zour li ti vinn dir so mama ki li ti pe kit lakaz parski li ti finn marye sivil ar enn tifi. Jamouna ti gagn sok. So deziem garson ‘si ti marye kont nasion. Prefer tifi ki garson! So trwaziem garson pa ti parey kouma tou garson. Li ti prefer konpagni garso. Tifi ti fer li plen. Kifer enn zoli garson koumsa swiside?
Ver laz senkant-an Jamouna ti koumans gagn problem lasante. Okoumansman dokter ti kwar ki li ti pe soufer bann konsekans inevitab menopoz. Li nepli ti pe dizer so manze. So vant ti koumans gonfle. Dokter ti koumans soupsonn lekzistans enn timer. Ler ti ouver, sirirzien ti prefer referme toutswit. Kanser malsen ti pe fane. Kouma souvan maler ti amenn enn ti reyon soley dan fernwar-koltar, warning lamor ti fer dimoun koste. Dass so manier ti sanze. Regre? Santiman koupab? Li ti rapel ki so tour ‘si ti pou vini? Enpe tousa melanze. Jamouna ti apresie so prezans san rankinn. Li pa ti kone ki li ti pe gagne me li ti pe santi ki so ler pou li ale ti pe galoupe vini. Bann garson, belfi, tifi, zann ti vinn antour li. Kan li pa ti pe tro soufer li ti tanzantan fer enn ti gate ar Shanti ek Devi.
Apre detrwa semenn soufrans atros ki ti pli long ki leternite, silans ti ferm so lizie pou toultan. Bann fam dan vilaz ti bengn so lekor, met so pli zoli lenz, pengn so long seve drwat de kote so lekor, met zoli fler dan so seve ki ti pe fil ver desten Shakti Devi. Enn vie bonnfam ki ti bien kontan Jamouna parski li ti toultan ena enn bon parol pou so vwazen-vwazinn, ti dibout kot so latet, ti fer enn lapriyer, ti fixe so figir kouma fixe enn sen dan legliz. Li ti pe rapel martir ki Jamouna ti pase. Lor lili malad ki zot ti koumans pran li kont, lor kanape ki zot ti pran li swen.
Avan lev lekor, dapre koutim Gonndouana, enn pret-zom ti bizen fer enn lapriyer. Ganga ti ensiste ki se enn pret-fam ki ti pou fer lapriyer la e kan li ti ensiste so fami ti prefer sede pou gagn lape. Pret-zom dan vilaz, pa dir ou, ti fini pwente. Pou sak ti lapriyer li ti ena so barem. Anplis li ti enn exper lor envant ritiel ki, si pa aret li, ti kapav file kouma laliann leng. Ler li santi ki li ti preferab pa al kont bann fam ki paret ti deside pou soutenir Ganga, li pran poz enn gran saz. Ki pou fer, travay Bondie sa! San kone kiler, kouma, kifer enn savat kalot so lazou lis.
Konntou ki ti pe get sa sinema la ansekre, fer enn sourir, al okip so lokipasion trazi-komik.
DEZIEM PARTI
Plafon envizib ki ti pe blok promosion Madam Ganga Bolema ti ekate an milion tibout ler finalman so konpagni ti nom li Jeneral Manejer ek prezidan bord. Konba la pa ti fasil. Li ti fer enn serman sekre ki li ti pou vanz desten so mama Jamouna. Premie desizion ki li ti pran se fer refer so biro net pou efas tou tras lotorite ek kiltir maskilen. Lor miray zis lor so latet kot avan ti ena enn gran foto fondater konpagni Lasos ek Lasos Ko. Lmt., Ganga ti fer met enn foto imans so mama.
Bilding Bolema limem ti pli ot, pli modern dan kapital Gonndouana e biro Ganga ti okip dernie letaz. Lor so latet ti ena enn roufgardenn. Depi so lafnet, enn imans pano vitre, li ti gagn enn vi panoramik lepor Gonndouana. Depi so oter bann bato paret kouma zouzou e dimoun kouma fourmi. Tousa donn Ganga enn fiiling pwisans.
Li pe prepar bann dosie pou renion bord Lasos ek Lasos ki konpagni plis enportan, konpagni portdrapo, dan holding Bolema Group ki ti finn vinn deziem holding plis enportan dan Gonndouana. Ganga ti ena de proze. Enn ti proze. Fer sanz nom so konpagni, apel li Jamouna-Ganga Ko. Lmt. Apre fer Bolema Holding vinn nimero enn dan Gonndouana. Pou implement so premie proze li ti finn fini gagn soutien mazorite bann direkter-aksioner, sirtou so mari, Sir Ralph Bolema ki tousel ti posed karant poursan bann aksion. E Sir Ralph zame ti refiz Ganga nanye. Ganga ti kone kifer.
Depi li ti zanfan, Ganga ti diferan ar tou bann lezot tifi. Li ti extra entelizan, debrouyar e sirtou li ti ena enn volonte fabrike ar lasie ek beton. Kan li ti met kiksoz dan so latet nanye pa ti pou kapav tir li. Li ti ena anbision pou diriz enn gran lantrepriz. Sa lepok la li pa ti pe pans pou fer politik me experyans kontrol, manipilasion ek direksion ti pe koumans donn li anvi servi so talan ek so experyans pou pran kontrol leta Gonndouana. Li ti pe viz lwen. Kan li ti pas so lekzamen terminal segonder e ki pa ti ena labours pou letid ki li ti anvi fer, Ganga ti koumans tap laport tou bann gran risar dan Gonndouana pou dimann zot sponnsor so letid. Li ti anvi fer enn degre dan Paleontolozi, enn letid ki ti bien nouvo sa lepok la e ki zis zom ti pe fer. Ti ena enn ta labours pou tifi ki anvi fer Lang ek Literatir, Ekonomi Domestik, Letid Biznes, Nersing, Pedagozi me Ganga ti desid pou fer Paleontolozi. Tou laport ki li ti tape ouver me referme, zantiman ou brit, me ferme kanmem san mem enn ti promes manti-manti. Apart Sir Ralph.
Sir Ralph ti enpresione par personalite Ganga ki ti kouma enn zetwal ki briye depi lwen dan enn lesiel goudron petri ar menas tourmant ek destriksion. Pa ti kapav dir ki Ganga ti sexi ousa fizikman enn bote. Non. Li ti ase ordiner. Rafine me ordiner. Selman dan so personalite ti ena enn ti kiksoz, kouma enn letensel ki tanzantan flas enn kou enn fraksion segonn. Dimoun ki remark sa santi ki zot anprezans enn dimoun ki ena enn lalimier spesial ki alim so nam. Ganga ti ena laz so tifi me pou Sir Ralph sa li ti koumansman so prop veritab istwar-damour. Li pa ti kone kouma sa ti pou fini me li ti sir ki nanye pa ti pou anpes devlopman enn relasion adilt ant li ek sa zennfi ki ennsel kou ti pers enn trou dan routinn ek konfli pou les lalimier ki sorti enn lot liniver vinn bengn so lekzistans.
Grasa so soutien, Ganga ti gagn finansman neseser pou so degre, enn BSc an paleontolozi. Pou apre tou ti pou depann lor so rezilta. Sir Ralph ek Ganga ti fer promes ki zot ti pou zwenn enn fwa par an, zour laniverser Ganga, dan enn restoran parski Sir Ralph ti bizen cheke sipa Ganga ti pe bien nouri so lekor, pa zis so lespri. Apre zot deziem rankont zot ti desid pou zwenn pli souvan. Enn swar apre dine, li ti aksepte pou al pass lanwit ar Sir Ralph dan enn lotel. Li pa ti oblize. Li ti anvi. Sir Ralph ti enn bon amoure ki ti konn montre boukou afeksion ek tandres. Li ti ole donn so bieneme boukou konfor, enn loto ek enn flat dan rezion delix me Ganga ti refize parski ti ena enn limit ki pa ti gagn drwa depase. Li ti kone ki lavi delix ti kapav detourn li depi so gran plan.
Trwa-zan pli tar, kan li ti gagn enn ‘first class’ otomatikman so liniversite ti donn li enn labours pou fer so PhD. So lendepandans ti permet li rapros ar Sir Ralph e souvan zot ti pe pas wikenn ansam.
Ler Ganga ti ena trannsenk-an li ti deza finn fini vinn enn lotorite dan so domenn me anmemtan enn karyer iniversiter ti pe koumans perdi so sarm. Ganga ti bizen enn pli gran chalenj. Lemonn bizness ti koumans atir li. Sir Ralph ti ena rezon profesionel ek personel pou ankouraz li lor sa sime la. Depi bien-bien lontan Sir Ralph ti remark enn zafer. Bann fam ti ena enn kapasite okip plizier zafer anmemtan. Parkont bann zom malgre ki zot bann jak dan zot domenn, souvan panike, perdi laboul kan kat-senk gro problem tom lor zot latet anmemtan. Zot exselan kan ena pou okip enn problem par enn problem. Dan so holding li ti anvi entrodir jennder manejment. Met plis fam dan bann pozision responsab. Ganga ti dimoun pli kalifie pou fer sa inovasion la. Anmemtan zot ti pou kapav pas pli boukou letan ansam.
Bolema Holding ti desid pou rekrit li pou enstal enn politik jennder manejment partou. Sa operasion la ti enn sikse. Prodiktivite ti bien ameliore, profi ti ogmante e bann aksioner ti bien apresie. Kote travayer ti ena problem. Bann travayer zom ti pe dir ki sa fam la ti pe fer zot travay pli dir pou ki gran kapitalis tap plen; bann travayer fam ti pe plengne ki sa fam la li ti pe fer kouma zom, li ti prefer zom. Me tousa pa ti anpes li monte for-for dan yerarsi Bolema Holding ziska ki li ti vinn nimero enn dan Lasos ek Lasos Ko. Lmt.
Ganga pez bouton enterkom pou apel so sekreter. Claudine, enn fam anviron senkant an, rantre.
– Claudine, to finn prepar bann dokiman pou sanz nom konpagni?
– Wi madam.
– Pa bliye fer prepar dezene pou de dimoun dan mo salamanze prive. Mo ti donn twa tou bann detay.
– Wi madam.
– Si renion bord pa’nkor fini dir Mamzel Devi atann mwa dan mo ti salon. To rann twa kont, Claudine, mo nies pe gagn dizwit-an. Yer li ti enn ti bout piti. Letan pas vit.
– Wi madam.
Tou sa bann zom ki ti ena labitid fer zot vantar ti, enn sel kou, sanz zot manier. Normal ki bann oportinis ti pou adopte nouvo taktik. Avan Madam Ganga Bolema ti depiouti-jeneral-manejer. Aster li ti vinn prezidan bord ek jeneral manejer, enn prezidan ar pouvwar ekzekitif. Bann ki ti sayde ar so rival parski zot ti sir enn fam pa pou gagn sa job la, ti koumans fer zot zoliker ar li. Trwa zom ti galoupe pou akeyir li, pou avans sez pou li asize. Poliman Ganga ti fer enn sourir ar zot pou dir zot tousa pa neseser. Tou bann propozision ki Ganga ti fer ti pass kouma kouto dan diber. Bizen rekonet ki bann manm bord ti konn valer Ganga. Depi ki li ti finn rant dan Lasos ek Lasos konpagni la ti finn fer bel progre. Valer so aksion ti finn ogmant par de san pour san. Ar bann nouvo proze devlopman tou dimoun ti sir ki valer aksion ti pou ogmante ankor e si tou ti mars dan lord Bolema Holding ti pou vinn nimero enn dan Gonndouana. Normal tou dimoun aste fon seval favori. Sir Ralph ki ti pe koumans gagn problem lasante ti bien kontan ki li ti pran enn bon desizion kan li ti desid pou marye ar Ganga. Zot pa ti ini par enn gran pasion me par enn vizion komen e ant zot de ti ena boukou tandres.
Apre renion bord li ti al direk dan so ti salon personel kot enn zoli mamazel dizwit-an ti pe atann li. Shakti Devi ki tou dimoun ti apel Devi, may li for, anbras li. Sir Ralph ek Ganga pa ti ena zot prop zanfan e toulede ti extra kontan de zanfan Nilou me pli spesialman Devi ki ti enpe zot zanfan adopte malgre ki li ti pe touzour viv ar so prop paran.
– Bonnaniverser, mo koko. To finn vinn mazer. Alor, kouma to santi pwa laz lor to zepol.
– Tantinn, to kone ki mo pou zis gagn drwa fer legalman seki mo pe fer depi enpe letan.
Zot toulede ti riye. Ganga santi ki riye so nies li ti spontane, natirel. Li ti exprim enn lekilib ant seki tris ek seki ge, ant realite ek ideal.
– Eh tantinn, mo trouve ki to finn met foto granmer lor miray dan to biro. Bien enpresionan.
– San li pa ti pou ena nou, Devi.
– Me lemonn ankor plen ar Jamouna, Tantinn Ganga.
– Mo kone. Me omwen tifi Jamouna finn reysi deloz enn zom pou pran so plas. Mo’nn vanz so soufrans enpe. To pa kwar?
– Mama dir twa telefonn li. Li anvi organiz enn ti fet pou selebre to sikse. Enn fet anfami.
– Rayt! Kouma mo gagn enn tipe letan. Nou pas atab?
Ganga ti ole servi sanpagn me Devi pa ti tous lalkol. Li pa ti realize ki so nies ti osi vinn vezetaryen. Li ti panse ki sa ti zis lamod parmi bann zenn. Me amizir li ek so nies diskite li ti koumans realize ki Devi li ti enn lot kalite dimoun. Li pa ti paret enterese ar bann zafer ki normalman fer bann dimoun normal galoupe. Li pa ti anvi al liniversite toutswit. Li ti anvi gagn enpe lexperyans dan lavi reel. Li pa ti anvi enn travay biro. Li ti plis atire par enn ti job dan lizinn. Li ti anvi aprann ar bann fam ki ti pe manz zot margoz. Ganga pa ti sir sipa sa li ti zis enn faz blaze dan lavi enn ti bourzwaz ki bien vit ti pou rant dan leran. Ti ena enn laflam dan so lizie ler li ti pe koz so vizion lavi. Ganga ti rapel enpe so prop demars ler li ti ena laz Devi. Me li ti santi ki ti ena enn diferans, enn gran diferans mem. Li pa ti pe rod enn bon plas korek-korek dan lanklo me koumadir li ti pe panse ki lanklo lamem ti bizen disparet; li pa ti ole enn plas lor podiom me li ti panse ki sivilizasion podiom ti bizen fonn. Tou sa bann koze la ti bien zoli me realite li seki li ti ete, Ganga ti panse. Zoli rev pa ti pou kapav sanz nanye. Olie perdi letan reve, bann dimoun entelizan kouma Devi ti bizen fer zot bes pou montre ki fam kapav fer pli bien ki zom. Samem ti sel sime pou amenn progre dan lavi.
Amizir letan pase repitasion Ganga ti grandi. Li ti vinn enn kamwad personel premie minis Gonndouana, konseye spesial minis finans ek devlopman ekonomik. Kan ti ariv ler pou swazir enn nouvo prezidan pou Koney Nasional Devlopman Ekonomik, tou dimoun ti kone ki se Ganga ki ti pou nome.
Anplis li ti gagn repitasion enn fam ki fer zom tranble e Ganga ti kontan sa rol la.
Dan galaxi kot nou zistwar ti pe deroule ti ena enn gran evennman politik ki serten dimoun ti panse pou amenn enn revolision dan rapor ant zom ek fam. Dan Lanpir Kamanber Mazer enn fam ti vinn komandan siprem. Nouvel la ti fane kouma lapipi ki anfen fam ti finn gagn so drwa ek so dinite. Partou dan galaxi ti ena forum, kolok, tabronn, konferans, latelie travay pou ki sa evennman la fer tibaba enpe partou. Dan Gonndouana bann delegasion fam regilierman ti pe vinn get Ganga pou dir li ki ler ti finn arive pou ki li pran renn gouvernman pei. Enn fam bizen diriz Gonndouana. Kifer non! Kan Ganga koz sa ar Sir Ralph, bonom la ti zis fer enn ti sourir e li ti dir so fam ki li ti bizen kone kot so priyote ti ete. Diriz Gonndouana ousa diriz Bolema Holding ki diriz lekonomi ek gouvernman Gonndouana. Kan Sir Ralph ti entrodir jennder manejment li pa ti fer li pou ki fam asiz lor latet zom me pou itiliz lentelizans feminen, konpran feminen pou konsolid pouvwar maskilen, lekonomi maskilen, sivilizasion materyalis. Dan Bolema Holding ti ena boukou bon akter me se Sir Ralph ki ti pe tini lafisel ki ti fer poupet danse. Enn ti fraz Sir Ralph ti fer Ganga konpran kisannla vre sefdorkes.
Depi enpe letan dimoun ti pe koumans trakase parski maladi respiratwar ti pe vinn tro kouran. Ena zour lopital ek klinik ti ranpli ar pasian ki soufer lasm. Mem dimoun ki normalman pa ti konn sa problem la ti pe gagn difikilte pou respire. Depi enn bout letan ti ena siyantis ki ti pe atir latansion lotorite lor nivo karbonn dayoksayd ek karbonn momoksayd ki ti bien tro ot pou ki lavi ti kapav deroul normalman. Me ideolozi prodiktivite, liberte antrepriz, ensten pran-tou-pou-mwa ti bous zorey ek paraliz lespri. Dan latet bann gran oustad tou ti bien senp. Si tou dimoun ti vinn antreprener, si tou tidimoun envesti, si tou tidimoun prodir, distribie ek konsome Gonndouana ti pou dan mangann, dan nisa apar. Kan enn dimoun gagn bon tou dimoun gagn bon ti vinn prensip fondamantal lor ki ti pe batir. Me malsans pou abitan Gonndouana. Pandan ki larises ti pe monte kouma laroul kan letan koumans gate, monte mem san arete, anmemtan lamizer ti koumans fer piti lor latet tidimoun – somaz, exklizion, mizer fizik, materyel, moral. Tou ti pe debalanse. Dousma-dousma bann sant irben dan Gonndouana ti pe vinn enn sivilizasion kadna. Sekirite ti vinn biznes pli serye. Partou ti koumans ena lapolis paralel. Problem la ti pe koumans enfiltre dan lavi vilaz. Mem parmi bann disip krwasans global ti koumans ena lavwa ki ti pe dir ki ti bizen solidarite pou anpes sosiete eklate. Me dan Konsey Nasional Devlopman Ekonomik, Ganga ek so lekip ti panse ki bann problem sosial zot ti pasaze e ki kan vites devlopman tap plen bann problem la ti pou disparet par zotmem.
Dan Gonndouana andire lanatir ti finn vinn pagla. Kan sezon lapli ti arive se soley ki ti pe fonn koltar; bann tirbilans klimatik ti pe vinn move kalite feros; bann maladi etranz ti pe kas leren popilasion. Dan vilaz, partou-partou ti ena servis pou dimann Konntou pardon; dan lavil ti ena trwa kalite reaksion. Mazorite ti telman dan pens ki, kouma zombi, zot ti pe kontinie trenn-trenn zot lipie lor santie trase dan routinn; ti ena bann teknisien ki ti pe rod solision dan siyans ek teknolozi; apre ti ena enn minorite ki ti panse ki ti bizen envant enn nouvo sivilizasion ki baze lor pran-kont ek partaz. Bien tigit dimoun ti pe pran zot kont me zot ti teti. Zot pa ti dekouraze malgre ki zot ti pe pas par boukou difikilte. Zot ti sir zot ti ena rezon. Polision, debalansman ekolozik pa ti pou diminie. Okontrer.
Donk Mouvman Pou Nouvo Lavi (MNL) okoumansman ti enn ti group. Detrwa dimoun bien aktif ti kone ekzakteman seki ti bizen fer pou mark pwen, fer dimoun pran konsians, donn ti sok sikolozik. Bann dirizan ekonomik ek politik pa ti pe pran zot kont parski detrwa latet brile pa ti pou anpes tren devlopman kontinie so lamars ver lavenir lasie ek beton.
Mem lepok ti ena enn lot mouvman, enn mouvman pou globaliz prodiksion materyalis. Bann responsab ekonomik ek politik, Ganga divan-divan, ti pe rant dan sa jalsa la plen-plen. Pa ti bizen get divan-deryer. Nek ti ena pou bes latet fonse. Bann diskour ti pe promet bienet, konfor, zwisans, zwisans ek ankor zwisans. Pa ti manti ditou. Larises materyel dan Gonndouana ti pre pou tous lesiel. Bilding ti pe met paryaz ar bilding, lotorout ti pe met paryaz ar lotorout, beton ti pe met paryaz ar goudron lor flan montagn, zako ti pe met paryaz ar zako. Zot ti pre pou asfalte lesiel. Parfwa kan li ti pe get tousa grimas la, Konntou ti pe gagn mari traka. Li ti per ki so ti badinaz fini dan trazedi. Gran-gran dada ti pe vinn pagla.
Amizir letan pase popilarite Mouvman Pou Nouvo Lavi (MNL) ti pe grandi so lenflians parski krwasans ekonomik, manier ki ti pe deroule, ti pe anpwazonn lavi sosial, amenn pli gran fristrasion. Souvan-souvan enn ti ensidan ousa aksidan ti provok boulversman ek violans e Rayot Younit ti bizen entervenir pou anpes sitiasion dezenere. Bann dirizan MNL ti viv ar lepep kouma pwason dan dilo e zot mesaz ti kler. Sak evennman ti pe donn zot enpe plis rezon. Trouve ki dimoun ti plen ar enn sitiasion kot zot ti dan nwar toultan, kot zot nepli ti konpran kouma lavi la ti pe deroule. Bann zom ti pe grogne, manga kont zot prop sor me bien vit zot ti pe gagn zot konsolasion dan klib ek dan bar. Bann fam ki ti bizen tini lamans pwalon toultan, ki pa ti kapav al dan klib ousa bar pou bliye traka, ti pe koumans rod enn sime sorti pa zis pou ennsel me pou mari ek zanfan, pou fami, pou vwazen. Partou-partou bann fam ti pe koumans form bann ti korperativ pou kapav komersializ zot prodwi, organiz gardri pou zanfan, okip sekirite fami. Tousa ti pe fer andeor kontrol zom ki ti enkapab imazinn enn lot kalite lavi apart seki zot ti abitie viv.
Difisil pou dir si mazisien-artis Konntou ti program Gonndouana so devlopman dan sa manier la ousa si li ti pe aprann par experyans me seki kler se ki depi dan vant ansien nouvo ti pe ne. Ti ariv enn moman kot ti ena de kalite lavi ti pe deroule anmemtan. Andire ki roulman ki ti may Jamouna dan so langrenaz ti pre pou devid so bobinn, ki so tifi ki ti fer serman pou vanz soufrans so mama ti pe apiy plans pou bobinn la devide net lor vites. Me anverite roulman ti rant dan faz antiroulman; krwasans ti kouma enn moter ki ti pe tourn for-for dan sans kontrer. Li ti pe prodir for-for tou seki pa ti bizen. So negatif ti pe bwar so pozitif. Ladrog ti pran plas dipen-diber; fer labous dou ti pran plas merit; stres ti pran plas serenite. Amizir ki bann plan devlopman Konsey Nasional Devlopman Ekonomik (KNDE) ti pe raport zoli fri pou enn ti group, bann manifestasion organize par MNL ti pe atir bann gran-gran lafoul. Parfwa zot ti pe mem obliz KNDE azourn zot travay. Olie zwisans ek ankor zwisans ti pe ena partou fristrasion ek ankor fristrasion.
Pou Ganga ti bizen plis disiplinn. Ti bizen ki lapolis fer so travay. Detrwa latet brile pa ti kapav anpes limanite devlope. Enn swar li ti pe get niouz lor televizion. Ti ena enn lamars pasifik bann gay. Bann homo ek lesbienn ti gagn soutien MNL. Ala solision li ti panse. Montre ki MNL ti pe soutir bann deprave, bann devergonde. Enn zafer ti donn li sok. Li pa ti’le kwar so lizie. Devi ti parmi bann dirizan ki ti pe mars divan-divan. Enposib! So Devi pa ti kapav enn lesbienn. Li ti telefonn Devi toutswit. Nilou ti reponn. Devi pa ti la. Pou kasiet so prop fristrasion li dir ki li ti telefone pou dimann zot si li ti kapav vinn get zot Dimans ki ti pe vini.
De zour pli tar Ganga ti debark kot Nilou. Dernie fwa zot ti zwenn ti pou lanterman zot papa. Tou dimoun ti la pou enn dine dan lentimite.
Nilou ek Prem ti fer tou pou ki zot lavi maryaz pas bien. Zot toulede pa ti ole fer mem erer ki zot paran. Kouma toulede ti profeser lekol primer e donk zot ti bizen sorti boner gramaten pou al travay e retourn ase tar dan tanto, zot ti partaz tou travay dan lakaz. Zot ti konpran osi ki fale zame pran lamour pou lamone kontan, ki pou fer lamour dire ti bizen swagn li, pran li kont. Zot ti aprann viv kouma amoure malgre plis ki ven-tan maryaz. Prem ti ena enn karakter kalm. Par kont Nilou ti lekontrer ar so karakter petar. Me kouma petar li ti alim vit e tengn vit. Kan zot dispite, biz-biz pa dire lontan. Bien vit enn sourir, enn ti kares, enn ti parol dou ti reamenn lakorite. Zot de tifi ki ti bien diferan ti ena enn zafer ankomen. Zot ti konn valer lamour.
Kouma ti ena enpe letan avan dine e ki Prem ek Nilou ti dan lakwizinn, Ganga dimann so de nies si zot pou vinn ar li al plonz enn kou dan dilo lamer. Shanti pa ti bien parski li ti gripe me Devi ti sot lor sa sans la pou li kapav pas enn ti moman ansam ar so tantinn. Ganga ek Devi ti evit laplaz piblik parski Dimans tanto normalman ti ena lafoul. Zot ti konn enn ti kwen apel Ti Filao ki pa ti popiler parski ti ena boukou ros, laf ek oursen me si ou ti mars anviron san pie dan dilo ver brizan e ou ti get bien kot ou ti pe met ou lipie, ou ti pou ariv kot enn basen natirel borde ar ros kot mouvman vag ki ti pe kraze lor brizan ti kre enn lefe zakouzi. Tantinn ek nies ti larg zot lekor dan dilo e ti les lanatir fer so travay. Dilo la ti tied e ti donn zot enn santiman biennet koumadir zot ti retourn dan vant zot mama. Zot ti kal zot lekor kont parwa zot basen e ti pe tini anplas grasa enn ti mouvman zot lipie. Zot ti pe blag-blage kan enn kou san panse Ganga poz Devi enn kestion direk.
– To enn lesbienn, Devi?
– Mwa? Non. Kifer?
– To ti dan lamars bann gay lot zour la. Mo sir mo ti trouv twa lor televizion.
– Wi, mo ti ar zot par solidarite.
– Solidarite?
– Wi, solidarite.
– To dakor ar zot?
– Mo kwar ki zot ena drwa viv zot lavi kouma zot kwar li bon pou zot. Ki nou ete nou pou dir zot kouma zot bizen viv zot lavi.
– Li pa malsen sa?
– Malsen?
– Wi, malsen.
– Depi kan lamour finn vinn malsen?
– Lamour? Devi, pa lamour sa. Lavi devergonde plito!
Devi ti kone ki diskision la pa pou avanse. Li ek so tantinn zot ti lor de planet sakenn lor so prop orbit. Depi enn bout letan li ti kone ki zour kot zot ti pou bizen met tou kart lor latab ti pre pou vini. Devi ti enn militant aktif dan MNL, Ganga ti prezidant KNDE. Eski zot lamour ti pou tini zot ansam malgre zot ideolozi ki ti san-pour-san diferan?
Pandan dine toulede ti evit net nenport ki koze ki ti kapav soulev diskision. Nilou ek Ganga ti prefer koz lepok lontan avan ki enn zour dan enn lakrwaze sakenn ti pran enn sime diferan. Pou anpes konversasion tom net dan nostalzi, tanzantan Prem ti fer enn jok pou fer tou dimoun riye. Kan ti ariv ler pou separe, Ganga ti anbras zot tou e vinn ver Devi an dernie. Devi ti may li for. Ganga ti santi tristes so nies. Li ti ser li for kont so leker, kares so seve, anbras li lor so fron. Zot toulede ti kone ki desten ti finn fini fer plan pou separ zot.
TRWAZIEM PARTI
Seki ti arive ti bizen arive. Ti ariv ler pou ki Tantenn Ganga ek mwa separe. Tro boukou kiksoz ti pe separ nou. Poutan mo ena boukou lafeksion pou li; boukou lafeksion, boukou rekonesans pou led ki li finn toultan donn mwa. Mo kone ki Tantinn Ganga ek Tonton Ralph konsider mwa enpe kouma zot prop zanfan. Zot finn mem propoz pou pey tou mo letid iniversiter; peyna ler ki zot pa avoy kado pou mwa. Mama ena rezon. Zot gat mwa. Me zot lamour zenere pe touf mwa, anpes mwa vinn seki mo anvi deveni. Zot ole mo rant plen-plen dan zot lemonn, zot ole koul mwa dan moul zot sistem. Si mo aksepte mo pou materyelman dan bien. Me se pa sa ki mo anvi. Me eski mo kone ki mo anvi? Eski li pa danzere tourn paz brit koumsa, vir ledo ar lepase, dir non kategorik ar tou krwayans, valer ek koutim? Danzere pa danzere, mo finn desid pou les mo entwision gid mo pa. Mo finn plen ar rezon rezonab! Bann dimoun ki dir zot rezonab pe kraz tou ar zot polision, lager, koripsion, gaspiyaz, destriksion ek violans. Bizen efase, refer. Sel fason pou ki mo kapav vinn seki mo bizen devini. Mo bizen dabor kit mo nik familial pou mo kapav vinn seki mo ole, enn dimoun lib. Lib pou rezet lepase, lib pou sey nouvo lexperyans, lib pou fer erer si bizen fer erer pou aprann.
Mo desizion pou fer papa ek mama soufer, mo kone. Me se pri ki bizen peye pou mo liberte. Mo liberte bizen pas avan tou. Apre mo finn plen ar zot romans dan maryaz. Eski lamour sa, ousa fer kwar, zwe rol? Vre-vre ousa sinema? ” To finn ranpli mo lavi, vinn ranpli mo nam.” ” Mem si dime aret vini, pa bliye enn lot ki twa pa ekziste.” Zot ole fer nou kwar ki zot lamour finn travers vinnsenk-an lavi maryaz san perdi so romans. … Enn lamour atase. Seki bizen se enn lamour detase. Seki bizen se liberte, liberte ek ankor liberte. Veritab lamour pa kapav ekziste kan bann menot sosial ankor pe amar nou lekzistans. Lafami, responsabilite sosial, profesionel. Mo plen, plen, plen. Bann ki finn plis fane, finn fer plis ditor, ki finn ferm liberte, vre lamour dan tirwar lakes, zotmem for-for pe kriye bizen prezerv lafami, bann valer ansestral. Ki valer ansestral? Lamizer, martir ki mo granmer ti soufer?
Tantinn Ganga dir ki li finn fini vanz soufrans Jamouna me ena Jamouna par tonn partou. Dan so tourdivwar finans ek pouvwar politik li trouv zis dernie lalinn balenns-shiit. Profi! Dividenn! Deryer tousa Tonton Ralph ki tini renn. Lot kote MNL pe pietine. Amizir nou mouvman grandi olie li vinn plis efikas, li pe vinn pli lour, pli maf, kouma gouni tranpe. Bann mam komite kordinasion pe koz for-for lenportans disiplinn, santralizasion. Aster ar kreasion enn sekretarya ek nominasion enn sekreter-zeneral, birokrasi pe ranplas spontaneite ek kreativite. Fini fraternite-sororite ki ti tini nou ansam. Fini solidarite. Aster zot koz disiplinn-efisians, efisians-disiplinn. Farouk finn rant dan zwe la. Depi ki li finn vinn sekreter-zeneral MNL, li finn koumans devlop reflex administrater, vadire Tantinn Ganga. Dan tousa, mwa ki finn perdi; mo finn perdi mo Farouk, sa zom ki ti konn fer mwa voltize dan lamour. Nou ti pou sanz lavi. Ler gete, lavi ki finn sanz nou. Tou dimoun pe rant dan zot ti kazot. Mwa mo refize. Finn ler pou kit tousa, desan ver bann dimoun ki plis dan pens, dimoun ki ankor kapav reazir natirelman, ki pa finn fini kabose par koutim, konvansion ek simagre sosiete. Wi, mo kone ki mo bizen fer. Ekzakteman ki mo bizen fer. Toultan mo finn tann dir ki ena enn site-ouvriyer ki bann abitan zotmem apel Planet-de-Senz. Se laba ki nouvo lavi pou ne. Se dan nik dezespwar ki veritab lespwar pou ne. Mo bizen fer zot aksepte mwa. Si neseser manz lamerd mo va manz lamerd ar zot.
Mo finn reysi lwe enn godon dan enn ti lakaz. Mo propriyeter li enn fam ki so mari finn abandonn li ar so de zanfan e finn al viv ar enn fam pli zenn ek pli kler. Rosemay li dan obligasion tir jab par lake pou fer de bout zwenn. Li travay servant kot enn dokter dan kartie rezidansiel gran dimoun. Li kit lakaz bien boner, depoz so de zanfan lekol kot zot bizen atann de-zertan avan lekol koumanse. Tanto ler li fini travay, li al sers zot leson. Pou Rosemay enn sans ena lekol ek leson parski li pa ti pou kone kot pou kit sa de zanfan la pandan ki li travay. Pou Rosemay lekol ek leson zot mem zafer ki enn gardri. Li pa mem kone ki bann zanfan la pe fer. Limem li pa konn ni lir ni ekrir.
Detrwa zour apre ki mo finn vinn res kot Rosemay, ler mo finn koumans abitie ar de zanfan la mo desid pou okip zot ledikasion. Sok. Mo gagn sok. Tipol ek Zanzan ki dan siziem (Tipol pe double) pa konn lir, ekrir ousa konte. Me ki zot fer dan lekol ek leson? Mo rapel ti ena dimoun ki ti pe dir ki ena boukou zanfan ki malgre zot al lekol pandan set, wit an, kit lekol san mem ki zot kapav lir, ekrir ousa konte. Mo ti kwar ki zot ti pe ekzarere. Aster mo aprann ki dan Planet-de-Senz mazorite dimoun koumsa. Kouma zot debrouye dan enn lemonn kot bizen konn lir-ekrir pou kapav debat? Kifer sa koumsa? Exklizion? Ousa zenosid par linnyorans? … Ki linnyorans? Okontrer, lekol pa pe reysi koronp zot ar so bann lide bizar. Zot ena enn proteksion natirel kont polision kiltirel. Wi, se sa laverite. Vre kiltir liberte pou sort dan site kouma Planet-de-Senz pou konkerir Gonndouana. Konntou pa pou kapav bar sa. So rengn pre pou fini. Li pou zis enn stati dan lasapel Tantinn Ganga, enn foto dan lasam lapriyer Prem ek Nilou. … Ki mo mama pe fer la? Kifer souvan mo mazinn li?
Bann dimoun dan site finn koumans aksepte mwa. Mo sey viv kouma zot. Pa fasil. Mo finn gagn enn travay dan lizinn kot laplipar bann tifi ek fam site travay. Bien vit patron finn dekouver ki mo ena ledikasion e li finn koumans enteres ar mwa. Mo finn aprann travay la lor vites e lor vites mo finn koumans organiz mo bann pou fer louvraz la al vit. Ler patron ofer mwa pos soupervayzer mo ezite parski mo pa’le mo bann koleg santi ki mo pe mont lor zot latet. Mo finn dimann zot ki zot panse e zot finn dimann mwa aksepte parski lerla mo pou kapav defann zot pli bien. Mo finn reorganiz travay mo bann. Nou travay plis me nou gagn plis. Me kan patron dir mwa pran enn travay biro pou organiz travay bann diferan bann mo prefer refize parski mo kone ki lerla mo pou pran sime Tantinn Ganga. Deza asterlamem mo santi ki mo finn vinn enn pion dan lame patron enn kote ek enn pion dan lame mo prop koleg ki servi mwa pou zot lentere. … Pez nene bwar dilwil, mo bizen travay pou mo bouse manze.
Dimoun dan site konn amize. Zot lamizik kouma zot danse swiv kadans natirel mouvman lavi, eklat timidite ki sivilizasion ipokrit finn fons dan nou krann. Souvandefwa zot envit mwa sant ar zot. Nou finn mont enn ti lorkes e mo pe montre zot seki mwa mo finn aprann dan konservatwar. Bien vit zot pou depas mwa. Zot lentelizans mizikal natirel permet zot absorb nouvo lide vit san perdi zot freser. Kouma zot fer sa?
Nou finn gagn envitasion pou zwe dan fennsifer. Bann organizater finn ofer enn bon fiz. Nou pe gagn popilarite parski nou lamizik diferan. Ena dalon dan lorkes ki kwar ki nou bizen ris enpe dansez dan nou lekip. Piblik kontan sa. Ler mo dir zot ki li pa enn bon lide parski nou bizen abitie nou piblik ekout lamizik ek parol olie get mamzel bouz waya, zot mekontan. Erik mem dir mwa anfoutan ki lepep bizen nisa, pa mesaz dan zoli anbalaz. Me kouma mazorite dakor ar mwa diskision finn aret anplas. …
Lafoul finn rant dan lanbians, parfwa zot mem sant ansam ar nou. Kan nou sant sante lagam zot danse. Kouran pas bien ant nou ek nou piblik. Apre fet ki problem finn lev latet. Zilber ek Kolo ki melanz mas ar larak finn dekontrole e ler koumans kas-fann zot dimann doub par kan nou ti tom dakor ki tou reset pou partaze egal-egal. Zot vinn violan ek vilger e Kolo fons lor mwa pou bat mwa. Sans bann lezot finn tini li, anpes li fer so fraka. Mo sir dime ler li desoule li pou regrete. Bizen dir bann manm fale pa melanz mas ar lalkol. Kan zot zis fim mas zot koul me kan zot melanz sa de la zot vinn bebet.
Pie flanbwayan kot laboutik Taikat kouver ar fler. Saler lete pe donn bal. Preske toulezour vann magazen ZeroDepo vinn rann vizit dan site. Bann ki travay pou gagn zot gratifikasion biento. Komersan pe tap plen. Dimoun dan site pa kwar dan ramas larzan. Lamone sorti pli vit ki li rantre. Tout lazourne gro-gro bafoul larg filwar lor filwar tapaz mizikal dan tou kwen Planet-de-Senz. Rosemay dir mwa ki dan detrwa mwa vann la pou revini e silans pou retourne. Dan vilaz kot mo’nn grandi dimoun pa koumsa. Bann grandimoun dan landrwa toultan dir ki bizen fer lekonomi. Kan gagn enn roupi, depans katroven-dis sou e ramas dis sou. Sa li kouma enn komannman me isi tou enn lot manier. Tantinn Ganga ti pou gagn kriz si li ti vinn viv isi enn sel zour. Me mwa mo trouv zot korek. Kifer soufer aster pou enn meyer dime kan nou kapav zwir enn meyer zordi.
Dan Planet-de-Senz dimoun pa ipokrit. Zot les zot ensten diriz zot lekzistans. Si zot anvi kriye, zot kriye; si zot anvi lev lager, zot lev lager; si zot anvi fer malis, zot fer malis. … Eski zot fer lamour ousa zot fer malis?
Ki pas dan latet enn papa fer enn zafer koumsa? Viol so prop zanfan. Ena enn tifi douz an res pre kot nou ki ansent. So papa ki’nn fer sa. Rosemay dir mwa, ler li trouv mwa soke, ki souvan sa arive. Boug la rant lakaz soule, trap fam bate e lerla viol zanfan. Ankor viktim lalkol. Ki kalite lemonn? Si ou fim mas ou al dan lazol. Rom vande dan tou kwen lari. Pourtan mas kalme fimer, rom eksit biver.
Dan Planet-de-Senz ena bann tranzaksion bizar. Rosemay dir mwa mo pe vinn tro kirye, ena maler ladan. Boukou zenn pe may dan lak ladrog. Kan zot yenn pran zot, zot kapav fer krim pou gagn lamone pou enn doz. Fam kouma zom. Lopital mantal ek prizon ranpli ar bann zanfan Planet-de-Senz me bann trafikan sorti andeor site. Dimoun dan site konn zot. Zis lapolis ki pa kone. Drol! Enn fwa mo finn koz ar detrwa gran dimoun dan landrwa pou gete ki kapav fer pou dam pion bann trafikan, farous zot depi site. Nou finn koumans enn louvraz ar bann zenn; konsiatiz zot lor problem; organiz aktivite korek ki ed dimoun gagn dinite, aret detrir zotmem. Nou’nn koumans servi nou sante ek lamizik pou soutenir mouvman la. Boukou dimoun dan site ti pe felisit nou, ankouraz nou. Me pa tou dimoun ki dakor. Kolo dir ki nou pe melanz lamizik, enn zafer prop, ar bann zafer malprop. Artis pa bizen fer politik. Pa politik sa mo dir li. Travay sosial, travay imen. Ler pas ovot li tousel vot kont. Depi sa li boud ar mwa.
Rosemay ek so de zanfan pa pou la zordi. Zot envite dan maryaz dan enn ti lavil dan les Gonndouana. Enn kouzinn kote so mama pe marye. Mo pa pou gagn letan santi solitid. Apre travay mo ena repetision. Mo pou retourn lakaz bien tar. Mo sir ar lafatig kouma mo poz latet mo pou dormi. …
Repetision finn pas mari bien. Kolo finn aret boude. Mo kwar nou finn revinn torsenn.
Enn sans ena zetwal dan lesiel. Sinon ti pou difisil trouv sime. Dan Planet-de-Senz ekleraz sime enn lix. Enn fwa letan sanz bann lanp brile; laplipar letan sime touf dan nwar. Bizar! Sa loto la koumadir pe swiv mwa. Li’nn aret zis akote mwa. Laport finn ouver. Miray agos. Pa kapav sove. Kikenn chombo mwa, bous mo labous. Zot ris mwa dan loto la. Li demar kouma fles. Senk zom maske. Kat ladan bien kosto. Zot finn bayonn mwa, atas mo lame deryer ledo. Ayo ki pe ariv mwa!
Loto la aret kot enn laplaz lwen ar abitasion. Zot tir mwa dan loto, trenn mwa lor disab, desir mo lenz, met mwa touni. Kat zom tini mwa, kart mo lame-lipie, senkiem la viol mwa sakenn so tour. Ar enn sereng zot pik pwazon dan mo disan. Ler tour senkiem la vini kikenn dir li, ‘Ale gogot, bour li twa aster, bour to malad dan so fes, liki so mama piten la.’ Tou sa finn pas kouma enn kosmar ki long kouma enn leternite. Mo korde ar douler koutpie lor mo lekor. Mo tann loto demare. Apre mo nepli rapel nanye.
Ler mo lizie ouver, mo trouv mwa dan enn ti lakaz tol, lor enn matla. Enn madam anviron senkant-an lor enn ban pe asiz kot mo latet. Kouma mo lizie ouver li dimann mwa si mo pou bwar enpe dite. Mo dir li non. Pli tar mo pou aprann ki ti ariv mwa. Mo ti tom san konesans lor laplaz koumadir ti finn krisifie mwa. Ton Koulall, madam la so misie, gramaten ler li ti pe al lapes, ti trouv mwa san konesans lor laplaz. Li pran so palto pou kasiet mo touni. Ler li trouve ki mo ankor vivan, li lev mwa amenn mwa kot li pou dimann so madam ki pou fer. Eski pou al lapolis ousa non? Matant Alice pa fer konfians lapolis. Li desid pou okip mwa limem. Kifer? Zame mo pou kone. …
Ton Koulall ek Matant Alice finn aksepte ki mo res kot zot. Mo finn gagn enn ti travay dan enn lotel pa lwen ar vilaz kot nou reste. Me mo pe vinn enn fardo pou tou dimoun. Pou enn wi, pou enn non, mo tom malad.
Depi plis ki enn mwa mo lor lili lopital. Mo finn gagn enn malad ki touye san pitie. Senk zom maske finn ponp pwazon dan mo disan. Enn ladan apel Kolo, sa mo sir. Limem dernie ti mont lor mwa. Li ti pe mars ar mafia ladrog. Mo ler pe aprose. Mo onte pou fer mo paran ek Farouk kone. Avan mo tom malad net enn swar mo ti trouv Tantinn Ganga dan lotel kot mo ti pe travay. Mo ti al kasiet. Tantinn Ganga ti abiy an nwar. Li ti paret vie ek fatige. … Farouk, to figir, to parfen pa’le kit mwa. … Pardonn mwa mo gate. Mo ti desir to poem. Aster mo bizen rekonstrir li avan ki tro tar. … To’nn ranpli mo lavi kouma ler dan mo poumon, kouma soley dan lesiel, kouma lapli an Mars … kouma … kouma … kouma rafal enn siklonn, … ble lamer kalm. To’nn ranpli mo lavi, … vinn ranpli mo nam. Les mo kontan twa, les mo donn twa mo lamour, les mo ploz dan to lazwa, mor dan to lebra, … la toultan koste ar twa … Nou res ansam pou touzour. … Les mo kontan twa, ankor kontan twa … tro tar. Ayo ki mo finn fer ar mo lavi? Farouk pa ale! Dir mo mama pa plore, dir papa pa sagren. …
Dir zot lor Montagn Signo mo ti trouv li. Li ti pe trap lame Marie-Madeleine. Dir zot Konntou so rengn finn fini. Zezikri finn revini … Dimann li ed nou kas roulman.