AYKOU EK LEZOT TI POEM

©Dev Virahsawmy and ICJM

1. BABEBIBOBOU BOUM
Ti Babou pa ti fou,
li bien konn pas bagou;
li kontan fouy ti trou
pou may krab trouloulou.
Me enn zour san gete
li rant drwat dan enn trou
ki limem ti fouye.
Babebibobou boum!

2. TI FANFAN
Ti fanfan lor enn ban
pe flote dan divan.
Timama li kontan,
timama pa kontan.
Sove baba! Koutvan!

3. TONTON
Tonton mars ar zon;
tantinn pa enn gon, do ta.
Tonton dir pardon.

4. MORISIEN
Mo dir twa ala li zoli;
Oblize axepte li zoli.
Robine koule natirel,
Isi dan pei larkansiel.
Son, rit ek rim tou kalite,
Istorik, mazik, kolorye,
Efas egrer e ranz bann pon
Nasional, kalme divizion.

5. KASIET DAN KWEN
Ti ena enn mwa ki ti apel Zen,
pa kone kifer ti kasiet dan kwen.
Tann dir se akoz so gran kouzen Me
ek so ti kouzen, ki ti vinn apre,
ti pli long ki li, ti’ena trante-enn.

6. MADEGONN
Moris ena boukou lasans!
Ale zanfan nou fer nou kont!
Dan madegonn napeyna rans:
Ena kalori ki plen vant;
Group proteinn ki donn krwasans
Olie gonaz ki fer vinn maf;
Napa bliye lezot sibstans
Ni so dibwa. Aret fer gaf!

7. GRO-GRA
Kan ou manz gonaz
fatra, ou vinn gro ek gra.
Lerla bez lor baz!

8. ZAKO FER GRIMAS
Zako fer grimas, tou dimoun riye;
dimoun fer grimas, tou zako boude.
Sef zako desid pou fer petision
anpes pa-zako fer imitasion.
Gran sef pa-zako pe gagn kongolo!

9. FRIYAPEN
Li ron, li ranpli
ar manze, ar fortifian.
Fatra pa konpran.

10. SEGA
Son ek armoni fer mazik
Ekler aswar ar lamizman.
Gran kouma piti anmouvman
Akoz mazik nou lamizik.

11. GRAN MAZOR
Li kwar limem gran mazor,
kot li pase li kraz kor;
toultan li fer so fanor
ar seki pli feb ki li.
Enn swar li zwenn so sozi.

12. TI-ZAN
Li pa per ditou
lougarou, bonom loulou.
Li zis per monper.

13. GOUDLENNS
Gran Gob pa tro lwen laba dan lenor;
Olwen dan lamer Kwennmir fer fezer.
Uday lor disab get bato peser
Dan direksion les, ti vilaz Poud-dor.
Laba dan Triyang, Sen Kler, Mamzel Zann
Elenn ek Vasou ansam pe konstrir
Nouvo lavenir andeor reper
Noubann ek bannla dan kamion anpann
San ki efas net bote tou kiltir.

14. MO PIE MANG
Mo pie mang donn mwa
nouritir, douser, lonbraz,
fey ver ek dibwa.

15. DIVALI
Deeya avek dife kosmik
Isi ek laba pe ekler
Vilaz ek lavil tou kouler
Ar douser mitay lamitie.
Lespwar aster kapav sante
Isi, laba nouvo kantik.

16. TRANNKAT
Sami enn veritab trannkat;
lor marday peyna adverser;
lor koz manti Lisifer per;
lor triyange limem exper.
Abba, yer swar li ti faypat.

17. EKRIR
Aprann lir-ekrir
zame mo ti gagn li bonn
avan mo kiltir.

18. KARTIE MILITER
Kan mo ti ne dan sime Bonnvenn
Amam ti gagn premie tizanfan;
Ramdas ti move fier so tikok,
Tata ti dir Tifrer met sawal.
Ismael ek Botra donn kado,
Elama kraz satini koko.

Mo tantinn, mo tonton exite;
Ivan ek so tiser vinn louke;
Leela al lav lenz sal larivier;
Irenn donn enn koudme pou met sek.
Tou dimoun mo tann dir ti fite
E ti kwar enn gran-nwar ti leve.
Rate! Zordi zot tou regrete.

19. FELISIT SO TAYER
Li ena paysa. So tayer tir plan,
ranpli so larmwar ar dernie model.
Aster li kone li entelizan.
So nom lor lalis pou vinn prezidan
e so vantardiz finn sorti lor rel.

20. LIR
Met bann sign ansam
e souden enn gran laflam
ekler mo lasam.

21. BOBASEN
Balfour apel mwa pou desann kaskad
Olie fer devwar, mont enn ran dan grad.
Bernar dir, “Anou lapes kamaron!”
Anon prefer zwe ar so servolan.
Silven li prefer lasal sinema;
Ezenn pedale, ris mwa ver Albion.
Nou dan Bobasen, nou ti bien ere.

22. PRONONSE
Akoz li ti konn enpe Franse,
li refiz nenport ki lot koze.
Prononse, prononse, prononse!
Mem si seki ou dir li nahi
pourvi ki dan zorey li zoli.

23. KONTE
Kan azout de sif,
divize, miltipliye
to nepli dan dif.

24. ROZIL
Rob kouler lapli-soley
Ousa seve larkansiel.
Zenes ki pa per sanzman
Isi zot tras zot sime
Lib kouma zwazo lete.

25. SO LAFWA
So lafwa pli finn ki papie mouslinn
me so bataz -Bap!- kouma lafime
ki peple lanfer kot pe bril pese,
anbet tou lizie, fer manti vinn vre.
Mem so lafwa finn, so toupe latrinn.

26. GALOUPE
Fer li galoupe
avan piti konn marse.
Li’nn kas so nene.

27. KATBORN
Kordegard bar to vizion;
Adrwat enn ranze montagn;
Tourne, get kolinn laba
Boud montagn pli gran ki li.
Olwen lamer tous lesiel
Refer linite perdi.
Non! Non! Pa perdi lespwar!

28. KONTRER MEM ZAFER
Zot apel li Misie Sourir;
so fosdan lor toultan briye.
Li fer Bondie ek Lisifer
sign agriment, kas pognedme.
“De kontrer anfet mem zafer.”

29. JENNDER
Tilom dan lakour;
tififi dan lakwizinn.
Kot egalite?

30. LAMOUR
Lamour li enn kado Bondie
Avek lekel nou lamitie
Marye-pike pou fer dibien
OUsa konbat malediksion.
Riye zanfan! Lamour prezan!

31. TRO MALEN
Enn fwa ti’ena enn gran komik
ki ti ouver enn tilanbik
pou fer pitay koul dan dalo.
Biznes marse foul-foul, bayo!
Ziska li vinn enn alkolik.

32. MANTI SA!
Tou seki dir li
li kontan dir, “Manti sa!”
Mo dir li zoli.

33. PORLWI
Porlwi mini-nasion-zini?
Olie fer zes ar vadire,
Resanble seki pa ete,
Li prefer koz laverite.
Wi, li koz so difikilte.
Imitasion pa enn zeni!

34. FOURMI LOR MONTAGN
Dan mo pannchayat, matlo
nou trouv vwazen so defo;
lapay dan lizie vizib,
fourmi lor montagn vizib;
bef dan lakour envizib.

35. NATIREL
Bizen tes siyans
pou respir ler natirel?
Abe pou ekrir?
Abe pou ekrir
pa bizen lang natirel?
So lang maternel?

36. MERIT
Mem li katar li kalifie
E pa bizen get so diplom;
Rezilta sa enn fos problem.
Initil koz sertifika!
To tann mwa bien? Li finn bien ne!

37. LI PENG
Li peng, li krab, li lare;
li pa kontan depanse;
li kontan zis ramase.
Mem manze li rod moufta
ziska li gout mortora.

38. PRAN, PRAN, PRAN
Zame li done!
Dan so labib ena pran.
Pran ziska trangle.

39. DRWA
Donn mwa mo drwa do bachara!
Refiz mo drwa? Ki to kwar twa?
Waya-waya to nek zaza!
Aster mo ler pou kraz boja!

40. RAPEL VONVON
Zot tou rapel zistwar Vonvon
ki tou ti kwar li enn kouyon.
Akoz li ti gran debrouyar
li konn trase mem li dan nwar
ziska enn zour li vinn sanpion.

41. PALAB (1)
Parol enn lesel,
si palab pa kas lezel,
ed konket lesiel.

42. PALAB (2)
Parol fane ar lapeti;
Ale, vini fann so malang.
Li larg anvrak enn ta lapang
Abaz palab ek kalomni.
Bous nou lespri, may nou lalang.

43. LENDI KORDONIE (1)
Li enn bon zouvriye
ki pa kontan drame.
Mardi ziska Samdi
travay pa konn repi.
Ayo! Pa koz Lendi!

44. LENDI KORDONIE (2)
Amize Samdi!
Dimans kontinie Lendi
kas malad latet.
45. LENDI KORDONIE (3)
Li enn bon zouvriye ki pa per travay
E ler Samdi vini ar so pos bien plen,
Ni li, ni so matlo pa per depanse
Dan lakanbiz, magazen soulie
Itil, initil.

Ki to pe koze do ta? Ki to konpran, twa?
Olie to vey mo zafer, vey to prop zafer!
Radote! Radote! Rodote!
Dimann li lelandime ki ti arive
Omilie boutey vid, zanfan pe plore.
Napa kwar li pou rapel!
Ise-pouse
Ebenis rod soulazman dan boutey Lendi.

46. VROUM-VROUM (1)
Li kontan rant dan bagnol,
fer vroum-vroum kot li pase.
Pieton, siklis atansion!
Li nepli bien konn marse,
so moter aster bat fol.

47. VROUM-VROUM (2)
Kan vroum-vroum vroum-vroum
lesiel, later transpire
e Pol-Nor fer boum.

48. VROUM-VROUM (3)
Vites manz vites lor vites,
Rapid fer rapid gagn latet
OUbien gagn laraz san fer zes
Mem si voiture la pe fer tret.
Vwazen pe louke par lafnet,
Razwar pe fite pou taye,
OUrit pe avoy so lapat.
Mamlouk ki extra exite!

49. DOMINER (1)
Kouma li zwenn pli feb ki li,
mesanste mont dan so latet.
Bebet touye pou so sirvi,
li li nek touye pou fer fet.
Zis seki for, li dir, trap fwet.

50. DOMINER (2)
Li kraz seki feb,
fer fam ek zanfan plore.
So zour pou vini.

51. DOMINER (3)
Dan so kafe peyna triyaz;
Otan ki posib li fer piyaz.
Madam, misie pas dan pake
Inosan ‘si gagn maltrete.
Nanye pa aret so lelan
E soufrans lezot fer so lasos,
Ranz so kari, ogmant so jos.

52. OBEZITE (1)
Piblisite diriz lavi
fer li konsom tou kosonnri.
Li viv lavi sivilize:
zwe video, loto, teve.
Lekor large, mix anvakans.

53. OBEZITE (2)
Li nana gonaz:
lokal, enternasional.
Gonaz kontrol baz.

54. OBEZITE (3)
Olie manz prop e fer fizik,
Balram prefer antonn mastik,
E pas lazourne lor lili.
Zot kwar mo pe rakont zistwar?
Imen viv bien kan li marse,
Travay lekor ek so lespri
E dir mersi Segner Bondie.

55. LI PA SEY KONPRAN (1)
Li pa kontan konpran lezot
parski li kwar ki li tousel
entelizan, kapav konpran;
li li kas kot, lezot fer fot.
Akoz sa li toultan tousel.

56. LI PA SEY KONPRAN (2)
Li entoleran;
zame li pa sey konpran
santiman lezot.

57. LI PA SEY KONPRAN (3)
Enn dimoun ki kwar li konn tou
Napa ena anvi ditou
Tret lezot dimoun ar respe.
Olie fer zefor pou konpran
Lopinion entel diferan,
Ekler lespri ki dan brouyar,
Rod konpromi pou fer lape,
Azout enpe fraternite,
Nou gran peto fer so vantar,
Swazir sime plen ar pikan.

58. KOUMA FEY SONZ (1)
Li telman kwar li siperyer,
nene anler, li pa trouv kler
kan so vwazen ape soufer;
li pa tande zanfan plore
ziska zour li ti zwenn tase.

59. KOUMA FEY SONZ (2)
Nanye pa tini
lor fey sonz dan bor dilo.
Lamour prop bien sal.

60. KOUMA FEY SONZ (3)
Enn dimoun ki pa pran kont,
Ni soulaz lapenn lezot;
Desid ki limanite
Initil dan liniver;
Fidel ar so lentere
Ek ar so prop kamanber;
Rapel zis so prop ego
Ansam ar so prop zwisans;
Napa konn fer labous dou,
Sa zans la li pir ki mons.

61. GROSIE (1)
Li telman grosie ki mem grosierte
ler li get nou lom gagn mari onte.
Rafinnman ek polites al kasiet
dan kavo lamor pou pa gagn latet.
Kan li pe pase Sansitiv ferme.

62. GROSIE (2)
Degenn degoutan,
grosierte refiz limit,
fer manier kile.

63. GROSIE (3)
Gro zoure san ponktiasion
Roule lor koltar sime
Okler, san ezitasion,
San pider, san restriksion.
Initil rod kontrole!
Efase? Li pou refer.

64. POLITES (1)
Mo tonton li telman poli,
si so patron telefonn li,
galoupe li al met kravat.
Pa riy li! Li enn dimoun drwat
mem si to trouv li enpe mat.

65. POLITES (2)
Polites bien bon
me kan tro, ala li rann!
Exes polites?

66. POLITES (3)
Pou boukou, polites se pas bagou
Oubien expresion enferyorite.
Li enn manier kler pou enpoz respe,
Izienn sosial pou anpes fer progre;
Taktik politik pou bous tou bann trou.
Eski tousa vre? Pa bizen manier?
Si li pe zis dir bonte neseser?

67. GOURMANDIZ (1)
Lizie bien gro, labous fite
me so ti vant perdi davans.
Samem zistwar Sir Gourmandiz
ki antone me zame rans
ziska enn zour vant eklate.

68. GOURMANDIZ (2)
Dereglaz dosaz,
ekilibraz dan feyaz!
Gro lizie, ti vant!

69. GOURMANDIZ (3)
Gro lizie defaze, depareye
OUver gran zis lor nisa asterla;
Refiz get seki dime rezerve
Mem si li bien kler niaz nwar plen laba.
Amizir zwisans fizik bat dolok
Nam pe angourdi, lespri pe gagn sok,
Desten fer koustik, tou garni fware.
Initil mo dir ki ti arive!
Zed ariv dan bit san satisfaksion!

70. PREZIZE (1)
Gran Malkom ti dir –li ti’ena rezon-
dan nou ti pei, sanse paradi,
nou fabrik disik, par tonn prezize.
Diskriminasion, samem nou kiltir!
Get defo lezot, pa nou pouritir!

71. PREZIZE (2)
Nou kwar nou prop net,
lezot ki bengn dan malang.
Lezot ki lanfer!

72. PREZIZE (3)
Parski to kwar tomem pli gran,
Red, ris, robis, to fer rasis
E imilie pa kouma twa
Zis parski zot enn lot kara.
Ipokrit dan to tabisman
Zame aret bril lazistis
E martiriz nou diferans.

73. MALANG (1)
Malang pa get figir ousa kouler!
Kan lekor malang, ledan pa brose,
seve pa pengne, zong kouler later,
lespri vinn malang, li kontamine
ar makacha pi ki polie leker.

74. MALANG (2)
Malang may malang,
partaz zot sekre ade,
lerla zot bwar bang.

75. MALANG (3)
Mo konn enn mamzel ki apel Mis Tang.
Ala li malang, ala li malang!
Ler bizen bengne li prefer vangvang;
Akoz so zong long li fer so chang-chang.
Nou bizen sove depi lavarang,
Galimacha pe netway so lalang.

76. PARTAZE (1)
Sipozon vremem nou tou egois,
ki nou lentere personel pli for
lerla, mo baba, napeyna lespwar.
Finn ena Zezi, finn ena Gandhi!
Savedir, baba, lespwar pa finn mor.

77. PARTAZE (2)
Kan nou partaze
olie gourman nek pans pran,
kapav espere.

78. PARTAZE (3)
Plito ki nek pans seki kapav pran
Anou get enn kou ki kapav done.
Rar-rar ki nou zwenn lespri partaze
Tandik ki lespri tap tou, plen mo pla
Alez dan lemonn “Tousa Pou Mwa Sa”.
Zame sa pa pou sanz baz, sanz zizman
E to perdi letan rod fer sanzman.

79. SOLIDARITE (1)
Kan enn dimoun andifikilte,
olie fer koumadir pa trouve
ousa zet enn gro ros pou koul li,
avoy enn golet pou sekour li.
Samem apel solidarite.

80. SOLIDARITE (2)
Solidarite,
mo mazik sivilize,
fer nou vinn dimoun.

81. SOLIDARITE (3)
Sirman mo pa enn lil tousel
Ousa enn pie dibout tousel
Laba omilie bann karo.
Initil kwar lezot traver,
Desten gonaz ki san valer,
Aryer ki zwe deryer poto,
Roder ki tourn dan karousel.
Imen partou pe rev mem rev!
Tou dimoun zot dan mem kales
E ansam fer fas lasesres.

82. LALIMIER (1)
Ler fernwar fezer
nou bliye gran lalimier.
Big Beng zame tengn!

83. LALIMIER (2)
Ler toufann pe tourdi nou
souvan nou perdi kouraz,
les febles trap nou likou,
negatif fer so ravaz.
Get bien! Lalimier pa’nn tengn!

84. LALIMIER (3)
Ler brouyar touf lalimier
Ar so gaz ek so lasik;
Ler lafime trangle ler
Ignor zanfan asmatik,
Mazorite fer sanblan
Izienn dan jalsa piknik
E tou zanfan san paran
Rar-rar gagn dezagreman.

85. LARKANSIEL
Larkansiel li pa zis enn lalians
ant later set kouler ek lesiel.
Parski so kouler pa melanze,
li linite dan diversite
ki donn nou drwa de idantite.
Akoz sa mo pa zis Morisien;
mo osi ate, kwar dan TREO
ar/san relizion, Kreol-Endien,
Kreol-Afriken, Kreol-Ero…

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.