©DEV VIRAHSAWMY AND ICJM
TILAE!
Li dir mwa li lib!
Lib? Kouma kapav lib kan
Menot dan lespri?
ETAE!
Vilen ipokrit!
Li dir mwa mo’enn ipokrit.
Dir ou li enn sen.
FOUTOU!
Kominalism? Chi!
Kouler lapo bar so gete.
Li pa trouv rasism.
BAPRREBAP!
Sa gran oustad sa!
Ki li dir? Limem sover;
So mexinn mirak.
KI TO KWAR?
Mo dalon enn jak!
Li fer lalians ar lennmi
Pou detrir lennmi.
AMBALAO
Palab obzektif,
Koz nenport siyantifik
Samem solision.
REMED
Esklavaz finn mor!
Menot Mamon dan servo,
Li swiv so bourzwa.
LAKE
Li konn so boubou!
Yer diven, zordi dolar.
Get li galoupe!
KIFER?
A Bondie Lamour,
Kifer to les to zanfan
Pran sime lamor?
TAMASA
Siklonn pe vini!
Gardien troupo dan jalsa.
Dime pou get sa!
REGAR KABOSE
Tifi dan loka;
Fam nenenn; garson lazol.
Nou for, nou partou!
LAVI KOTOMIDOR!
Samdi-Dimans amize;
Lendi kordonie!
Viv lavi kotomidor!
Zordi travay, zordi manze;
Dime get dime!
Kifer to’le mo pran kont?
Kifer to’le mo pran kont?
Samdi-Dimans amize;
Lendi kordonie!
Mardi, Merkredi, Zedi
Vandredi vini
Ala mo trase
Fer pitay rantre.
Samdi depanse;
Dimans amize;
Lendi pran prete.
Kifer to’le mo fer kont?
Kifer to’le mo pran kont?
Samdi-Dimans amize;
Lendi kordonie!
Kan personn pa’le pret mwa,
Pran san dimande;
Kreansie tro ekzize,
Mo kas so lagel;
Boutikie pa donn kredi,
Mo defons laport;
Kifer to’le mo travay?
Kifer to’le mo kas kot?
Kifer to’le mo rente?
Bondie pa ti dir
Amize-miltipliye?
Kifer to’le mo pran kont?
Kifer to’le mo pran kont?
Samdi-Dimans amize;
Lendi kordonie!
Amize baba!
Bate sa sega la!
Kifer to’le mo pran kont?
Kifer to’le mo pran kont?
PA PLORE
Pa Plore Zezi!
To zanfan prefer vodor.
Pardonn ti lespri!
MAMON KING
Troupo dan fiesta;
Lespri Sen pe bat lamok.
Gardien dan nisa.
MOLOK
Mazeste Molok lor tronn
Donn lord bann Mamlouk;
Ala mous ver antoure,
Azenou, priye
Ziska ki zenou ize.
Mamon satisfe;
Zanfan ekoute.
Zet zot dan dife!
KAVERN ALIBABA
Devier bann latab!
Dan kavern Alibaba
Bondie pa reste.
PARDONE?
Pardon pa vedir
Bliye, donn li sans refer.
Pardon li vedir
Detrir masinn dominer;
Tengn rengn fer mizer.
Dominer vinn dominer
Kan pouvwar kraz kor
Zame so vant plen;
Plis li manze, plis li fen.
Pardon pa vedir
Bliye, donn li sans refer.
Vre Pardon vedir
Tengn rengn dominer.
DISIP ZEZI
Vre disip Zezi
Pa rod seke dan banke
Anperer Romen.
SWIV BON LEKZANP
Dinite vedir
Pa al rod tibout zwisans
Dan kazot Pilat.
ALA FASIL LA!
Kifer al lekol?
Al aprann lir ek ekrir?
Mo konn koze, pa ase?
Kifer fer zefor?
Lanatir pa donn ase
Oxizenn pou respire?
Kifer pran traka?
Pie fri dan lakour vwazen
Garni ar douser lete,
Fangouren ek tamaren.
Kifer donn lapenn?
Si konn trase, dres papie
Kapav gout tou bann delis
San kas kot, san fatig nam.
Aster dir kifer
Mo bizen rod enn boulo?
Papay anpandan lor pie,
Nek kase pou mo manze.
DERANZE
Yer ansam ar nou.
Zordi dan pale bourzwa
Li ranz roupi nef.
LAGAZET
Lontan lagazet
Ti permet nou diskite.
Aster kout matrak!
LIBERTE
Pa manze lespri!
Zordi zouti propagann
Fer nou reflesi.
LAPE?
Li ole lape.
Li rant dan lagel loulou
Pou fit so ledan.
PARDON
Li ole pardon.
Li pa aksepte erer;
Li dir nou tourn paz.
LAZISTIS
Li’le lazistis
Me li servi zarm Hitler
Pou fer so lalwa.
LAMOUR
Li ole lamour.
Me li fann so lapipi,
Anpes nou trouv kler.
DEVLOPMAN
Li koz devlopman
Me li’le pran tou pou li,
Mem koken bagas.
LAPRIYER
Mwann manifeste?
Ala li tap lame la!
Pa dan so pei!
ENN BON KOUT PLIM
Li ekrir zoli lartik,
Personn pa konpran.
Enn sans personn pa konpran,
Kapav gagn bate!
Li finn gagn ledikasion,
Li’nn lir gran-gran liv.
Li finn poz so konesans
Kot lipie Mamon
E Mamon so serviter
Fer so labous dou.
Disip Mamon dan mangann,
Partou gagn li bonn.
Me tansion vag pe leve,
Brizan defonse.
LI ENN RASIS LI?
Li pa enn rasis,
Li zis mars ar bann rasis;
Li pa enn rasis,
Li zis koz koze rasis;
Li pa enn rasis,
Li zis pans panse rasis;
Li pa enn rasis,
Li zis kontan bann rasis;
Li pa enn rasis,
Li dir zis bannla kone,
Li dir zis li ki kone,
Li kone, bannla kone;
Zot ena enn ‘savoir-faire’
Ki zis zot bann ki ena;
Oblize marye pike,
Tou bann kone enn kote,
Bann pa kone lot kote;
Li peyna okenn konplex,
Li kone ki li kone,
Ki zis so bann ki kone.
Li pa enn rasis!
Li pa enn rasis?
MWA KI MWA?
Mo Bondie so lizie ble,
Mo Bondie so seve blon;
Li bwar diven, pa kwar rom;
Li koz Franche, zevoudi,
Pa kwar li konpran patwa.
Mo Bondie so lizie ble,
Mo Bondie so seve blon;
Li mars ar lerwa, larenn;
Li roul dan so Sitroenn;
Li konzig bien verb ‘avoir’.
Mo Bondie so lizie ble,
Mo Bondie so seve blon;
Li beni tou bann labank,
Sardaso ek portavion;
Li air bann teroris.
Mo Bondie so lizie ble,
Mo Bondie so seve blon;
Li modi Ti-Afriken
Ki pa ena lizie ble,
Ki pa ena seve blon.
Mo Bondie so lizie ble,
Mo Bondie so seve blon.
Mo bizen fer bon zanfan,
Gagn enn plas dan depandans
Dan Grannkaz mo gran Senier.
Mo Bondie so lizie ble,
Mo Bondie so seve blon.
Mo Bondie so lizie ble,
Mo Bondie so seve blon.
PARSKI
Parski mo lapo maron,
Parski mo seve nwar-drwat,
Parski mo al sivala
To dir mo enn zangarna.
Parski nou pa koz parey,
Parski mo met langouti,
Parski mo manz farata
To dir mo enn bachara.
Parski ar koko, banann
Mo dir Bondie namaste;
Parski ar kanf, sanbrani
Mo dir mo Bondie mersi;
Parski mo kiltir enn lot
To’nn bliye get mo lafwa;
Parski mo sistem enn lot
To pa kwar nou mem nasion.
Ouver to lizie matlo!
Pa les paret anbet twa!
Twa ek mwa kan nou ansam
Nou fer mirak kontinie.
KAPAV SA?
Eski kapav sa?
Koriz trwa siek enzistis?
Kifer pa kapav?
ZAVARI
Lerla zafer sal!
Kan gardien troupo fer fos,
Agno tom dan trou.
ENN IDEAL
Proze Emaniel
Li enn regar dan fitir
Kot boner fleri.
NOVAM 2007
GRAFITI LITERER MORISIEN 2
( sonet demiporsion)
PROLOG
Yer dan nou kote Lafrik
Avek sanzman klimatik
Lazeng ti vinn savana;
Nou anset desann lor pie
Mars lor so lapat deryer.
Zordi sanzman revini;
Eski nou pe vinn enn lot?
2,000,000 LANE
Sort lor pie, al Savana,
De milion lane pli tar
Zarden finn vinn enn dezer.
Dir mwa ki pou fer aster?
Par milion nou pe nwaye;
Par milion peyna manze.
Dir mwa ki pou fer aster?
KI POU FER?
Anou refer mem zafer!
Refer seki nou konn fer!
Non! Non! Efase-refer!
Reset yer tro-tro amer.
Lespri zordi, lespri yer
Alala zot pe lager!
Sakenn kwar li siperyer.
PAROL PROFETIK!
Kot pase mo pe tande
“Sa pou mwa, sa ‘si pou mwa!”
De milion lane pli tar
Apre enn gran marenwar.
Kan mo pou tann zot dir mwa:
“Pa pou nou sa, pa pou nou;
Pou zanfan ek tizanfan.”
ASTER KI POU FER?
Apre peryod marenwar
Zerm renesans ti eklo
Nouvo flora ek fona,
Nouvo lazeng ek laplenn.
Parsi-parla ti ena
Reskape kiltir avan.
Eski zot pou viv ansam?
RESKAPE KILTIR AVAN
Reskape kiltir avan
Ti ena so liv sakre,
Konesans siyantifik,
Konpetans teknolozik.
Me sanzman lekor, lespri
Ti bizen enn bon kout nef
Sinon li refer mem gaf.
DAN NOUVO SAVANN
Laba dan nouvo savann
Enn nouvo fona pe ne.
Si li ena tre zako,
Li osi enpe zwazo.
Si zako konn anvole
Boukou problem pou regle.
Tansion li vinn bonbardie!
ETE OUSA ENA?
Imen-Zako konn enn verb;
Verb ‘ete’ li finn bliye.
Plis ena, plis li ole;
Plis gagne, plis li rode;
Pa konn done, li zis pran.
Imen-Zwazo li konpran
‘Ete’ pli for ki ‘ena’?
SANZ GETE
Imen-Zwazo dan lezer
Trouv partou enpe pli kler;
Imen-Zako par anba
Get feyaz, pa trouv danbwa.
Si sa de la trap lame,
Aprann partaze. O.K.
Me si zot desid lager?
NOUVO SIVILIZASION
Enn blok apel Zezikri;
Enn lot blok apel Gandhi;
Aster amenn zot Shakti.
Kan Lamour ek so Shakti
Zwenn Pardon ek so Shakti
Zwenn Lape ek so Shakti
Lerla lavenir dir wi.
DIVERSITE
Plen tenk rapas fer voras;
Ras bann lerb ki nouri vas;
Koup bann pie ki donn bibas;
Bril bann fler ki pa donn kas.
Partou li plant so roupi,
Bliye net diversite
Ziska ki Later dir “Bas!”.
KIFER?
Pol Nor ek Pol Sid ti fonn?
Siklonn souvan ti violan?
Inondasion dan dezer?
Lasesres dan karo may?
Flora ek Fona ti mor?
Poumon tibaba ti plat?
Zarden ti vinn simitier?
LOT MANIER
Kapav viv enn lot manier?
Prodwir seki nou bizen;
Pa bizen fer letalaz;
Pa bizen fer gaspiyaz;
Ankouraz diversite:
Diversite biolozik,
Diversite kiltirel.
MONO
Monopol fer dominer;
Monokiltir touy later;
Monolog li bien-bien rann;
Monotoni mank lagam.
To’le ranz seki nouvo?
Partou met diversite;
Lavi bizen varyete.
MAXI
King Maxi kontan Ena,
So gate, koko-seri;
Ena li kontan maxi,
Pli li gran, pli li zoli.
Enn pa ase, bizen mil;
Kan gagn mil bizen milion.
Lerla bom vers destriksion.
IMEN-ZWAZO
Imen-Zwazo ena sans.
Li servi lipie, lezel;
Li servi so lespri ‘si.
Li get lavi par lao;
Li get lavi par anba,
Ansilkan, sirlekote.
Kapav trouv erer lotla.
IMEN-ZWAZO MIGRATER
Imen-Zwazo migrater
Aster pe peple later.
Ar so de lezel pwisan
Li explor tou kontinan.
Li servi so konesans
Pou kontrol rol bann nwizans,
Anpes malang souk zwisans.
ZEZI, GANDHI EK SHAKTI
Imen-Zwazo trap lame
Imen-Zako, amenn li
Lor latet enn montagn ot
Kot kapav get lorizon
Grandi amizir monte.
Lerla li konpran lespri
Zezi, Gandhi ek Shakti.
NOVAM 2007