©Institut Cardinal Jean Margeot (ICJM), 1, Celicourt Antelme street, Rose Hill, Mauritius.
ENVOKASION
O Saraswati, ed tou bann pagla
Fer dimoun konpran bez dan douniya;
Garrbarr li partou; dife dan Langka.
Kan pagla koze, zot tou sikane
Me pa fer nanye, nou finn abitie
Tann zot gro zoure, grosie ensilte.
Nou pa pou’aret dir, mem zot fer lagel,
Ki dan nou kalbas ena bon dimiel
Pou seki kontan bote larkansiel.
ZISTWAR EPIK PAGLA
AK 1
1
Lontan-lontan ti ena enn pei
Lor enn lil beni kot reyon soley
Kares tou bann pie, anpes zot gagn fre;
Kot dilo sale nouri mangliye
Ki okip baba pwason, krab, ourit
E anpes bann vag fer ensinifian;
Gard lakot bien fit, bar gorl zavari.
Bann zanfan pei Boukie-Banane
Ti konn lir lor pie letan ki sanze,
Sezon ki fini, sezon ki vini.
Zot ti konn nom plant, nom fler ek zwazo;
Zot ti konn okip verze, potaze,
Troupo zanimo; tres lapay kann sek
Ek bren petiver pou anpes lapli,
Soley ek divan fer fraka partou
Dan lakaz, lakwizinn ek lekiri;
Zot ti konn ranz patang ek rwadezer;
Met nay ar toupi pou fer li danse
Me zot pa ti kapav anpes siklonn
Ek lepidemi fer leker fermal.
Ti’ena enn Bwana ki ti al lot pey
Souvan-souvan pou toutsort tranzaksion.
Li ti enn disip devlopman beton,
Modernizasion, globalizasion.
So moto ti “Bizen balye Jangli”.
Tou dimoun, so gran kouma so piti,
Ti panse ki zot sover ti vini.
Aster lavi ti pou ameliore;
Boukie-Banane ti pou zet doti
Pou met redengot; ‘voiture’ ti pou roul
Lor sime saret. Baybay laboutik!
Viv sipermarket! Bliye servolan
Ek gouli-dannta! Pou viv kouma blan!
Bes latet, fonse ver nouvo dime
Koltare, betone ek karbone.
Exitasion ti depas tou limit;
Rev grander ti vinn patang-kas-lalinn;
Partou-partou, larmwar depas kornis.
Yer, avantier ti aret existe.
Tou dimoun sir ki zis dime ki mir;
Tou lezot fri kontsezon, fri fletri
Ki zis bon pou zet dan saret salte.
Bwana ti vinn Gran Prezidan Bwana
E poster zean san katakata
Ti fer bann fatra oblize konpran
Limem veritab Trenp, Bolsonaro,
Modi (pa modi) ek lezot zoro.
Ti koumans met prop lafore ebenn –
Dibwa disparet me dilwil palmis
Fer bankie kontan. Dan dilo mem senn:
Dan zot tom, mangliye beni touris,
Zoli laplaz ek gran lotel delix;
Dir labours, labank, ofshor redi mix.
Prezidan so lakot ti monte mem.
Tou so chamcha ti dan mari kemkem.
Enn sel ti lavwa ti koz lot manier.
“Personn pa pran kont. So latet pa bon!
Li enn pagla sa. Li nek radote.”
Prezidan ti dir, dapre BBC,
Rajo ek teve Boukie-Banane.
Pagla so lavi ti enn gran mister.
Kouma li ti pran nesans lor later?
2
Boner-boner Vandredi gramaten,
Lalita, Basdew, avan al travay,
Ti aret kot kalimay zot vilaz
Pou fer enn pouja e dimann Bondie
Donn zot enn zanfan. Toulezour koup la
Dimann mem zafer depi plis ki dis
Banane pase san dekouraze.
Ler zot ti pe fer zot seremoni,
Zot ti tann enn ti lavwa par deryer
Kalimay koste ar bor larivier.
Vit-vit zot ti al kot son la sorti.
Alala mirak! Ti’ena enn baba
Lor enn tapi lerb, ti pe tet so pous.
Lalita ti vit ploy li dan sari
E Basdew ti pran sime laboutik
Pou aste dile pou zot ti baba.
Zot ti deside pou’apel li Kamal
Parski zot ti sir zanfan ki sorti
Dan bor larivier, malgre so labou,
Enn zour pou al drwat dan leker lesiel.
Amizir Kamal ti pe vinn pli gran,
So paran ti pe koumans ena dout
Ki zot ti finn fer enn mari erer:
Olie apel li Kamal, fler Lotis,
Ti bizen apel li Zamal Potis.
Olie al lekol aprann lir-konte,
Li ti pas letan dan karo Vavang,
Gout bann fri sovaz, koz ar bann zwazo,
Zwe ar papiyon ki ti zwe ar li;
Li ti koz ar fler ki ti koz ar li;
Mous zonn, mous dimiel zame ti pik li
Parski pou zot tou li ti zot kamwad.
Ler li ti vinn gran, gagn laz pou marye,
Olie rod tifi, li ti ranz maray
Omilie danbwa lwen ar tou dimoun.
Pa kone kouma me li ti konn bien
Tranzaksion Bwana ki ti pe detrir
Lemonn natirel pou ki tou dimoun
Vinn esklav Mamon, selebre pitay.
Mo kwar, mo pa sir, toulegramaten,
Nam Mama Later ti pe koz ar li
Pou gid so lavi ver nouvo dime;
Pou fer li konpran dega Prezidan.
Amizir letan kontinie koule,
Personalite ek repitasion
Kamal ti pe vinn deplizanpli for
E bann dirizan pa ti pe konpran
Kifer enn pagla ti pe gagn otan
Admirasion ek felisitasion
Ar bann tidimoun ki ti bizen fier
Seki Prezidan ti pe akonpli.
Mem si BBC, teve ek rajo
Boukie-Banane, ti fer koumadir
Li pa ekziste, lagazet, rajo
Ek stasion onnlayn ki endepandan
Ti koz so koze. So gran labarb blan,
So regar persan, silouet sadou,
Parol parabol ti pe enpresionn
Gran kouma piti; ti fer gouvernman
Kime ar laraz. – “Avoy li manze!”
– “Pa fer sa erer, li pou vinn martir.
E lerla, matlo, nou bez opliryel.”
3
Ler Gran Prezidan Boukie-Banane
Ti anons so plan plant kann ek dite
Parski prezidan enn lot repiblik
Ti kontan disik dan so tas kafe,
So madam pa ti kontan bwar kafe,
Ti prefer dite, tou bann depite
Ek konseye ti diboute ansam,
Aplodi ansam e kriye ansam,
“Enn mari lide!”, enn lavwa jangli,
Sipa kot sorti, ti dir ar lafors,
“Pa tous lafore kot zanfan Bondie
Viv annarmoni ar Mama Later!
Akoz zot gabzi, dime sovsouri
Pou vinn rod manze lor zot pie leksi.”
BBC teve ek rajo FM
Ti zis boufonn li parski bann jangli
Kontan bwar pisar dan lamok kapstann.
Kan Sonexelans Boukie-Banane
Ti anons program devlopman touris,
Mem lavwa ti dir ar lafors loraz,
“Pa tous lafore mangliye kot krab,
Pwason ek ourit okip zot baba;
Tansion, ler dime zot vant pe kriye,
Napeyna nana pou nouri baba.”
Prezidan limem, lor televizion,
Vinn dimann dimoun pa ekout “Pagla”
Ki mars ar ennmi ki anvi koken
Lide Prezidan pou fer zot pei
Gagn tou benefis devlopman touris.
Kan gou ti sanze e dimoun lot pey
Ti prefer bwar zot kafe san disik,
Lider Maximo Boukie-Banane
Ti desid ras kann, plant diri-dible.
BBC Rajo ek televizion
Ti anons nouvel revolisioner;
Bann propriyeter tabisman disik
Ti konn negosie bon konpansasion.
Apre zot ti felisit Prezidan
Pou so lisidite patriyotik.
Tou dimoun dakor, exepte enn sel.
So gran lavwa kalm, so expresion dous
Ti sap lor kal brit: “Aret fer kouyon!
Diri ek dible isi pa pouse.
Zot latet pa bon? Friyapen, arouy,
Batat, may, maniok, sa ki lavenir.”
Samem dernie fwa, Pagla ti koze.
Li ti deside viv net dan silans.
Gouvernman kontan, tabisman kontan
Parski pikan dan deryer ti fonndos.
Vit-vit, zot ti sir, dimoun pou bliye
Bann koze lagign ki Pagla seme.
Sa ti preske vre me ti’ena detrwa
Latet brile ki ti ekrir dan liv
Bann parol Pagla pou posterite.
Me enn zafer drol ti pe deroule.
Lor enn touf lerb deryer vie kalimay,
Pre kot larivier, souvan ti ena
Bouke zoli fler, male fler sakre.
Gouvernman pa ti pran sa kont ditou;
Plis enportan ti silans latet dir.
Plitar enn striktir ros bor larivier
Ti pe koumans lev so latet frengan
E kouma mazik, toulebanane
Li ti pe vinn plis gayar-enpozan.
Apart fler sezon, ti’ena lot zafer:
Labouzi, sanbrani, kaligrafi.
Lider Siprem ti koumans santi lay.
Tansion enn nouvo kilt rod pran so plas!
Bizen kraz dizef serpan lor vites;
Pa les pei vinn enn kales kase.
4
Lider Bienneme ti konvok expre
Enn renion dirzans pou pran desizion.
So lekzekitif ti bien okouran
Renion la ti zis enn formalite.
Seki li ti finn fini deside,
Zot ti pou vot alinanimite.
Zot tou ti bizen fer bien atansion
Pa les okenn son kas so soulezon.
Bizen vey tonbaz, konpran so bataz!
– “Nou ena pou pran enn gran desizion
Pou kraz latet jab ki deklar sadou,
Ki pe nway pei dan siperstision.
Pagla bien vivan; servi relizion
Pou brouy lespri enn popilasion bet,
Iletre, kouyon; san get pli divan,
Rant dan lasos jab, kwar tou propagann,
Pa servi lespri. Tro boukou bourrbak!
Kisannla anvi propoz enn program?”
Enn silans lamor ti dam tou bann pion.
Apre trwa segonn, tou so bann minis,
Minis-konseye, konseye minis
Ti kriye anker leson konn par ker
Kouma enn refren kantik oblize:
“Seki ou dir nou, samem ki bizen!”
– “BBC rajo ek televizion
Zot kouma gounga, pa konn pas mesaz;
Olie lev lepep kont malang Pagla
Zot pas bann program lor bann gran profet
Ki dan lepase ti amenn progre;
Nou prop Sifon Ble met bel-bel foto
Pou dir tou dimoun “ATANSION DANZE!”
Ennmi repiblik gagn li mari bonn;
San okenn zefor zot lakot monte.
Dir ki bizen fer! Be koze, foutou!”
– “Patron ou ki bos! Ou ki plis kone.
Seki ou dir nou, samem ki bizen!”
– “Lepep bachara bwar dilo dir wi;
Ekout propagann vadire samem
Lamone kontan. Ki nou bizen fer?
Be koze toutouk! Koze bann tonken!”
“Patron ou ki bos! Ou ki plis kone.
Seki ou dir nou, samem ki bizen!”
– “Ala ki mo kwar ki nou bizen fer.
Nou met enn bom, eklat zot … samem…
Sipa tonbo-tanp, sipa mozole;
Fer lapolis dir ki zot ena prev
Ki enn group teroris ekolozik
Responsab sa krim kont nou repiblik.
Sa pou permet nou ferm lagel tou bann
Dirizan mouvman “PAGLA PA PAGLA”.
AVOY ZOT TOU TRIY LANTI KOT LARENN!”
Premie Minis gagn kouraz pou koze.
– “Patron, ou’enn zeni! Peyna ou segon!”
– “Bon, aster se zot ki pou fer louvraz.
Swiv mo enstriksion. Dezord pou dan lord!”
5
– “Nou enteronp nou lemision pou donn
Enn move nouvel. Ekoteroris
Finn detrir tonbo anz-gardien pei
Pou anpes progre Boukie-Banane.
Nou Prezidan finn al depoz enn zerb
Pou salie memwar anz gardien pei.
Pli tar BBC pou donn plis detay
Lor sa trazedi ki boulvers nou tou.”
AK 2
Labank Galaktik ki ti pe kontrol
Finans tou pei ti prezant zefor
Boukie-Banane kouma enn model
Pou tou bann pei dan ti galaxi
ZESTOUYKONESANS, model devlopman.
BBC rajo ek televizion
Gramaten-tanto ti pe nek koz sa.
Li pa ti manti ki sa pei la
Ti pe vinn bien ris me ki anmemtan,
Sa pa bon pou dir, ti’ena boukou plis
Zom, fam ek zanfan ki pa ti kapav
Viv lavi normal. Labank Galaktik
Ti pas gom lor la parski miliarder,
Ki diriz labank, zot bien ankoler
Kan bann nenport koz bann koze nenport.
Boukou pitay ti pe rant dan pei,
Dan bann kont ofshor; lamone malang
Dan lame dobi espesialize
Ti pe vinn bien prop – kotomay manti –
E lekonomi ti aret prodwir
Pou konsomasion; ti prefer lotri,
Lalwa kazino, met for pou gagn for.
Labank Galaktik ti vinn enprimer
Biye tou kouler ki ti pe fini
Dan imans kofor entergalaktik.
Zenes san travay, zanfan san manze,
Se zis enn palab tou bann ki zalou
Vila ar pisinn, limo kaspake,
Lavi siperlix bann selebrite.
Gouvernman ti sir pa pou’ena pagla
Pou vinn kas nisa bizness san frontier.
Enn sel makadam! Dan bann ros tonbo
Enn gran pie etranz, resanble pipal,
Ant enn pie lafours ek enn pie lila,
Ti pe tal so brans ar fey parfime
E touletanto plizier zom ek fam
Ti pe rasanble anba tonel ver
Pou fer lapriyer e sant bann kirrtann.
Bann devo Mamon pa ti pran sa kont;
Kan biznes donn bal, touleres folklor.
Personn nepli koz devlopman pei
Ki donn tou dimoun manze ek lakaz;
Zot tou sant for-for GALAXIZASION.
Rises galaxi li priyoriter.
Zis bann enbesil, sekter, tilespri
Fixe lor detay, bliye esansiel.
Me bann malere, anba pie lila,
Ti pe fer lafoul sak zour vinn pli gran;
Lamizik bajann, resital kirrtann
Ti pe vwayaze lor ledo divan,
Ti pe rant partou, dan vilaz, lavil,
Dan maray, pale, anpes Prezidan
Gagn somey anpe; anpes biznesmenn
Kont biye anpe; anpes tranzaksion
Negosie anpe; met lak ar roulman.
Bankie, finansie, gouvernman foulous
Ti desid ansam pou marye pike,
Fann ar sibversif, met zot dan zot plas.
Ti bizen trouv enn exkiz pou anpes
Dimoun rasanble. Pa kapav fer brit
Parski bann media lokal ek deor,
ONG lokal, ONG deor,
Sirtou Amnesti Enternasional
Pou lev enn kabal, gat repitasion
Boukie-Banane e bann diktater
Rasis ek fasis pou rant dan sega
Zis pou sey regagn enn virzinite.
Ki ti bizen fer? Ki ti kapav fer?
Enn kou enn teter, so bet depas kad,
Tern en terne ki fer zot tou soke.
Samem ki bizen! Zot ti deside
Ki enn maladi pe atak pei;
Li bien kontazie; bizen enterdi
Tou rasanbleman dan karo, biro,
Lekol ek legliz. Si napa fer sa
Pou ena lamor, boukou-boukou mor.
Mem lekonomi ti pou rant dan kriz,
Bizen pez nene, bwar dilwil botris
Pou sov lavenir. Sel fason touy tret,
Garanti viktwar liberte biznes.
Zot ti desid pou kre enn isteri
Lor nanyeditou; zis fer dimoun per
Pou ki nanye pa deranz zot program.
Deforestasion, devlopman beton,
Destriksion diversite biolozik,
Lenerzi fosil ti pe fer ravaz
Pandan ki kofor ti pe gonfle ar
Deviz malgagne entergalaktik.
Lider politik ek ekonomik,
Sosio-kiltirel, sosio-relizie
Ar enn sel lavwa ti pe koz ansam
Pou sant mem sante: apart lenfiennza
Boukie-Banane li anbonnsante;
Resofman global, sanzman klimatik
Se zis propagann bann latet brile,
Enn pogne teroris ekolozik.
Tou pou vinn korek si nou met nou mask,
Gard distans de met, pa al dan lafoul
Parski labamem ena bel treboul.
Lor televizion Komiserdpolis
Ti enform piblik ki rekalsitran
Pou fini antray, kikfwa met pandi.
Mazorite ti aksepte modord
Me ti ena ki kwar dan vie mesaz;
Ki rapel slogan, “PAGLA PA PAGLA”
E zot ti pe fer tipti-tipti group
Ki ti pe zwenn-zwenn anba pie lafours
Pou sant ansourdinn vie sante lontan.
Malgre demanti bann lotorite,
Dega ti pe kontinie fer lalwa:
Dan sezon lapli partou ti res sek;
Dan sezon freser, saler ti donn bal;
Bann fri sezonie, bien mengi-mengi,
Pa ti’ena sezon depi mwa Zanvie
Ziska mwa Desam. Gagn sagren get zot.
Siklonn nepli ti lir kalandriye;
Kontsezon ti vinn nouvo labitid.
Boukie-Banane so por prensipal
Ti apel Troumay. Atraver miray
Ek baraz beton, administrasion
Ti bien reysi fer lamer rekile.
Me depi enpe letan oblize
Reos nivo bann miray ek baraz
Pou anpes dilo inond kapital.
Dapre gouvernman sa ti zis enn ti
Katastrof natirel san konsekans.
Kan nivo lamer kontinie monte
Enn lot katastrof ti lev so latet.
Laplaz inonde. Olie piedanlo,
Likou dan dilo. Lotelri kriye,
Rod konpansasion. Travayer kriye,
Rod soutien leta. Labank Galaktik
Kontinie enprim biye fos valer
Pou donn lenpresion problem pe regle.
BBC rajo ek televizion
Ti pe kontinie sey fer tou dimoun
Glis lor so diber me detanzantan
Ti pe tann grogne lavwa popiler
Ki ti pe santi Pagla pa pagla.
Zot ti pe koumans rapel enn lavwa
Ki ti pe dir zot fer bien atansion
Parski lanatir pa pou axepte
Kontinie viol li. Li konn bez koutpie!
Bann marsan lesans, bis, loto, kamion
Refiz axepte ki zot responsab;
Mem zafer pou bann santral elektrik.
Zot tou ti akiz bann marsan maler,
Detrwa teroris ki pe fann rimer,
Swadizan karbonn ki gran responsab.
Kan pie pe kasiet grander lafore,
Veritab problem kasiet dan feyaz.
Ensandi global, gran kriz klimatik
Dan latet dimoun ti parey kouma
Fim siyans fiksion: bon divertisman.
Letansa bankie ti pe pran kontrol
Tou bann laparey ki diriz leta.
Agrikilter ek bann endistriyel
Zot rol ti mike; bann politisien
Ti aprann dans vals bankie dirize.
Lider politik ek ekonomik
Ti pas zot letan boufonn siyantis,
Tret ekolozis kouma teroris,
Ignor dekouvert siyans medikal
Ki pe warning bann ki tret zanimo
Vadire zot zis enstriman profi;
Konsider later kouma marsandiz;
Konsider dimoun kouma nimero,
San idantite ek san dinite.
Enn robo pou zot ena plis valer
Parski li pa rod konze maladi;
Zame li gagn fen, zame li gagn swaf;
Li pa fatige travay 24 er
Par zour, set zour par semenn dafile.
Seki enportan se fer lamone,
Fer lamone ek ankor lamone.
Bann ki ti dan bien pa ti poz kestion;
Bann ki ti dan pens rapel tanzantan
Parol enn pagla ki pa ti pagla:
“Kan katora vid, pitay vinn lapay.”
Diri ek dible dan bazar mondial
Ti pe vinn bien rar akoz move tan
Ek dilo somat dan karo manze.
Depi bien lontan dimoun ti aret
Okip zot zarden parski ti dir zot
Export prodiksion, enport nouritir
Samem ki apel sivilizasion.
Larenn Basmati ti regle pale;
Prodiksion lokal kouma friyapen,
Batat, maniok, may, arouy, pomdeter
Sa zis bann jangli kapav apresie.
Dan boukou pei, gratsiel ti fezer
Me bann karo may ti pe pas mizer;
Kolonn elektrik ti mari frengan
Me pie friyapen ti bes latet net;
Lendistri lotel ti pe kaspake
Me marsan pwason ti pe bat lamok;
Lotorout ti plen ar ‘voiture’ delix
Me obezite ek so frenn jabet
Ti okip lili lopital piblik
Ek ‘le lit’ prive – zot pa get figir.
Amizir letan ti pe fann pikan,
Bann vila delix ti pe akapar
Tou later fertil dan pei Pagla;
Lotorout miltileen ti vinn rival
Lapis avion dan erport nasional,
Enternasional, entersideral.
Malgre larises ti pe fer vantar,
Dan leker dimoun Boukie-Banane
Ti ena trites parski ti bien kler
Ki nek dis poursan ti ena kontrol
Katroven dis poursan tou larises,
Parey kouma dan lanpir dominer.
Bann zanfan ti pe al dormi aswar
Ler vant pe kriye; boukou-boukou zenn,
Tifi ek garson, pa ti gagn travay
Mem zot ti ena diplom dan zot pos;
Boukou travayer, malgre experyans,
Ti tom lor lapay; boukou zenn ek vie,
So zom kouma fam, ti pe swiside;
Violans ti pe vinn kiltir nasional;
Vol avek violans, viol par geng rasis,
Ti pe fane kouma lepidemi;
Pa ti get figir; tou pas dan pake.
Grenie ti vid net. Bato basmati,
Bato sereal ti aret vini;
Boukou laboutik lavil, lakanpagn
Ti pe ferm laport; letazer ti vid.
Misie Prezidan ek so gouvernman
Ti pe dir dimoun bizen pran pasians;
Difikilte la li bien pasazer;
Tou pou rant dan lord; falepa ekout
Azan teroris ki pe fann rimer
Lor dimoun onet, gramaten-tanto.
Apre lapli, botan vini. Nespa!
Me pa ti paret ki sa botan la
Ti anvi vini. Laplipar dimoun
Ti pe koumans kwar ki, si zot get bien,
Pagla so koze ti’ena plis valer.
Mouvman nasional ‘Pagla Pa Pagla”,
PPP ti pe vinn senbol lespwar.
Misie Prezidan ek so gouvernman
Ti prefer swazir sime diktater;
Servi lapolis, larme ek espion
Pou kraz latet bann lider PPP;
Rekonpans bann sef sosio-kiltirel
Ar boukou pitay, zoli promosion,
Sak fwa ki zot sit verse liv sakre
Pou dir ki zot bos, Misie Prezidan,
Li enn avatar, pa ditou batar,
Enn veritab far, anvwayededie
Pou ranz paradi Lanpir Galaxi.
Misie Prezidan ek so gouvernman,
Ek so bann souser ki konn pas siro,
Ki konn profite, tir kanet dan zwe,
Ti pran desizion pou servi baton.
Oblize fer sa parski bann bourik
Ti refiz karot ki zot gouvernman
Ti pe promet zot, si fer bon zanfan.
Represion donn bal sou letadirzans;
Konstitision ti ferm dan enn tirwar
Ranpli ar karya; sazes Prezidan,
‘Samem nou bondie’ ti vinn enn manntra.
Letansa, anba pie lafours, lafoul
Zouranzour ti pe revandik zot drwa.
Me plis enportan, bann parol Pagla
Deplizanpli ti pe paret bien vre.
“Eski Pagla pa ti enn mesaze?
Li ti vinn dir nou ki pou arive
Me nou pa ti’le konn laverite.
Ler finn arive pou nou diboute,
Lame dan lame, pou ranz nou dime.”
Aster laplipar ti pe pans koumsa.
Aster koumadir somey ti pe fonn.
Souvan dan zot rev zot tou ti pe tann
Enn lavwa lweten dir zot zantiman
Falepa lager kont Mama Later;
Si li ankoler, nou regret nou sor.
Aster zot konpran vie proverb lontan:
“Kan nou sem koutvan, toufann fer lakoup.”
AK 3
Misie Prezidan ek so gouvernman
Ti realize ki program bankie,
Bann disip Mamon, ki kwar lanatir
Lamone kontan, ti gran responsab
Garrbarr ki ti pe fer lavi korde
Me zot pa ti’ena ni lisidite,
Ni kapasite, ni mem volonte
Pou koumans panse ki kapav ena
Enn lot manier viv, enn lot relasion
Dimoun ar dimoun, ar Mama Later.
Zot kanpagn fer per, kanpagn represion
Ti pe bat lamok parski laplipar
Ti fini konpran ki ena sime
Pou ki dimoun viv anakorite
Ar lezot dimoun ek ar lanatir.
San rod permision bann barrka saheb,
Dimoun lor lakot, lame dan lame,
Ti koumans plant bann ti pous mangliye,
Okip zot lagon, anpes brakonie
Vinn fer zot ravaz. Dan tou bann vilaz,
Peser ek planter, bann korperativ
Ti pe bourzone grasa devosion,
Zefor, landirans tou bann travayer
Later ek lamer. Anplis tou bann zenn,
De kote sime, ti pe plant bann pie
Kouma friyapen, zak ek bred mouroum;
Dan lekol, zanfan, apart lir-ekrir,
Ti pe aprann zardinaz ek lelvaz
San pas par minis ki depi lontan
Nepli trouv so bout. Olie gouvernman
Santral deside e anba bizen
Ekzekit bann lord, dimoun dan vilaz,
Gran kouma piti, ti pe deside
Seki bon pou zot. Dan fobour lavil,
Grasa travay Ram ek so kamarad,
Enn nouvo lespri ti pe devlope
E zot ti apel li lespri ‘selfelp’.
Kan bann zafer ti pe vinn mari sal
E represion ti lepe dan dilo,
Bann bankie avan ek minis apre
Ti defalke tou dibien lor zot nom
Pou al rod refiz lot kote dilo
Dan bann paradi pou voler-froder.
Finalman partou, bann ti komite
Irben ek riral ti pe gouverne,
Ti pe deside kouma ranz lavi
Dapre de prensip revolisioner:
Solidarite ek partaz sosial.
Partou mem zafer, mem filozofi:
Later dan pei Boukie-Banane
Li apartenir pou tou sitwayen;
Bizen servi li pou prodwir manze
Ek ranz bann lakaz pou tou bann fami
San exepsion ek diskriminasion.
Bizen swagn later, bizen swagn lamer
Pou prodwir manze; bizen aret net
Lelvaz zanimo vadire lizinn;
Pa gagn drwa maltret zanimo parski
Zot ‘si zot bizen enn bon abita
Ki annarmoni ar Mama Later.
Lekol pa maltret bann zanfan parski
Zot pa koz langaz sort depi deor;
Seki natirel dan zot abita
Samem ki bizen pou zot devlope.
Ti aret servi lenerzi fosil;
Divan ek soley ti donn lenerzi
Pou okip lakaz, vilaz ek pei;
Ti pe ankouraz dimoun ki kapav,
Servi pouvwar mix pou ti deplasman
Ek transpor piblik pou long deplasman.
Zom, fam ti egal; sexism ek rasism
Ti pe disparet san difikilte;
Nouvo kiltir ti pe efas ansien
Tradision kot seki for kraz kor feb.
Rev Pagla anfen ti realize!
03/12/20